Bilig 49. sayı
Yüklə 3,45 Kb. Pdf görüntüsü
|
Ercan, Gökdeniz, Girişimciliğin Gelişim Süreci ve Girişimcilik Açısından Kazakistan 65 Aynı dönemde, Anadolu’da Türkiye Selçuklu medeniyetini kuran Türkler, Anadolu’yu bir ticaret merkezi yapma çalışmasını sürdürmüş, her tarafı kervansaraylarla donatmışlardır. Bu dönemin önemli girişimleri loncalardır. Bu lonca sisteminde temel iki unsurun olduğu bilinmektir. Bunlardan birin- cisi ticari ahlak, diğeri ise ürünün ve müşteri ilişkilerinin kalitesidir. Anado- lu Selçuklu Devleti bir taraftan girişimci diğer taraftan da tüccarı korumak amaçlı sigorta müessesesini kurmuşlardır. Bu medeniyet de Moğolların istilasına uğrayarak büyük bir darbe yemiştir. Türk beylikleri bunu ayağa kaldırmak için iki yüzyıl uğraşmıştır. Osmanlı devletinde de Anadolu Selçuklu devletinden bazı ilkeler devralın- mıştır. Özellikle lonca teşkilatı, ahi teşkilatı olarak görev sürdürmüştür. Bu girişimcilik tarzına, padişahlar da önderlik etmiş ve benimsemişlerdir. Önemli iş yerleri kurulmuş ve ticaret merkezleri oluşturulmuştur. Osmanlı devleti İstanbul’u aldıktan sonra Karadeniz’i bir iç deniz haline getirmiş, bu Akdeniz korsanlarını ve onlardan beslenen Avrupalı kralları rahatsız etmiş- tir. Özellikle Akdeniz’in bütün adalarının fethedilip (Malta ve Sicilya hariç) bir Türk gölü haline gelmesiyle Avrupa Akdeniz ticaretini Türklere kaptırıp yeni arayışlar içerisine girmiş ve coğrafi keşifler başlamıştır. Coğrafi keşifler sonucumda Akdeniz ticareti dünya ticaretindeki önemini kaybetmiş, Atlas Okyanusundaki limanlar önem kazanmaya başlamıştır. Coğrafi keşifler sadece ticaret yollarını değiştirmekle kalmamış, ticaretin mallarını da değiştirerek tarım ve hayvan ürünlerinin yerini altın ve gümüş gibi kıymetli madenlere devretmesini sağlamıştır. Coğrafi keşiflerle zengin- leşen Avrupa, 18. yüzyılın ortalarında insan kol gücünün yerini makine gücüne devredecek olan sanayi inkılâbını gerçekleştirmiştir. Sanayi inkılâ- bıyla birlikte seri üretime geçilmiş ve insan eliyle üretilen ticaret mallarının yerini standart ürünler kapmıştır. Bu da Avrupa dışındaki ülkelerde sanayi inkılâbını gerçekleştiremeyen yerlerde özellikle Türkiye’de ticaretin ve üre- ticinin iflasına neden olmuştur. Ayrıca Osmanlının son döneminde azınlık- lar Türklerin ticaretle uğraşmasına pek istemeyerek ve baltalayacak faali- yetlerde bulunduğu bilinmektedir. Yukarıdaki son durumun Cumhuriyetin kurulmasından sonra da uzun süre devam ettiği görülmektedir. İlk zamanlarda, Mustafa Kemal’in önderliğinde birinci İzmir İktisat Kongresi ile girişimcilerin önü açılmış ve bütün destekler sağlanmaya çalışılmıştır. Ama uzun süre girişimcilik yapmayan Anadolu insanı, bu yaklaşımı pek anlayamamıştır. Özellikle 1933’ten sonra, devlet koruyuculuğunda bir girişimci sınıfı meydana getirilmesi yönündeki çabala- rın hız kazandığı bilinmektedir. 1960’lı yıllarda girişimciliğin iyileştirilmesi amacıyla bazı kanunlar çıkarılmış ve iktisadi devlet teşekkülleri kurulmuş- tur. Türkiye’de özel girişimcilik, 1960-1970’li yıllar arasında gelişme göste- bilig, Bahar / 2009, sayı 49 66 rebilmiştir. Öte yandan 1980’lerde serbest piyasa ekonomisine geçiş ve dünya ekonomisiyle birleşmenin sağlanması amacıyla birçok yeni düzen- lemeler yapılmıştır (Müftüoğlu 2004: 65). İlkçağlardan bugünün bilgi toplumuna kadar olan tarihi süreç içerisinde, girişimcilik anlayışındaki değişimler ve bazı bilim adamlarının görüşleri Tablo 1’de görülebilir (Hisrich et al. 1998: 6). Tablo 1: Orta Çağdan Bilgi Toplumuna Kadar Girişimciliğin Gelişim Aşamaları Tarihi Dönem Bilim Adamı Girişimcilik Hakkındaki Görüşler İlk Çağ - Hayatını idame ettirmek için arayış içerisinde olan hür kimse- lerdir. Orta Çağ - Büyük ölçekli üretim projelerinin yöneticisidir. Risk unsuru yoktur. 17. yüz yıl - Girişimci, hükümetle yapılan sabit fiyatlı sözleşmelerin, kâr ya da zarar riskini üstlenen kişidir. 1725 Richard Cantillon Girişimci, sermaye sahibinden ayrı risk üstlenen kişidir. 1803 Jean Baptiste Say Girişimcinin kazancı, sermayenin getirisinden ayrılmıştır. 1876 Francis Walker Fon sağlayıcı ile proje sahibi girişimcinin kazançları ayrılmıştır. 1934 Joseph Schumpeter Girişimci, yenilik yapan ve yeni teknoloji geliştiren kimsedir. 1961 David McClelland Girişimci, faal ve ılımlı riskleri alan kimsedir. 1964 Peter Drucker Girişimci, fırsatları en üst düzeye çıkaran kişidir. 1975 Albert Shapero Girişimci örgütün sosyal ve ekonomik işleyişinde inisiyatif kullanan ve muhtemel başarısızlık riskini üstlenen kişidir. 1980 Karl Vesper Girişimci ekonomist, psikolog, iş adamı ve siyasetçiler tarafın- dan farklı algılanmaya başlamıştır. 1983 Gifford Pinchot İç girişimci, faaliyette olan bir örgüt içerisindeki çalışan girişim- cidir. 1985 Robert Hisrich Girişimci zaman ve gayret sarf ederek farklı değerler üreten, çeşitli riskleri üstlenen ve sonunda maddi ya da manevi karşı- lık alan kişidir. 1995 Peter Drucker Girişimci elindeki kaynakları düşük verimlilik alanlarından, yüksek verimlilik alanlarına aktaran ve orada tutmayı başara- bilen kişidir. 1999 Jeffrey Timmons Girişimci çağdaş önderlikle dengelenmiş davranış ve düşünüş biçimine sahip, dürüstlük ve samimiyetle doğruların inşasını yapan kişidir. 2001 Philip A. Wickham Girişimci belirli bir projeyi kendi girişimcilik anlayışı ile gelişti- ren kişidir. 2002 G. Brenkert Girişimci piyasa ekonomisinin vazgeçilmez unsurudur. 2003 L. W. Busenitze Ekonomik refahın oluşmasında başrol oynayan kişidir. Kaynak: (Hisrich 1998: 6), (Çelik 2006: 468), (Özkara vd. 2006: 222), (Timmons 1999: 33). Yüklə 3,45 Kb. Dostları ilə paylaş:
|