Beyn əlxalq Çay Hövzələrinin Ətraf Mühitinin Qorunması (BÇHƏMQ) Müqavil ə №2011/279-666

 

64 

 

3.1.3

 

Sənaye məqsədləri üçün suyun götürülməsi 

    

Regionda sudan iqtisadiyyatda istifadə suvarma ilə müqayisədə o qədər də  yüksək deyil. Bunu   

3.5 

və  3.4-cü cədvəlləri müqayisə etsək daha aydın görərik.

 

    2011-

ci ildə sənaye ehtiyacları üçün 10.9 mln m

3

 

(0.9%) sudan istifadə olunub. Göründüyü kimi, 

bu kifayət qədər kiçik rəqəmdir.  

 

Cədvəl 3.5. Sənaye ehtiyacları üçün  sudan istifadə edilməsi

1)

 (milyon m

3

) (Mənbə: Meliorasiya və 

Su Təsərrüfatı ASC) 

Rayonlar / İllər 

2000 

2005 

2008 

2009 

2010 

2011 

Pilot  - 

cəmi 

12.7 

16.9 

15.5 

13.7 

19.6 

10.9 

Gəncə şəhəri 

5.7 

8.2 

7.5 

2.0 

0.4 

1.3 

Qazax rayonu 

0.3 

- 

0.2 

0.2 

- 

0.2 

Ağstafa rayonu 

0.2 

- 

0.1 

0.1 

0.0 

0.0 

Tovuz rayonu 

- 

0.7 

0.0 

0.0 

- 

0.0 

Şəmkir rayonu 

5.1 

8.0 

6.0 

8.2 

9.9 

7.2 

Gədəbəy rayonu 

0.2 

- 

- 

- 

- 

- 

Daşkəsən rayonu 

0.4 

- 

0.0 

- 

0.0 

0.0 

Samux rayonu 

- 

- 

0.0 

0.0 

0.2 

0.0 

Göygöl rayonu 

0.3 

0.0 

1.6 

3.1 

9.0 

2.1 

Goranboy rayonu 

- 

- 

- 

- 

- 

0.1 

 

Tədqiqat  ərazisində  əsas  sənaye  müəssisələri  Gəncə  və  Şəmkir  şəhərlərindədir.  Gəncə 

şəhərinin  çirkab  suları  şəhərin  kanalizasiya  sisteminə  axıdılır.  Gəncənin  tullantı  suları  şəhərdən 

keçən  Gəncəçayın  hövzəsində  deyil,  qonşu  Kürəkçayın  hövzəsinə  axıdılır.    Bu  səbəbdən  sənaye 

tullantı  suları  Gəncəçayı  çirkləndirmir.    Bu  məsələ  Kürəkçay  hövzəsinin  idarə  olunma  planı 

hazırlanarkən bu məsələ nəzərə alınmalıdır.   

 

3.1.4

 

Hidroenergetika

 

     

Zurnabad  kəndi  ərazisində  1927-ci  ildə  tikilmiş  və  hazırda  fəaliyyət  göstərməyən  kiçik su 

elektrik stansiyasının su götürən kanal (uzunluğu 2.5 km) hazırda lillənmişdir və bu səbəbdən onun 

suburaxma qabiliyyəti kəskin azalmışdır [Рустамов, Кашкай, 1989].  

    

Şəmkirçay  su  anbarı  suvarma  məqsədilə  tikilir  və  eyni  zamanda  suyun  enerjisindən  istifadə 

edilməklə əlavə elektrik enerjisinin əldə etməsi məqsədilə layihədə 3 elektrik stansiyasının tikintisi 

nəzərdə  tutulmuşdur.  Bu  su  elektrik  stansiyalarında  istifadə  olunacaq  su  təzədən  Şəmkirçaya 

---

 

65 

axıdılacaq.  Bu  o  deməkdir  ki,  Şəmkirçayın  su  ehtiyatlarının  kəmiyyətinə  əhəmiyyətli  mənfi  təsir 

gözlənilmir.  

    

Yekun  olaraq  qeyd  etmək  lazımdır  ki,  Gəncəçayın  yuxarı  axınında  sudan  hidroenergetikada 

istifadə  onun su rejiminə o qədər də ciddi təsir etmir. 

  

  

3.2

 

Nöqtəvi çirklənmə mənbələri 

3.2.1

 

Yaşayış məntəqələrindən atılan çirkab suları 

2011-ci ild

ə  pilot  ərazidə  yaşayış  məntəqələrindən 31.1 mln m

3

 

çirkab  suları  atılıb  (Cədvəl 

3.6.). Bu da m

əişət təsərrüfat və sənaye məqsədləri üçün götürülən ümumi su həcminin (40.4 mln 

m

3

) 76 %-ni t

əşkil edir.  

Cədvəl 3.6. Yaşayış məntəqələrindən çirkab suların atılması

 

 

(milyon kub metr) (Mənbə: 

Meliorasiya və Su Təsərrüfatı ASC) 

Rayonlar / İllər 

2000 

2005 

2008 

2009 

2010 

2011 

Pilot ərazi- cəmi 

6.6 

28.7 

22.3 

34.8 

35.5 

31.1 

Gəncə şəhəri 

0.01 

19.0 

12.3 

12.4 

12.3 

9.5 

Qazax rayonu 

0.5 

0.4 

0.4 

0.4 

0.8 

0.6 

Ağstafa rayonu 

0.3 

0.5 

0.2 

0.7 

0.1 

0.1 

Tovuz rayonu 

- 

0.2 

1.2 

0.9 

0.95 

0.8 

Şəmkir rayonu 

4.9 

8.0 

6.0 

7.0 

8.6 

7.4 

Gədəbəy rayonu 

0.1 

- 

0.1 

0.3 

0.4 

0.1 

Daşkəsən rayonu 

0.7 

0.3 

0.1 

0.2 

0.1 

0.2 

Samux rayonu 

- 

0.2 

0.0 

0.4 

0.11 

0.1 

Göygöl rayonu 

0.1 

0.1 

1.0 

11.6 

12.0 

11.9 

Goranboy rayonu 

- 

- 

1.0 

0.9 

0.1 

0.5 

 

    

Qazax şəhərində 1970-ci illərdə qurulmuş kanalizasiya sistemi kiçikdir. Təqribən 6.100 sakin 

kanalizasiya şəbəkəsinə qoşulmuşdur. 

     Çirkab su toplama sistemi köhn

ədir və  əvəz edilməlidir; çox sayda zədələrin olduğu  bildirilir; 

kanalizasiya sisteml

ərində olan əks-filtrasiya mühüm çirklənmə mənbəyidir. 

 

---