Buyraklar patofiziologiyasi

Kanalchalar sekretsiyasining buzilishi sabablari:

• 1. Kanalchalardagi distrofik va atrofik, nekrotik o’zgarishlar.
• 2. Sekretsiyada ishtrok etuvchi fermentlarning irsiy yetishmovchiligi
• 3. Siydik haydovchi preparatlar iste’mol qilganda, masalan: diakarb qabul qilinganida karboangidrаza fermenti ingibirlanadi.
• Yuqorida aytilgan jarayonlarning birontasi buzilishlaridan siydikning miqdor va sifat o’zgarishlari paydo bo’ladi.

Buyrak funksoinal holatining ko`rsatkichlari

• Diurez
• Siydikning solishtirma og`irligi
• Siydikning patalogik tarkibi
• Kliners
• Ekstronenal o`zgarishlar:

qondagi o`zgarishlar

umumiy o`zgarishlar

Diurez

• Diurez – bir sutka davomida ajraladigan siydik miqdori va normada 1,2-1,5 l atrofida bo’ladi. Diurez o’zgarishining quyidagi turlari farq qilinadi:
• a) poliuriya – V ↑→ 10-15 l
• b) oliguriya - V ↓→
• v) anuriya
• g) nikturiya

Diurez buzilishining turlari

• Poliuriyaning renal va ekstrarenal turlari farq qilinadi. Ekstrarenаl poliuriya:
• gipertoniya kasalligida
• paraksizmal taxikardiya
• giperparatireozlarda
• qandli diabetda va b.
• Renal poliuriya: buyrak yetishmovchiliklarida, ayniqsa kanalchalarda reabsorbsiya buzilganida, ADG yetishmaganda, fiziologik holatlarda – suv ko’p ichganda, diurezni ↑ mahsulotlar (tarvuz, qovoq) iste’mol qilinganda.

Diurez buzilishining turlari

• Oliguriya – siydik V=15-20% ↓. Kuzatiladi – filtratsiyaning ↓ sabablari: ichimlik kam ichilganda, isitmalarda, qusish, ich ketishlarda, toksikozlarda, o’tkir glomerulonefritlarda, buyrak tosh kasalliklarida, ba’zi bir zaharlanishlarda.
•  
• Anuriya – diurezning 10-15% ajralishi yoki umuman ajralmasligi.
• a) Buyrakka bog’liq anuriya – buyrak shikastlanganda
• b) Buyrakka bog’liq bo’lmagan (prerenal) qon bosimining ↓.
• v) Buyrak osti renal – mochetoochning ezilishi
• g) reflector anuriya, masalan: og’riq hisobiga
• d) Arenal anuriya – buyrak olib tashlanganda
• Nikturiya – kechasi ko’p siyish. Kuzatiladi – yurakning dekompensatsiya davrida.
•  
• Pollaktiuriya – oz-ozdan tez-tez siyish. Kuzatiladi: siydik ajrayish yo’llari, siydik pufagi yallig’lanishlarida, piyelonefritlarda, siydik tosh kasalliklarida, prostatit, prostata adenomalarida.