Azərbaycan respublikasi təHSİl naziRLİYİ TƏHSİl problemləRİ İnstitutu

Uşaqların irəliləyişini təsvir etmək üçün aşağıdakı inkişaf 
miqyaslarından istifadə edilir: 
1-meyarlara cavab vermir 
2-meyarlara cavab verməyə başlayır 
3-meyarlara cavab verir
4-gözlənilənlərdən artıq nailiyyət əldə 
edir. 
 
İNKİŞAF SAHƏLƏRİ ÜZRƏ FƏRDİ PLANLAŞDIRMA 
Ma
y 
Y
a
nva
r 
I.İDRAKIN İNKİŞAFI – nitq inkişafı üzrə
 

Dinləyib-anladığı fikirlərə münasibət bildirir.
 

Bədii nümunə, müşahidə və şəkillər əsasında fikrini sadə şəkildə şərh 
edir. 

Sadə nitq etiketlərindən (“bəli”, “xeyr”, “salam”, “sağ ol”, “çox sağ 
ol”, “bağışla”, “buyurun”, “zəhmət olmasa”, “nuş olsun”, “xoş 
gəlmisiniz”, “yaxşı yol”), jest və mimikalardan istifadə edir. 

Müxtəlif ilkin oxu bacarıqlarını tətbiq edir (şəkillər, nümunələr, 
ritmlər, hadisələrin ardıcıllığı, hekayələrin yenidən söylənməsi və s.) 

Əlamət, keyfiyyət, hiss bildirən, antonim və sinonim sözlərdən 
istifadə edir. 

Hərf və səsləri fərqləndirir, hecalar, hecalardan sözlər, sözlərdən 
cümlələr, cümlələrdən mətnlər qurur. 

---

86 
İDRAKIN İNKİŞAFI – sadə riyazi təsəvvürlərin inkişafı üzrə

On dairəsində sayma, hesablama və ölçmə əməliyyatları yerinə yetirir. 

10-a qədər düzünə və tərsinə sayır. 

Əşyalar içərisindən dairəni, üçbucağı, kvadratı seçir, fərqləndirir və 
müqayisə edir. 

Əşyaları əlamətinə (rəng, forma, ölçü, kəmiyyət və həcm) görə ayırd 
edir, ümumiləşdirir, səbəb-nəticə əlaqələri müəyyənləşdirir. 

Əşyalar, həndəsi fiqurlar, rəqəmlər və işarələrlə sadə riyazi 
əməliyyatlar (toplama, çıxma, bərabər, qeyri-bərabər) və konstruktiv 
bacarıqlar (planlaşdırma, modelləşdirmə, sxemləşdirməvə 
simvollaşdırma) nümayiş etdirir. 

Oyun və tədqiqatlar zamanı müxtəlif vəsaitlərdən (maqnit, böyüdücü 
şüşə, xətkeş və s.) istifadə edir.

Məkan (sağdan sola, yuxarıdan aşağıya, ortaya, küncə) və zamanla 
bağlı (ilin fəsilləri, aylar, həftənin günləri, günün hissələri, saat) ilkin 
riyazi əməliyyatlar yerinə yetirir.