CüMŞÜd nuriyev
Yüklə 0,8 Mb. Pdf görüntüsü
|
13
13. Rezin və hər cürə rezin məmulatları 14. Gübrələr, göydaş 15. Kibrit 16. Mektal və metal məmulatları 17. Açılma maddələri 18. Dəryaz, oraq və digər biçici alətlər 20. Maşın və cihazlar Cədvəllərə müqayisə şəkildə baxsaq, bir daha əmin olarıq ki, gömrük rüsumlarına cəlb elmə və rüsumlardan azad etmə taktikası, o zaman üçün çox uğurla seçilib. Maraqlı olan başqa bir fakt da vardır. 1918-ci ilin dekabr ayından ölkəyə gətirilən tütün məmulatları və papiroslar aksiz vergisinə cəlb olunurdu. Əgər tütün üçün aksiz dərəcəsi 20% müəyyən edilmişdirsə, bu rəqəm papiros üçün 26% idi. Ölkədə gömrük rüsumlarının təkmilləşdirilməsi sahəsində işlər davam etdirilirdi. Belə ki, 23 aprel 1919-cu ildə Azərbaycan Respublikası Hökumətinin “Balıq və balıq məhsullarına yeni ixrac gömrük rüsumlarının qoyulması barədə” qərarı oldu. Qərarda göətsrilirdi: Maliyyə Nazirinin balıq və balıq məhsullarının Azərbaycanın sərhədlərindən kənara çıxarılması lüzrə yeni rüsumların qoyulması barədə çıxışına qulaq asaraq yeni düzəlişləri qəbul etməyi qərara aldı: 1) qızıl balığın kürüsü -
hər puduna görə
100 rub. 2) qızıl balığın yağı 30-50 rub.
3) kütüm, təzəsi və duzlanmışı 20-50 rub.
4) başqa balıqlar
2-5 rub. Təklif bəyənilsin və təsdiq edilmək üçün Maliyyə Naziri tərəfindən Parlamentə təqdim olunsun. Sənədlərin içərisində biri həddən artıq maraqlı olduğu üçün onu olduğu kimi Sizlərin diqqətinə çatdırırıq (şəkil 14). Maliyyə Nazirliyinə Mərkəzi Qaçqın Komitəsi tərəfindən ünvanlanan müraciətdə (12.V.1919-cu il) qədirbilməz qonşularımıza - Haylara olan yardımdan söhbət gedir:
Zati-aliləri cənab Maliyyə Nazirinə Bakıdakı Mərkəzi Qaçqın Komitəsi Ermənistanın ölən əhalisinə yardım etmək üçün 25 nəfər personaldan ibarət tibb dəstəsi göndərir. Ticarət, Sənaye və Səhiyyə nazirlərinin icazəsi ilə dəstəylə birlikdə bir miqdar ərzaq və tibbi ləvazimatlar göndərilir. Qaçqın Komitəsi məqsədin xoşməramlı olmasını və vasitələrin kasadlığını nəzərə alaraq, cənab Nazirlərin 335 və 3138 saylı icazələrini əlavə edərək Siz Zati-alilərindən tibbi ləvazimatları və ərzaqları gömrük rüsumlarını ödəmədən buraxmamızı xahiş edir. Haşiyə çıxaraq qeyd etmək lazımdır ki, keçən əsrin əvvəllərində edilən bütün pisliklərə baxmayaraq, biz bir millət kimi öz böyüklüyümüzü və insansevərliyimizi göstərmişik. Eyni xeyirxah addımı 1988-ci ildə bizim soydaşlarımıza qarşı törətdikləri vəhşiliklərə və kütləvi soyqırımına baxmayaraq, Ermənistanda baş verən zəlzələ zamanı da atdıq. Nəticəsi nə oldu? Qarı düşməndən dost, söyüddən ağac olmaz. Azərbaycan Hökuməti sərhədlərin möhkəmləndirilməsi və gömrük işinin təşkilini yaxşılaşdırmaq məqsədi ilə 23 may 1919-cu ildə daha 2 qərar qəbul edir. Birinci qərar gömrüklə bağlı sərhədlərin qorunmasının təşkili ilə əlaqədar idi: Maliyyə Nazirinin Azərbaycan Respublikasında sərhəd xidmətinin təşkili barəsindəki Qanun layihəsi bəyənilsin və Parlamentin təsdiqinə təqdim edilməsi onun özünə tapşırılsın. Hökumətin ikinci qərarından çıxarışda göstərilir: Mərkəzi Qaçqın Komitəsinin Maliyyə Nazirinə müraciəti Maliyyə Nazirinin Bakı gömrükxanasının ştatlarının artırılması barəsindəki Qanun layihəsi bəyənilsin və Parlamentdə təsdiq olunması üçün təqdim olunması ona həvalə edilsin. Burada maraqlı bir faktı da qeyd etmək yerinə düşərdi. ADR-in hakimiyyəti müddətində (çox təəssüf ki, cəmisi 23 ay yaşaya bilmişdi) Hökumətin iqtisadi siyasətlə bağlı qəbul etdiyi bütün qərarlar təsdiq olunmaq üçün Parlamentə - Milli Məclisə təqdim olunurdu. 25 iyun 1919-cu ildə Azərbaycan Respublikasının Hökuməti Azərbaycanın şimal sərhəddində idxal və ixrac rüsumlarının tətbiqi barədə qərar qəbul etdi. Qərarda göstərilirdi: Maliyyə Nazirinə tapşırılsın ki, ölkənin şimal sərhəddində quru və dəniz yolu ilə aparılan və gətirilən bütün mallar, respublikanın digər sərhədlərində tutulan idxal və ixrac rüsumlarına uyğun şəkildə gömrük rüsumlarına cəlb edilsin.
14
Hökumətin bu qərarından sonra Azərbaycan Respublikasının Parlamenti Qanun qəbul etdi: Azərbaycan Respublikasının sahi gömrük məntəqələrində Gəmi yığımlarının tutulması haqqında Qanunu (14 iyul 1919-cu ildə qəbul olunmuşdur): 1. 14 dekabr 1912-ci ildə təsdiq olunmuş Ticarət Nizamnaməsinin 6531 və 6537 maddələrində (XI cild, II bölmə) və xüsusi Təlimatdakı müddəalara əsasən, Azərbaycan Respublikasının sahil gömrük məntəqələrində, gəminin yük tutumundan asılı olaraq hər tona görə 50 qəp. gəmi yığımı ödənilir. 2. 14.XII.1912-ci ildə təsdiq olunmuş Ticarət Nizamnaməsinin 6537 maddəsinin 3-cü, 4-cü və 7-ci bəndləri istisna olmaqla, qalan bütün bəndləri, xüsusi Təlimatın 35-ci paraqrafı, 3-cü, 5-ci və 8-ci punktlar istisna olmaqla, qalan hissələri öz hüquqi qüvvəsini saxlayır. 3. 14.XII.1912-ci ildə təsdiq olunmuş Ticarət Nizamnaməsinin 6537 maddəsinin 3-cü və 7-ci (XI cild, II bölmə) və Xüsusi Nizamnamənin 3-cü və 8-ci puntları ləğv olunur. 4. 14.XII.1912-ci ildə təsdiq olunmuş Ticarət Nizamnaməsinin 6537-maddəsinin (XI.c.II.b.) 4-cü punktu və müvafiq olaraq xüsusi Təlimatın 5-ci punktu aşağıdakı redaksiyada verilsin; Azərbaycan limanlarının tabeçiliyinə verilmiş və yük tutumu 10 tondan az olan gəmilər gəmi yığımlarından azad edilir. Parlamentin sədrinin yerinə: Böyük Yoldaş Həsən bəy Ağayev
Katib:
Əhməd-Cevdət Dəftərxana müdiri: Vəkilov
16.VII.1919 №6320
Çox maraqlı haldır ki, müstəqilliyinin 15 illiyini qeyd edən Azərbaycan Respublikası 1995-ci ilə qədər gömrük tarifi ilə bağlı, 1997-ci ilə qədər isə gömrük işinin təşkili ilə bağlı (“Gömrük Məcəlləsi” qəbul olunana qədər) keçmiş SSRİ-nin qanunlarından istifadə etməli olmuşdur. Ancaq əsrin əvvəllərindəki müstəqil Azərbaycan Hökuməti gömrük işinin təşkili ilə bağlı qanunvericilik bazasını daha sürətlə formalaşdırmağa nail olmuşdur. Azərbaycan Respublikasının 28 iyul 199-cu ildə Ticarət, Sənaye və Ərzaq naziri A.Aminov (bəlkə də Əminov - red.) tərəfindən imzalanmış Hökumət Sərəncamı gömrük işinin təşkili və idarə edilməsi sahəsində hüquqi cəhətdən indiki Gömrük Məcəlləsi səviyyəsində bir sənət idi. Sərəncamda əsas diqqət aşağıdakı məsələlər yönəldilmişdir: Ticarət, Sənaye və Ərzaq Nazirliyi Nazirlər Sovetinin təsdiqi ilə edilmiş aşağıdakı əlavə və dəyişiklikləri hamının nəzərinə çatdırır: 1. Azərbaycan ərazisindən çıxarılması qadağandır: a) çörək və taxıl məhsulları; b) ğenzin və digər məhsulları çıxartmaq üçün istifadə olunan bidonlar istisna olmaqla, hər cür dəmir və mis məmulatları, polad; c) çay, qənd, sabun, kibrit və xam parça; ç) əzcəxana malları; e) dəmir yolu, poçt-teleqraf və telefon malları; i) gündəlik istifadə üçün istifadə olunan məmulatlar (saat, zəncir, qolbağ, üzük, baş sancağı, köynək qol sancağı (zaponki) və s.) istisna olmaqla; qızıl, gümüş və platindən hazırlanmış məhsullar; j) kağız və karton. Sərəncamın sonrakı hissəsində bu malların ölkədən çıxarılması şərtləri və onları qanunsuz çıxartmaya görə nəzərdə tutulan cəzalar göstərilmişdir. Eyni zamanda Bakı limanından istifadə edən Xəzərətrafı ölkədən gətirilən və tranzit yolla yük aparan gəmilərin daşıdığı yüklərin gömrük ödənişlərinə cəlb olunması şərtləri, habelə tranzit yüklərinin gömrük anbarında saxlanması qaydaları müəyyən edilmişdir. Belə ki, Azərbaycan Respublikasının bağladığı ikitərəfli sazişlərdə nəzərdə tutulan hallar istisna olmaqla, gömrük anbarlarında bir aydan artıq qaban yüklər, anbardan çıxarılarkən gömrük dəyərinin 1,5 miqdarı həcmində gömrük ödənişlərinə məruz qalır. Azərbaycan ərazisinə təmizlənmək üçün gətirilən çəltik, ölkə ərazisindəki düyü təmizləmə dəyirmanında təmizləndikdən sonra, yalnız 50%-i ölkədən çıxarıla bilər. Qalan 50%-i isə təmizləmə haqqı kimi ölkədə qalmalıdır. Yarımfabrikat düyü məhsullarının isə 80%-i ölkə sərhədlərindən kənara aparıla bilərdi. Düyünü təmizləyən dəyirman sahibləri isə, zəhməthaqqı kimi aldıqları düyünün 10%-i Ticarət, Sənaye və Ərzaq Nazirliyinə təhvil verməli idi. Hökumət sərəncamına görə ölkəni tərk edən vətəndaşlar özləri ilə rüsum ödəmədən aşağıdakıları apara bilərdilər: Şəxsi işləri ilə əlaqədar ölkə sərhədini keçən hər bir sərnişin özü ilə aşağıdakı ərzaq məhsullarını apara bilər: çörək - 10 funta qədər; pomidor - 2 funta qədər; qurudulmuş meyvələr - 10 funta qədər; təzə meyvələr - 15 Yüklə 0,8 Mb. Dostları ilə paylaş:
|