BiZİM ÜÇÜn biZSİz heç NƏ
Yüklə 0,95 Mb.
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- © “Hökumətin qərar qəbulu prosesində vətəndaş cəmiyyətinin əlilliyi olan şəxslərin hüquqlarının təşviqatçısı kimi iştirakı” layihəsi
- İnklüziv Qərar Qəbulu üzrə IDEAS Vasitələr Toplusu © “Hökumətin qərar qəbulu prosesində vətəndaş cəmiyyətinin
- Qeyd-şərtlər
- ƏOŞHDBMTK-nı həyata keçirmək kimin işidir
© “Hökumətin qərar qəbulu prosesində vətəndaş cəmiyyətinin əlilliyi olan şəxslərin hüquqlarının təşviqatçısı kimi iştirakı” layihəsi İnklüziv Qərar Qəbulu üzrə IDEAS Vasitələr Toplusu 43 İqtisadi, sosial və mədəni öhdəliklərdən fərqli olaraq vətəndaş və siyasi hüquqların tədricən həyata keçirilməsinə icazə verilmir. Bu, o deməkdir ki, dövlətlər bu hüquqları qorumalı və onların dərhal həyata keçirilməsinə kömək etməlidir. Konvensiya dövlətlər üçün aydın müəyyən olunmuş üç əsas öhdəliyi ehtiva edir: 1. Hörmət öhdəliyi – dövlət əlilliyi olan şəxslərin öz hüquqlarından istifadəsinin qarşısını almaqdan çəkinməlidir. Məsələn, əlilliyi olan şəxslər üzərində tibbi eksperimentlər aparılmamalıdır, əlilliklə bağlı səbəbə görə şagird məktəbdən çıxarılmamalıdır. 2. Müdafiə etmək öhdəliyi – dövlət üçüncü tərəfin əlilliyi olan şəxslərin hüquqlarını pozmasının qarşısını almalıdır. Məsələn, özəl sektordan münasib uyğunlaşdırmalar aparmaq qarışıq uyğun iş şəraiti yaratmasını tələb etməlidir. Dövlət əlilliyi olan şəxsləri pis, alçaldıcı rəftardan qorumaq üçün tədbirlər görməlidir. 3. Həyata keçirmək öhdəliyi – əlilliyi olan şəxslərin hüquqlarını tam həyata keçirmək üçün dövlət müvafiq qanunvericilik, inzibati, maliyyə, hüquqi və digər tədbirlər görməlidir. Hökumət Konvensiyanı ratifikasiya edəndə orada nəzərdə tutulan hüquqları reallaşdırmaq üçün praktik addımlar atmağı öhdəsinə götürür. Bunlar aşağıdakılardır:
• əlilliyi olan şəxslərin bütün hüquqlarından istifadə edə bilmələri üçün addımlar atmaq (məsələn, münasib uyğunlaşdırma aparılmamasına qarşı tədbir görmək daxil ayrı-seçkiliyin bütün formalarından onları tam müdafiə etmək) • mövcud qanunları nəzərdən keçirmək və hansı dəyişikliklərin lazım olduğunu söyləmək
• əlilliyi olan şəxslərə ayrı-seçkilik qoyan qanunları və təcrübələri ləğv etmək • lazım olduqca yeni qanunlar və siyasətlər qəbul etmək • hər bir məsələdə əlilliyi olan şəxslərin insan hüquqlarını nəzərə almaq (insanlar bunu çox zaman «əsas axına salma» adlandırırlar - əlilliyi olan şəxslərin kənarlaşdırılmaması üçün prosesin əvvəlindən bu barədə düşünmək) • əlilliyi olan şəxslərin Konvensiya hüquqlarını pozan addımlar atmaqdan çəkinmək • əlilliyi olan şəxslərlə işləyən professionallara onların hüquqlarına necə hörmət qoymağı anlatmaq üçün təlim keçmək • özəl sektor və fərdlərin əlilliyi olan şəxslərin hüquqlarına hörmətlə yanaşmasını təmin etmək • standartların işlənib hazırlanması daxil olmaqla əlçatımlılığı təşviq etmək • beynəlxalq inkişaf proqramlarının əlillik məsələlərinin həllinə ünvanlanmasını, əlilliyi olan şəxslərin bu proqramlarda iştirakını, eləcə də digər beynəlxalq qurumlarla işini təmin etmək • irəliləyişin izlənməsi və daha yaxşı siyasətlərin işlənib hazırlana bilməsi üçün əlilliyi olan şəxslərin cəmiyyətdə mövqeyi barədə statistik məlumat toplamaq.
Konvensiya «Tərəf Dövlət»in üzərinə öhdəliklər qoyur. Ancaq Konvensiya üzrə əksər hüquqların müdafiəsi və təşviqi regional və yerli hökumət qurumlarından, digər milli qurumlardan asılıdır. Buna görə də hökumət öz qurumlarının (məsələn, yerli səhiyyə şöbələri, yerli şuralar, müfəttişliklər, polis) Konvensiyanın həyata keçirilməsi məqsədilə lazım olanları etməsi üçün tədbirlər görməlidir. İnklüziv Qərar Qəbulu üzrə IDEAS Vasitələr Toplusu © “Hökumətin qərar qəbulu prosesində vətəndaş cəmiyyətinin əlilliyi olan şəxslərin hüquqlarının təşviqatçısı kimi iştirakı” layihəsi 44 Əgər hökumət belə tədbirlər görə bilməzsə, bu, Konvensiyanın pozulması ola bilər. ƏOŞHDBMTK-da müxtəlif növ hüquqların olduğunu qeyd etmək lazımdır. Bəzi hüquqlar hökumətə çeviklik verir, bəziləri isə yox. Məsələn, kimisə həyatdan məhrum etməyə və ya kiməsə işgəncə verməyə heç zaman icazə verilmir. Digər hüquqlar qanunda göstərilməli olan bəzi situasiyalarda məhdudlaşdırıla bilər: məsələn, insanın azadlıq hüququ var, ancaq qanunda nəzərdə tutulan pozuntuya görə o, həbs oluna bilər. Konvensiyadakı hüquqların çoxu hökumətdən qabaqlayıcı tədbirlər görməyi tələb edir. Ancaq Konvensiya bunu da bildirir ki, ölkələrin çoxu bəzi hüquqları əlilliyi olan bütün şəxslər üçün dərhal reallaşdırmağa qabil olmaya bilər. Bununla belə, hökumət imkan daxilində hər şeyi etməyə çalışmalı və əlilliyi olan şəxslərin öz insan haqlarından mümkün qədər tez faydalanması üçün bütün resurslardan yararlanmalıdır. Bu, çox zaman “proqressiv reallaşdırma” adlanır. [BMT bir çox əsas problemlərin artıq həll olunduğu Britaniya kimi nisbətən varlı ölkənin öz öhdəliklərini inkişaf etməkdə olan ölkədən daha yaxşı yerinə yetirəcəyini gözləyə bilər.] Hökumətlər hüquqların yaxşılaşdırılması üzərində işləyərkən:
• əlilliyi olan şəxsləri öz insan hüquqlarının istifadəsindən məhrum edən addımlar atmaqdan çəkinməli və • hər bir kəsi ərzaq və sığınacaq ehtiyacları, səhiyyə xidməti və təhsilin əsas səviyyələri baxımından minimum dəstəklə təmin etməlidir.
Hökumət Konvensiyanı ratifikasiya edəndə oradakı bir sıra maddələr və bir şərh edilən bəyannamə ilə bağlı qeyd-şərtlər etdi. Qeyd-şərt hökumətin müəyyən məsələ üzrə hələlik addım atmayacağını bildirir. Şərh edilən bəyannamə müəyyən maddənin hökumətin anlamında nəyi bildirdiyini və onun bu tərzdə şərh olunması şərti ilə ratifikasiyasına razılaşacağını göstərir. ƏOŞHDBMTK-nı həyata keçirmək kimin işidir? Hökumət Konvensiyanın həyata keçirilməsini təmin etməyə məsuldur. Konvensiya bunun üçün hər bir hökumətin «əlaqələndirici nöqtə və mexanizm» yaratmasını tələb edir. Əlilliyi olan şəxslərin və onların təşkilatlarının hansı rolu var? ƏOŞHDBMTK-da deyilir ki, vətəndaş cəmiyyəti, xüsusilə də, əlilliyi olan şəxslər və onların təşkilatları Konvensiyanın həyata keçirilməsinin monitorinqində yaxından iştirak etməlidir. Hökumət irəliləyişin monitorinqini aparanda əlilliyi olan şəxslərin həmin prosesdə tam iştirakını təmin etməlidir. «Vətəndaş cəmiyyəti» o deməkdir ki, burada təmsil olunan fərdlər və təşkilatlar hökumətin tərkibinə daxil deyil. Buraya aşağıdakılar aiddir:
Yüklə 0,95 Mb. Dostları ilə paylaş:
|