Бакы дювлят университети илащиййат факцлтясинин
Yüklə 10,39 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- اًﺮﻴﻬﻄَﺗ ْﻢُآَﺮّﻬﻄُﻳ َو ِﺖْﻴَﺒﻟا َﻞْهأ َﺲْﺟﱢﺮﻟا ُﻢُﻜْﻨَﻋ َﺐِهﺬُﻴِﻟ ﷲا ُﺪﻳﺮُﻳ ﺎَﻤّﻧإ İnnəma yuridullahu liyuzhibə ənkumur-ricsə əhləl-bəyti və yutəhhirə
- “Mübəyyən” bir ayənin “mübəyyin” ayə vasitəsilə təfsir edilməsi
Elnur ƏLİYEV 418
bildirir ki, ona yalnız pak olanlar toxuna bilər. Axırıncı ayədə işlənən “pak olanlar” kəlməsinin kimlərə aid olması barəsində üç əsas fikir vardır: 1. Şəriət buyurduğu qaydada paklanmış şəxslər; 2. Cismanilikdən və günah etməkdən pak olan mələklər; 3. Əxlaqi rəzilətlərdən və günahlardan paklanmış şəxslər. 4
Bu üç fikirdən birincisinə nəzər saldıqda görürük ki, ayədəki “əl-mutah- hərun (pak olanlar)” kəlməsi şəriətin buyurduğu qaydada təharət verərək dəstəmaz alıb pak olan şəxslərdir. Deməli, biz ayənin zahirinə baxsaq, belə qənaətə gəlməliyik ki, Mütəal Allah “ona pak olanlardan başqa bir kimsə toxuna bilməz” deməklə dəstəmazsız şəxslərin Qurana toxunmadığını, yaxud toxuna bilmədiyini demək istəyir. Halbuki bu belə deyil. Çünki əvvəla, dəs- təmazsız bir şəxsin Qurana toxunması heç də çətin, yaxud ağlasığılmaz bir iş deyil. İkincisi, şəriətdə dəstəmazsız Qurana toxunmağın haram olmasına dair əlimizdə heç bir dəlil və sübut yoxdur. Necə ki, “dəstəmaz ayəsində” 5 Allah Təala bizə Quran oxumağa deyil, namaz qılmağa durduğumuz zaman dəs- təmaz almağı əmr edir. Üçüncüsü isə bizə məlumdur ki, “əl-mutahhərun” kəlməsi “ta-hə-ra” felinin II babının (yəni, tahhəra babının) məful vəznində işlənmişdir. Qurani-Kərimdə isə “tahhəra” felinin hansısa bir vəznində gəlib dəstəmaz alanları nəzərdə tutan bir ayə yoxdur. Deməli, ayədə işlənən nə “pak olanlar” kəlməsindəki paklıq dəstəmazlı olmaqdır, nə də “toxuna bilməzlər” deməkdə məqsəd Qurani-Kərimə əllə toxunmaqdır. Əslində bu- rada “pak olanlar” deyilərkən mənən pak olanlar - əxlaqi rəzilətdən, günah- lardan pak olanlar başa düşülür, “toxuna bilməzlər” deyildikdə isə Qurani- Kərimin əsl həqiqətinə - Quran elminə təmas etmək 6 və ya həqiqi təfsirinə toxuna bilmək nəzərdə tutulur. 7
Belə olduğu halda, görəsən, “pak olanlar” deyildikdə cismanilik və gü- nah etməkdən pak olan mələklər nəzərdə tutulur, yoxsa əqidə, əxlaq və əməl- də hər növ pislikdən və günahdan pak olan şəxslər? Bunu bilmək üçün “la yəməssuhu illəl-mutahhərun” ayəsindəki altından xətt çəkilmiş “hu” bitişən əvəzliyinin özündən əvvəl gələn iki ayədən (“innəhu ləQuranun Kərim, fi
4 “Qurani-Kərim” (Azərbaycan dilinə tərcümə), Mehdiyev, Cəfərli 5 Maidə surəsi, ayə:6 6 “Əl-Mizan fi təfsiril-Quran”, Məhəmməd Hüseyn Təbatəbayi, c.19, səh.137 7 “Qurani-Kərim” (Azərbaycan dilinə tərcümə), Mehdiyev, Cəfərli Quranın Quranla təfsiri 419
kitabin məknun” ayələrindən) hansı birinə aid olduğuna diqqət yetirmək lazımdır. Beləki, əgər ayədəki “hu” zəmiri (əvəzliyi) “fi kitabin məknun (lövhi-məhfuzdadır)” ayəsinə qayıdarsa, pak olanlar kəlməsi mələklərə aid edilə bilər. Yəni, “Vaqiə” surəsindəki həmin üç ayə belə başa düşülər: “Lövhi-məhfuzda olan Qurani-Kərimə yalnız pak olanlar (mələklər) toxuna bilər”. Əgər “hu” əvəzliyi “innəhu ləQuranun Kərim” ayəsinə qayıdarsa, onda “əl-mutəhhərun - pak olanlar” kəlməsi əqidə, əxlaq və əməldə pislik və gü- nahdan pak olan şəxslər nəzərdə tutulur ki, Allah Təala başqa bir ayədə hə- min şəxslərin kimlər olduğuna işarə edərək buyurur:
8
Bu iki ayəyə (“Vaqiə” surəsindəki “pak olanlar” ayəsi və “Əhzab” su- rəsindəki “pak etmək” ayəsinə) diqqətlə nəzər salsaq, görərik ki, hər iki ayə- də işlənən kəlmə (istər “pak olanlar”, istərsə də “pak etmək” kəlmələri) bir felin eyni babında işlənmişdir. Yuxarıda qeyd etdiyimiz kimi, Qurani-Kə- rimdə həmin felin eyni babında (“tahəra” felinin ikinci babında) gəlib nə dəstəmaz alanları, nə də mələkləri nəzərdə tutan hər hansı bir ayə yoxdur. Belə ki, “Əhzab” surəsindəki bu ayədən açıq-aşkar şəkildə göründüyü kimi “Vaqiə” surəsində “əl-mutahhərun (pak olanlar)” deyildikdə mələklər deyil, Əhli-beyt (ə.s) nəzərdə tutulur. 9
“Vaqiə” surəsindəki “əl-mutahhərun” kəlməsi mübəyyən 10 bir kəlmə, “Əhzab” surəsindəki “yutahhirukum” kəlməsi isə mübəyyin 11 bir kəlmədir. Beləliklə, “əl-mutahhərun (pak olanlar)” kəliməsinin təfsirini, yəni, “pak olanların” kimlər olduğunu Qurani-Kərim özü “təthir” ayəsində açıqlamış- dır.
8 Əhzab surəsi, ayə: 33 9 “Əl-Mizan fi təfsiril-Quran”, Məhəmməd Hüseyn Təbatəbayi, c.19, səh.137 10 Açıqlanmağa ehtiyacı olan kəlmə 11 Açıqlayan, aydınlıq gətirən kəlmə Elnur ƏLİYEV 420
“Təfsirul-Quran bil-Quran” təfsir edilmə baxımından müxtəlif qismlərə bölünür:
12
silə təfsir edilməsi;
edilməsi; c) Ümumi məna ifadə edən hər hansı bir Quran ayəsinin xüsusi məna ifa- də edən digər bir ayə vasitəsilə təfsir edilməsi. 13
diqqət tələb edir. Buna görə də yaxşı olar ki, bu növlərin hər birinə ayrı-ayrı- lıqda nəzər salaq.
Qurani-Kərimi Quranla təfsir etmə vasitələrindən biri “mübəyyən” bir ayənin “mübəyyin” ayə vasitəsilə təfsir edilməsidir. Burada açıqlanmağa eh- tiyacı olan ayə “mübəyyən”, onu açıqlayan ayə isə “mübəyyin” ayə adlanır. Məsələn, Mütəal Allah Qurani-Kərimin ilk surəsi olan “Fatihə”də buyurur:
ِّّﺪﻟاِ مْﻮَﻳ ِﻚِﻟﺎَﻣ ،ﻢﻴِﺣﱠﺮﻟاِ ﻦﻤْﺣﱠﺮﻟأ ،َﻦﻴِﻤﻟﺎَﻌﻟا ﱢبَر ﷲ ُﺪْﻤَﺤﻟأ ﻦﻳ "
din “Aləmlərin rəbbi, mehriban və rəhimli, din gününün sahibi olan Allaha həmd olsun” 14
Ayədəki “din günü” kəlməsi mübəyyən bir ifadədir. Yəni, açıqlanmağa ehtiyacı olan bir kəlmədir. Allah təala bu kəlməyə başqa bir ayə ilə izah gətirərək buyurur:
12 Ətraflı məlumat əldə etmək istəyənlər müraciət edə bilərlər: “Quranın bütünlüyü üzərinə” Quranın Quranla təfsiri, Dos. dr. Xalis Əlbayraq, İstanbul-1996 13 “Təfsir tarixi”, Dos. dr. Möhsün Dəmirçi, səh.129 14 “Fatihə” surəsi, ayə: 2-4 Yüklə 10,39 Mb. Dostları ilə paylaş:
|