590
dən həbsə alınmış, Bakı, Moskva, Rostov, Voronej
zindanlarında 8 ay 13 gün saxlanılmışdır.
1991
– Azərbaycan Ali Sovetinə seçkilərdə iştirak etmiş,
mütləq səs çoxluğu ilə millət vəkili seçilsə də, o
vaxt kı hakimiyyət “kvorum yoxdur” bəhanəsi ilə
onu deputatlıqdan məhrum etmişdir.
1991
– “Türk milləti” mükafatı fəxri adına layiq görül
müşdür.
1994-cü il iyun ayının 22-də vəfat etmişdir.
1995
– Azərbaycan Prezidenti Heydər Əliyevin sərən ca
mına əsasən “İstiqlal” Ordeni ilə təltif edilmişdir
(ölü mün dən sonra).
1995
– Anadan olmasının 60 illiyi dövlət səviyyəsində
qeyd olunmuşdur.
1995
– Türkiyə Respublikasının “Milli şairi” adına layiq
görülmüşdür.
2002
– Azərbaycan Prezidenti Heydər Əliyevin sərən ca
mı na əsasən 70 illik yubileyi qeyd olunmuşdur.
2012
– Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin sərən ca mı
na əsasən 80 illik yubileyi qeyd olunmuşdur.
591
Biblioqrafiya
Şeir kitabları
“Bahar gəlir”, Bakı Uşaqgəncnəşr, 1957
“Bəhrəli gün”, Moskva, Molodaya qvardiya, 1959
“Sevən gözlər”, Bakı, Azərnəşr, 1959
“Məhəbbət dastanı”, Bakı, Uşaqgəncnəşr, 1961
“Poema o lyubvi”, Moskva, Sovetskiy pisatel, 1961
“Mənim günəşim”, Bakı, Azərnəşr, 1963
“Qollarını geniş aç”, Bakı, Azərnəşr, 1965
“Krasnodon qartalları”, Bakı, Gənclik, 1967
“Yeni zirvələrə”, Bakı, Azərnəşr, 1971
“Ucalıq”, Bakı, Gənclik, 1973
“Doğmalıq”, Bakı, Azərnəşr, 1977
“Taparam səni”, Bakı yazıçı, 1980
“Marallar da duz yeyərmiş”, Bakı, Gənclik, 1981
“Ömürdən uzun gecələr”, Bakı, Gənclik, 1982
“Hara gedir bu dünya”, Bakı, Yazıçı,1983
“Daşdan çıxan bulaq”, Bakı, Gənclik, 1986
“Məndən başlanır vətən”, Bakı, Yazıçı, 1988
“Davam edir 37”, Bakı, Gənclik, 1992
“Ayla Günəş arasında”, Bakı, Yazıçı, 1992
“Uzun sürən gənclik”, Bakı, Azərnəşr, 1994
“Mən Şərqəm”, Bakı, Elm nəşriyyatı, 1994
“Bağışla, ey vətən”, Bakı, 1995
“Azadlıq”, (Şeirlər), “Türkiyə, Ankara Kültür Bakanlığı”, 1998
“Uzun sürən gənclik”, Kitab cəmiyyəti, 1998
“Türkün dastanı”, Bakı, Gənclik, 2000
“Seçilmiş əsərləri”, 1ci cild, Bakı, Gənclik nəşriyyatı, 2001
“Mən onsuz da əbədiyəm”, Bakı, Gənclik, 2003
“Seçilmiş əsərləri”, 2 cilddə, I və II cildlər. B., ŞərqQərb nəşriyyatı, 2005
“Seçilmiş əsərləri”, 5 cilddə, I cild, Bakı, Elm, 2007
“Çıxış edir Xəlil Rza”. (Şeirlər), “İran”, “Təbriz”, Əxtər nəşriyyatı, 2008
“Marallar da duz yeyərmiş”, (təkrar nəşr) Bakı, ÇinarÇap, 2009
“Daşdan çıxan bulaq”, (təkrar çap) Bakı, ÇinarÇap, 2009
592
Tərcümə kitabları
A.Laptev. “Balacalar”, Bakı, Gənclik, 1972
İlya Selvinski. “Babək”, Bakı, Gənclik, 1975
Musa Cəlil. “Moabit dəftəri”, Bakı, Yazıçı, 1979
“Qardaşlıq çələngi”, Bakı, Maarif, 1982
“Dünyaya pəncərə”, Bakı, Maarif, 1984
Robert Rojdestvenski. “Otuzuncu əsrə məktub”, Bakı, Gənclik, 1984
“Turan çələngi”, Bakı, Elm Nəşriyyatı, 1993
Yusif Balasaqunlu, “Qutadğubilik”, Bakı, Gənclik, 1994
N.Gəncəvi. “Sirlər xəzinəsi” – Lirikası, Bakı, Yazıçı, 1988
N.Gəncəvi. “Yeddi gözəl”, Ensiklopediya, 2000
N.Gəncəvi. “İsgəndərnamə”, Bakı, Gənclik, 2002
Yusif Balasaqunlu, “Qutadğubilik”, Bakı, 2003
“Turan çələngi”, Bakı, ÇinarÇap nəşriyyatı, 2005
“Dünyaya pəncərə”, Bakı, ÇinarÇap nəşriyyatı, 2010
Elmi əsərləri
“Müharibədən sonrakı Azərbaycan Sovet Ədəbiyyatında poema janrı”
(19451950). Namizədlik əsəri (Əlyazmaları Azərbaycan Pedaqoji Uni
versitetin kitabxanasında saxlanılır).
“M.Şeyxzadənin bədii yaradıcılığı və Azərbaycan – Özbəkistan ədəbi
əlaqə lə rinin aktual problemləri” (Əlyazmaları Azər bay can MEA Niza
mi adına Ədəbiyyat İnstitutunun kitabxanasında saxlanılır).
“Məqsud Şeyxzadə”. Bakı, Elm, 1978
“Məqsud Şeyxzadənin bədii yaradıcılığı”. Bakı, Elm, 1980
“Dramaturgiyada ədəbi əlaqələr”. Bakı, Elm, 1987
“Sabir Rüstəmxanlı haqqında”. Bakı, Mütərcim, 1998
“Ustadı Bəxtiyar Vahabzadə haqqında”. Bakı, Azərbaycan, 1999
“Rəfiq Zəka Xəndan haqqında”. Bakı, Mütərcim, 1999
“Rəsul Rza həsrəti”. Bakı, Elm, 2000
“Mənə bənzə”. Bakı, Gənclik, 2000
“Ədəbi tənqid”. Bakı, Mütərcim, 2003
“Dünyanın ədəbi xəritəsi”. Bakı, ÇinarÇap, 2008
593
Haqqında yazılanlar
“İlk Allahım, son Allahım mübarizə”. Bakı, Gənclik, 1999
Mail Dəmirli. “Xəlil Rza Ulutürkün poeziyası”. Bakı, Tə fək kür Univer
siteti nəşriyyatı, 1996
Bəkir Nəbiyev. “İstiqlal şairi”. Bakı, Elm, 2001
Teymur Əhmədov. “Xəlil Rza Ulutürk (kitabalbom)”. Bakı, En siklo pe
di ya, 2000
“Müasirləri Xəlil Rza Ulutürk haqqında”. Bakı, ÇinarÇap, 2004
Yavuz Axundlu. “İstiqlal şairləri”. Bakı, Elm, 1998
Dilek Erenoğlu. “Azerbaycan şairi Halil Rıza və “Men Şerqem” adlı
eseri”. İzmir, 2005
Əlizadə Əsgərli. “Milli İdeal mücahidi”. Bakı, Elm, 2005
Əlizadə Əsgərli. “Xəlil Rza Ulutürkün poetikası”. Bakı, Təhsil, 2012
Memuarları
Xəlil Rza Ulutürk. “Lefortovo zindanında”. Bakı, Azərnəşr, 1998
Xəlil Rza Ulutürk. “Ustadım Əkrəm Cəfər”. Bakı, Mütərcim, 2005
Xəlil Rza Ulutürk. “Lefortovo zindanında”. Bakı, ÇinarÇap, 2006
Xəlil Rza Ulutürk. “Gəl, ey səhər”. Bakı, Nağıl evi nəşriyyatı, 2004
Xəlil Rza Ulutürk. “Bir odlu gözləri, bir də xoş səsi”. Bakı, ÇinarÇap, 2007
Xəlil Rza Ulutürk. “Həyat, həyat deyə çırpınan könül”. Bakı, ÇinarÇap, 2009
594
595
Tərtibçidən (Yusif Günaydın)
8
“... Bir də gələcəyəm Azərbaycana!” (Teymur Kərimli)
13
UCALIQ
Sonra
24
Sənin cavabın
24
Cavabsız məktub
27
Könül, bərk ayaqda gileylənmə gəl
27
İnanmaq istərdim möcüzəyə mən
28
Sıldırım üstündə dayanan palıd
28
Gözmuncuğu
29
Bağda xəzan düşüncələri
31
Qatar gedər Araz boyu
32
Səttar Bəhlulzadəyə
36
Şairin səsi
37
Bahar kimi
38
Mənim şeirim
39
Mənim tələbələrim
41
Həyat düşüncələri
44
Anam ocaq qalayır
45
Dağlara qalxıram
46
Ələsgər ocağı, Göyçə mahalı
48
Anam layla çalır
50
Saz
52
Sən ey söz günəşi Azərbaycanın!
54
MÜNDƏRİCAT
596
Tələbə bəxşişi
57
Gizli iftixar
58
İgidlər, dahilər
59
BakıDaşkənd səma yolu
61
Onun mərdlik məktəbi
62
Xiyabani yurdunda
66
Daşdan çıxan su
69
Düzlük
71
Yavaşyavaş
72
Avtoportret
74
Poeziya! Poeziya!
76
Babək
78
Dördlüklər
82
Tufanda
93
Qasırğa
94
Meyardı şeirim mənim
95
Şeirim
96
Böyük, azad, müstəqil...
99
Çətin yol
99
Sevda xanım
101
Böyük poeziya salonlarında
102
Minnətdarlıq
103
Sağlıq, yaxud vəsiyyət
105
Qavaldaş
106
Yallı rəqsi
107
Sevimli Naxçıvanım
108
Doğma sözlər
108
Kəpənək və dağ çiçəyi
110
Sağıcıdır mənim nənəm
110
Hüsnxət dəftəri
111
Nərgizim
112
597
Fəvvarə
113
Kəpənəklər
113
Sarıköynək
114
Qaranquş
115
Sərçələrim
115
Xartut
116
Qara cöngə
117
Araxçın
118
Marallar da duz yeyərmiş
118
Qış günü bağda
119
Ana torpaq
120
ODƏR YURDU, OD TORPAĞI
Heydər dədə Atatürk
122
Göylərdən gələn kişi
123
Doğma təbiət
124
Apardı sellər Saranı
126
Bahar
129
Buz içində od
130
Palıd
131
Laylam mənim, nərəm mənim
131
Tamam doğmayan günəş
133
Hüseyn Cavidə
135
Ömrümdə Kür çayını bu rəngdə görməmişdim
135
Oğlum Təbrizə
139
Vurulmuşam mən sənə!
140
Sən mənim vüqarımsan
142
Qəsbkarlar
144
Çaylarımız
150
Sarsılma!
152
Gəncənin çinarları
155
598
Krasnodon qartalları
156
Mən şərqəm
158
Çıxardı köynəkdən tavar sazını
161
Gözün aydın, Azərbaycan!
162
Hörmət, nüfuz
165
Məni çağırırlar hər gün dan üzü
166
Sərvətim
167
Vətən
168
Ordu başçısı və döyüşçü
170
Sevincin zirvəsi, qəmin zirvəsi
170
Sərvət
172
Həsrət
173
Xəzərdən bir görünüş
181
Dözürəm payızda, dözürəm qışda
183
Kişilər
184
Göygöldə sübh açılır
187
Aldanma!
189
Yaxşı ki, bu yurdun balasıyam mən
189
Qorxu
191
İlham
192
Tək qalanda
194
Mən – Azərbaycanam!
196
Azərbaycanlı
198
Astara yolları
200
Yurdum, sənin sağlığına!
203
Kişi bətni
205
Haçan xəstələnsəm...
206
Səsin gəlsin, Təbrizim!
208
Mən uçuram!
210
Hardan gəlib çıxdı kəmfürsət mərəz
212
Mində bir
213
Başıaçıq dayanan kişi
215
599
İki fəslin ayrıcında
218
Az işlənən sözlər
220
Bir cüt göyərçin kimi
222
Məmməd Araza
224
Min bir dərdin dərmanı
226
Dənə gələn toyuqlar
227
Alim düşüncələri
230
Redaktor
234
Min yaşlı çinarlar
236
İnsanlıq himni
236
Yer altında yatan gövhər
238
Yadigar nəyi qaldı?
240
Sən mənə qüdrət ver
241
Ürəyimdə qalan tikan
244
Gözün aydın, Şeyxzadə!
249
İradə
250
Gəlir böyük Azərbaycan
251
Daldım zirehlənmiş sal qayalara
256
Bağında Süleyman Rüstəmlə söhbət
256
Yazağzı
258
Qasırğadan güclülər
259
Türkay balama layla
262
Azərbaycan
263
Şuşam
264
Qalx ayağa, Azərbaycan!
267
Silahlan!
271
Gəncliyim
272
Mehridən keçəndə
275
Türk sözündən qorxan gəda
277
Ağı
279
Təbrizimin qan bahası
283
Qaytar mənim qüdrətimi, Azərbaycan!
285
600
Vur!
290
Qayalar şahid olsun!
293
Təbrizli şairin düşüncələri
297
Xəzərdə gülüstan
298
Ləyaqət
299
Güldəstə toplayıram
301
Ənənəgələnək
302
Üzüzə durmuşuq
303
Şair qəhrəmanlığı
304
Qara tabutlar gəlir
306
Qoca arxeoloq
307
TUT MƏNİM ƏLİMDƏN
Liftdə görüş
312
Yadındamı?
313
O qızın dedikləri
313
Ay aman!
314
Sevən gözlər
316
Bəxtinə nələr düşüb
316
Sevgi sətirləri
317
Eşitsəm gəlirsən
318
Əlini mənə ver!
319
Vüsal çağlarında
321
Vüsala az qalmış
322
Yenə yollarda bahardır yeriyən
323
Hara getsəm, harda olsam
324
Təzə əməkdaş
325
Sənə can atıram
327
Unudulmaz o gecə
328
Necə inanardım gül dodaqlara
329
Bu yolu başbaşa gedək
331
601
Firuzə
331
Sənin adın gələndə
332
Bir gözələ yüz şeir
334
Bir gör vüsalımız necə uzandı
335
Səslə məni, bəslə məni, qaşla gözün arasında
335
Gör necə dinc dayanmışam, di gəl, özün oxşa məni
336
Sən tərəddüd içindəsən, a bir dənəm, nazlı sənəm
336
Üşüyürəm, üşənirəm, isit məni, qızdır, gülüm
337
Sən məhəbbət yolçususan, mənsə, gülüm, məhəbbətəm
337
Neçin çəkinirsən, gülüm, de, məndən?
337
İnana bilmirəm...
339
Ocaq
341
Firəngizə
342
Katibəm
343
Yağışlar yağanda...
344
Bircəmsən
346
Səadətim, məhəbbətim!
347
İlahi bir gözələ
348
Tut mənim əlimdən, buraxma, gülüm
350
Saçları şəlaləsən
351
Qəzəl
351
Sən eşq üçün yaranmısan
352
Gəl, səni səsləyirəm
353
Hicran çağlarında
354
Eşqim, vəfadarım mənim
355
Ocaq mahnısı
356
Vüsal ərəfəsində
357
Sən bəzənəndə
359
Sənin gözlərini sevirəm ancaq
360
Məhəbbət aləmi
362
Umacağım
363
602
DUSTAQ
Zindan türküsü
366
Çıxaraq bahara Azərbaycanı!
367
O yerlər
368
Dustaq
370
Can vermərəm ölümə!
370
Cəza köynəyi
373
Keşikçilərim
376
Gözlük seçən göz həkimi
378
Mağara
379
Şəhriyar üslubunda
380
İlham üstündə
393
Mənə həb verən gözəl
394
Vaysınmıram
396
Qanım
398
Ağ pambıqda bir damla qan
400
Həsrətə döndü
402
Getdin... qəlbə qüssə doldu
403
Nə cür baxacaqsan gözlərimə sən?
404
Zindanda Novruz bayramı
407
Azərbaycan
409
Sənin göz yaşların
411
Vətənimi düşünürəm
412
Qanadlı günlərim
415
Elə günüm olubmu ki...
417
Ağ çələngli Azərbaycan
418
Bu görüş bir möcüzəydi
420
Mən yenə dönəcəm Azərbaycana!
423
Qorxma, mən sarsılmaz dağ qalasıyam
426
Döyüş yolu uzundur
427
Mamır
428
603
Qürur türküsü
430
Vüqar türküsü
431
Azadlığım
433
ADIMIZ, SOYADIMIZ
İki qardaşın söhbəti
436
Əfsanəli bir ölkə
445
Adımız, soyadımız
456
TƏRCÜMƏLƏR
DÜNYAYA PƏNCƏRƏ
İNGİLİS POEZİYASI
Vilyam Şekspir
23cü sonet
472
25ci sonet
472
30cu sonet
473
66cı sonet
473
74cü sonet
474
77ci sonet
475
90cı sonet
475
102ci sonet
476
ALMAN POEZİYASI
Yohan Volfqanq Gete
Orman hökmdarı Ərdo
477
Tapılmış
478
604
Haynrix Hayne
Fəryad vadisi
479
Anno 1829
480
Parislə vidalaşma
481
Leonqard Frank
Dənizçilər mahnısı
483
FRANSIZ POEZİYASI
Pol Elüar
Mərdlik
484
Azadlıq
485
Lui Araqon
Edam vaxtı mahnı oxuyan kişinin balladası
488
Elza – mənim məhəbbətim
490
İTALİYA POEZİYASI
Françesko Petrarka
52ci sonet
492
YUNAN POEZİYASI
Tasos Livaditis
Ürəyimi nişan alma
493
Vətən
495
Döyüşdük
495
Böyük döyüş
496
Bizim əllərimiz
497
Poeziyanın tənqidi
497
İnsan səadəti
498
Doğma birlik
498
Geniş yol
499
605
Məzar kitabəsi
499
MACAR POEZİYASI
Şandor Petöfi
Məni bir şey düşündürür
500
Yetər!
501
Yurdsevərlik nəğməsi
503
Azadlıq və məhəbbət
504
Macarıstan
504
Millətə xitab
504
Qadınım və qılıncım
507
Milli nəğmə
508
RUS POEZİYASI
Aleksandr Puşkin
Şairə
510
Napoleon
510
Şiri tanıyarlar pəncələrindən
514
A.P.Kernə
515
Mixail Lermontov
Romans
516
Dustaq
516
Mən neçin elə bir dalğa olmadım
517
Yenə tək çıxıram gecə yollara
518
Sergey Yesenin
Bakı... sağlıqla qal, ey dost ölkə!
519
Marina Svetayeva
Mənim poeziyam
520
606
Andrey Voznesenski
Rekviyemağı
521
Şukşinin ölümü
522
Lənət
523
Yevgeni Yevtuşenko
Poemadan öncə dua
525
Qar yağır ağappaq...
528
Robert Rojdestvenski
Ayrılıq ərəfəsində
530
Yaddaş
531
Məni hey haraylar çağlar, o çağlar
532
Çiyələklər
534
TÜRK POEZİYASI
Namiq Kamal
Vətən türküsü
537
Tofiq Fikrət
Sis
538
Mehmet Akif Ərsoy
İstiqlal marşı
542
Yəhya Kamal Bəyatlı
Vüsal
544
Nəzər
545
İRAN POEZİYASI
Hafiz Şirazi
Qitələr
547
607
Fərrux Yəzdi
Qitələr
551
Azərbaycan
553
Rübai
554
Jalə
Mən yabanı dağ otuyam
555
Məhəmmədhüseyn Şəhriyar
Əziz Azərbaycanıma
556
ÖZBƏK POEZİYASI
Yusif Balasaqunlu
Qutadğu bilik
568
ANQOLA POEZİYASI
Aqostino Neto
Didilənlər, dirilənlər
572
Sürgün
574
Qayıdacağıq
575
İşgəncədən sonra monoloq
577
Təbil dərisində
579
Poeziya alovu (Bəxtiyar Vahabzadə)
582
Xəlil Rza Ulutürkün bioqrafiyasının əsas məqamları
589
Biblioqrafiya
591
“Xalq Əmanəti” layihəsi çərçivəsində nəşr olunan kitablar:
1. Böyükağa Mirzəzadə, “Rəngkarlıq və qrafika” – 2010cu il.
2. Məmməd Araz, “Seçilmiş əsərləri” – 2010cu il.
3. Maral Rəhmanzadə, “Rəngkarlıq və qrafika” – 2011ci il.
4. Hüseyn Arif, “Seçilmiş əsərləri” – 2011ci il.
5. Xalidə Səfərova və Mahmud Tağıyev, “Rəngkarlıq və qrafika” – 2011ci il.
6. Səttar Bəhlulzadə, “Rəngkarlıq və qrafika” – 2012ci il.
7. Əli Rəcəbli, “Azərbaycan sikkələri” – 2012ci il.
8. Mikayıl Müşfiq, “Seçilmiş əsərləri” – 2013cü il.
9. Gəncə Rəssamları, “Rəngkarlıq və qrafika” – 2013cü il.
10. Mikayıl Abdullayev, “Rəngkarlıq və qrafika” – 2013cü il.
Xalq Bank
tərəfindən həyata keçirilən
“Xalq Əmanəti” layihəsi çərçivəsində
hədiyyəlik nəşr olunur.
Tiraj 5 000.
Dostları ilə paylaş: |