BuludHeyderEliyev indd
Yüklə 1,93 Mb. Pdf görüntüsü
|
42 qərarın nəticəsi olmuşdur. Heydər Əliyev bu is- tiqamətdə də o vaxt xalqın iradəsi ilə taleyüklü məsələnin həll olunmadığını, referendum yolu ilə qərar qəbul olunmadığını, o vaxtkı Milli Məc- lisdə (1992-ci il) belə bir ciddi məsələyə səthi ya- naşıldığını uzaq olmayan bir tarixi həqiqət kimi cəmiyyətə xatırladırdı: “İndi mənə deyirlər ki, bizim dərsliklərdə ana dilini türk dili kimi yazırlar. Mən soruşdum ki, bəs niyə belə yazırlar? Dedilər ki, bu cür qanun qəbul olunubdur. Ancaq qanunun özü də qeyri – qanuni yolla qəbul edilmişdir. Yəni o qanu- nun gücü yoxdur. ... Doğrudan da, əgər belə bir qanun lazım idisə, o, xalqın iradəsi ilə qəbul edilməli idi. Bunun üçün referendum keçirmək lazımdır. Həmin referendum sayəsində əgər bu nəticə əldə olu- narsa, deməli, xalqın əksəriyyəti bunu istəyir. Yaxud da əgər refe- rendum keçirmək istəmirlərsə, heç olmasa parlament çərçivəsində qanunu pozmayaydılar”. Heydər Əliyev belə hesab edirdi ki, taleyüklü məsələlər- də, o cümlədən Azərbaycanın dövlət dili məsələsində qə- bul olunacaq qərar xalqın öz əlindədir. Vəzifələrindən sui- istifadə edən ayrı-ayrı adamlar bu məsələyə səthi yanaşa bilməz, eyni zamanda nə istəsələr onu da edə bilməzlər. Ona görə də Heydər Əliyev yeni konstitusiya layihəsi ha- zırlananda və Azərbaycanın dövlət dili məsələsi gündəmə gələndə bunun müzakirə olunmasını, məhz xüsusi mü- zakirə olunmasını, səriştəli, bu sahə ilə bağlı biliyi, təcrü- bəsi olan mütəxəssislər tərəfindən müzakirə olunmasını bir təklif kimi verdi, bu istiqamətdə fəaliyyəti təmin etdi. Nəticədə yeni konstitusiya layihəsinin ümumxalq mü- 43 zakirəsinə verilməsində xeyli təkliflər ortalığa çıxdı. Hə- min təkliflərin 18-i Azərbaycan dili məsələsi ilə bağlı idi. Heydər Əliyev yeni konstitusiya layihəsinin ümumxalq müzakirəsinə verilən təklifləri barədə deyirdi: “... İndi ümumxalq müzakirəsinə 1400 təklif verilibdir. Bunlar konstitusi- yanın ayrı – ayrı maddələri haqqındadır. Onların 18-də təklif olu- nur ki, bizim dövlət dilimiz Azərbaycan dili yox, türk dili yazıl- sın. 1400 təklifin içərisində 18 təklif bir şey deyildir. Ancaq mən təkcə 18 təklifə görə yox, sadəcə belə bir halın yarandığına görə, belə bir hadisənin mövcud olduğuna görə və bəzi ziyalılarımızın bu fikirdə olduğuna görə bu məsələnin dərindən araşdırılmasını lüzumlu hesab edirəm”. Heydər Əliyev yeni konstitusiya layihəsində dövlət dili məsələsinin müzakirəsini bu sahə ilə maraqlı olan dairələr- də aparmağı vacib bilirdi, təcrübəli, bilikli ziyalılarımızı, alimlərimizi, təbii ki, dilçilərimizi müzakirələrdə fəal iştirak etməyə dəvət edirdi. Bununla da istəyirdi ki, bu məsələnin müzakirəsində alimlərimiz, ziyalılarımız, mütəxəssisləri- miz, yazıçılarımız, şairlərimiz öz fikirlərini desinlər, xalqın iradəsini təqdim etsinlər. Heydər Əliyev dövlət dili məsələsinin müzakirəsin- də elə dəqiq fikirlər söyləyirdi ki, onun məntiqi, düzgün mövqeyi qarşısında yalnız və yalnız əməkdaşlıq etmək istəyində olurdun. Yaxud da onun mövqeyini qəbul edir- din. Bir sözlə, onun məntiqi, həmişə düzgün, ədalətli olan mövqeyi qarşısında oppozisiya mümkün deyildi. Əks təq- dirdə oppozisiya çox zəif, bəsit görünürdü. Bu mənada dövlət dilinin müzakirəsi məsələsində kimlərin bu xüsusi müzakirədə iştirakı barədə çox dürüst fikirlər söyləyir- di: “Bu məsələ (dövlət dili məsələsi – B.X.) xüsusi marağı olan 44 dairələrdə xüsusi müzakirə edilməlidir. Yəni, bizim elmi müəs- sisələrdə, Elmlər Akademiyasında – burada dilçilik, ədəbiyyat, tarix, fəlsəfə, hüquq, şərqşünaslıq institutları var, görürsünüz ki, nə qədər elmi institutlarımız var, böyük təcrübəli, bilikli adam- larımız var, - sonra, universitetlərimizdə, məsələn, Bakı Dövlət Universitetində Azərbaycan dili, Azərbaycan ədəbiyyatı, Azər- baycan ədəbiyyatı tarixi və sair kafedralar var, keçmiş pedaqoji institutumuzda – indi N.Tusi adına Pedaqoji Universitetdir (in- diki Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universiteti – B.X.) – orada da dilçiliklə məşğul olan çoxlu kafedralarımız var... Yaradıcılıq itti- faqlarında, ilk növbədə Yazıçılar Birliyində - bu məsələni, yəni dili yazıçılar daha yaxşı bilirlər, həm tarix nöqteyi – nəzərindən, həm də onun tətbiqi nöqteyi – nəzərindən, - digər yaradıcılıq bir- liklərində bu məsələ müzakirə olunsun”. Heydər Əliyev müzakirə olunan məsələlər barədə hə- mişə dönə - dönə məlumat, izahlar və şərhlər verirdi. O, bilirdi ki, bəzən insanlar düzgün məlumat əldə etmədikləri üçün, bəzən isə məsələnin mahiyyətini başa düşmədikləri üçün məsələləri bir – birinə qarışdırırlar. Odur ki, Heydər Əliyev dövlət dili məsələsinin müzakirəsində bir dilçi alim kimi məsələlərin bütün incəliklərini bilməklə yanaşı, onu ictimaiyyətə əsl müəllim səbri və təmkini ilə başadüşülən bir formada təqdim edirdi. O, həmişə taleyüklü məsələlərin həllində müzakirələrə üstünlük verir, bunu aşkar, açıq şəkildə, heç kəsdən qorx- madan müzakirə etməyi ən düzgün, optimal yol hesab edirdi. Ona görə də əlaqədar təşkilatlara göstərişlər verir- di ki, dillə bağlı sahənin bütün nümayəndələrinin, o cüm- lədən siyasi partiya nümayəndələrinin müzakirəyə dəvət olunmasını təşkil etsinlər. Heydər Əliyev belə hesab edirdi Yüklə 1,93 Mb. Dostları ilə paylaş:
|