Azərbaycan respublikasi prezidenti yaninda döVLƏT İdarəSİNİn akademiyasi abduləli abdullayev malik səLİmov müqayiSƏLİ İNZİbati HÜquq
partiya üzvlüyünə daxil olmaq və həmin partiyada rəhbər
Yüklə 1,41 Mb. Pdf görüntüsü
|
Siyasi partiya üzvlüyünə daxil olmaq və həmin partiyada rəhbər vəzifələr tutmaq onun öz azadlığıdır (anqlosakson ölkələrində qulluqçular partiyalarda rəhbər vəzifələr tutmaq hüququna malik deyildirlər). Nəhayət, bu, yenə də anqlosakson ölkələrindən fərqli olaraq, seçkilərdə öz namizədliyini irəli sürmək azadlığıdır və bu, olduqca əlverişli sistem şəraitində həyata keçirilir: qulluqçu öz vəzifəsini seçkilər gününədək saxlayır, əgər o, məğlubiyyətə uğrayırsa, öz vəzifəsini itirmir, əgər seçilirsə, ona parlament mandatı verməkdən imtina etdikləri gündən etibarən öz vəzifəsinə qayıtmaq hüququ ilə parlamentdə fəaliyyət göstərmək üçün ezam olunur. Əksinə, digər ölkələrdə, misal üçün, İngiltərədə qulluqçu seçkilərdə namizəd kimi çıxış etməzdən əvvəl istefa verməlidir, yəni o, bu halda qulluqçu vəzifəsini itirir və deputat yeri tutmamaq təhlükəsi ilə qarşılaşır. Hüauai məhdudiyyətlər. Fransa hüququnda hökumətin mövqeyinə münasibətdə loyallıq və ya konformizm (kor-koranə uyğunlaşma) vəzifəsi mövcud deyildir. Digər ölkələrdə, o cümlədən, Almaniyada olan məhdudlaşdırıcı vəzifələr Fransada yoxdur. Obyektivlik tələbi. Qulluqçu ümumi xidmət sahəsinin işini təmin edir və bu işi bütün vətəndaşlara eyni cür yanaşmaqla, hər hansı ayrı-seçkiliyə yol verməmək şərti ilə həyata keçirir. Tamamilə aydındır ki, müəllim öz şagirdlərinə onların siyasi baxışlarından və dini etiqad və əqidələrindən asılı olaraq, yaxud da hər hansı başqa meyarlara əsaslanaraq müxtəlif qiymətlər verə bilməz. Aydındır ki, obyektiv olmaq vəzifəsi tamamilə təbiidir, lakin onun müəyyən hüquqi və faktiki hüdudları vardır. Hüquqi məhdudlaşdırma ilə əlaqədar misallardan biri ali tədris müəssisələrinin müəllimlərinə aiddir: birinci və ikinci təlim mərhələsi müəllimi öz müəllimlik fəaliyyəti prosesində tam obyektivlik nümayiş etdirməli olduğunu bildirməli və yalnız hər hansı bir partiyanın fəlsəfəsini, yaxud yalnız rəsmi ideologiyanı təbliğ etməli olmadığı nəzərdə tutulubsa, o, siyasi fikrin müxtəlif cərəyanlarını və çalarlarını tutuşdurmaq yolu ilə obyektiv mühakimələr irəli sürmək hüququna malikdir. Məsələn, o, tarix fənnini marksizm ruhunda tədris edə bilər. Fənnin tədrisi xüsusiyyəti ilə əlaqədar qərəzsiz olmaq vəzifəsinin müəyyən dərəcədə məhdudlaşdırılması burada öz təzahürünü tapır. Daha az məqbul və daha az haqq qazandırıla bilən digər məhdudiyyətlər də vardır. 222 Azərbaycan Respublikasının inzibati hüququnda dövlət xidməti işçiləri öz fəaliyyətlərini dövlət xidməti prinsipləri sistemində həyata keçirirlər: ■ vəzifə borclarının icra edilməsi aktının, Azərbaycan Respublikasının Konstitusiyasının və qanunlarının digər normativ-hüquqi aktlar qarşısında üstünlüyü; ■ vəzifə borclarını icra etməmələrinə və ya lazımi səviyyədə icra edə bilmədiklərinə görə xidmətçilərin vəzifələri; ■ insan və vətəndaş hüquqlarının və azadlıqlarının üstünlüyü, insan və vətəndaş hüquqlarına riayət etmək və qorumaq vəzifəsi; ■ yuxarı təbəqəli orqanların aktlarının tabeçilik qaydasında orqan və vəzifəli şəxslər üçün məcburiliyi; ■ xidməti fəaliyyətini həyata keçirərkən aşkarlıq prinsiplərinə əməl etməsinin zəruriliyi; ■ dövlət xidmətini həyata keçirərkən partiyalardan kənarda olması; ■ müvafiq peşə hazırlıqlarına və bacarıqlarına görə Azərbaycan Respublikası vətəndaşlarının dövlət xidmətinə daxil olmaqla bərabərlik hüquqları; ■ xidməti vəzifələrini yerinə yetirərkən peşəkarlıq və səlahiyyətli- lik prinsipinə əməl etməsi; ■ dövlət xidmətinə stabil kadrların seçilib yerləşdirilməsinə nail olma; ■ dövlət xidmətini həyata keçirən zaman xidmət tələblərinin vahid şəkildə icrasının təmin edilməsi; ■ qanunvericilik, icra və məhkəmə hakimiyyətlərinin bölgüsünə əməl edilməsi, bir-birinin xidməti səlahiyyətlərinə qarışmamaq prinsiplərinə riayət olunması; ■ dövlət xidmətini həyata keçirərkən dövlət hakimiyyəti sisteminin vahidliyi, dövlət subyektləri arasında idarəetmə predmetlərinin bölüşdürülməsinə əməl edilməsi. Azərbaycan Respublikasında, bütün dövlətlərdə olduğu kimi, dövlət xidmətçilərinin məsuliyyətləri inzibati hüquqla müəyyən edilmişdir. Dövlət qulluqçularının məsuliyyəti dedikdə: “ dəymiş əmlak ziyanının ödənilməsi məqsədi ilə bərpaedici sanksiyaların tətbiq edilməsi başa düşülür. Dövlət xidmətlərinin məsuliyyət növləri aşağıdakılardır: ■ xidməti intizamı pozmasına görə normativ-hüquqi aktlara - qanunlara, nizamnamələrə, əsasnamələrə və əmək intizam qaydalarına 223 əsaslanaraq dövlət qulluqçuları haqqında tədbir görülür; ■ inzibati məsuliyyət o vaxt yaranır ki, inzibati hüquqpozmaya yol verilsin. Maddi məsuliyyət dedikdə dövlət xidmətçisinin öz hərəkətləri ilə ziyan vurması başa düşülür. Bu zaman onların vurduqları ziyanın qismən və ya tam ödənilməsi təmin edilir. Cinayət məsuliyyəti o zaman meydana çıxır ki, dövlət xidmətçiləri vəzifə cinayətləri törətsinlər. Dövlət xidmətçilərinə qarşı intizam tədbirləri tətbiq edilir. Dövlət xidməti qanuna görə: məzəmmət, töhmət, şiddətli töhmət, xidmətə tam yararlı olmadığı barədə xəbərdarlıq, işdən xaric etmə nəzərdə tutur. İntizam nizamnaməsinə və əsasnamələrinə görə: məzəmmət, töhmət, şiddətli töhmət, rütbənin aşağı salınması, vəzifənin aşağı salınması və işdən xaric etmə tədbirləri nəzərdə tutulur. Daxili əmək intizamını pozduğuna görə qulluqçunu aşağıdakı intizam tənbeh tədbirləri gözləyir: məzəmmət, töhmət, şiddətli töhmət, 3 ay müddətinədək azmaaşh işə və ya aşağı vəzifəyə keçirmək və işdən xaric etmək. Dövlət xidmətçilərinə tətbiq edilən intizam xətası dedikdə, sabit kollektivin üzvü tərəfindən həmin kollektivdə olması ilə əlaqədar öz vəzifə borclarının pozulması ilə bağlı xətalı, cəmiyyətə zidd və təqsir sayılan əməl başa düşülür. 224 ISTIFADƏ OLUNAN ƏDƏBIYYAT 1. Azərbaycan Respublikasının Konstitusiyası, B., Qanun, 2004. 2. Azərbaycan Respublikasının İnzibati Xətalar Məcəlləsi, B., Qanun, 2005. 3. Azərbaycan Respublikasının Əmək Məcəlləsi, B., Qanun, 2005. 4. Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsi, B., Qanun, 2005. 5. E. Abdullayev. «Müqayisəli inzibati hüquq». B., 2001. 6. E. Abdullayev. «İnzibati hüquq». Ümumi hissə. B., 1974. 7. A. Abdullayev və R.Zeynalov. İnzibati hüquq (sxemlərlə). 1999. <5. «Polis haqqında» Azərbaycan Respublikasının Qanunu, B., Qanun, 2004. 9. «Əməliyyat - axtarış fəaliyyəti haqqında» Azərbaycan Respublikasının Qanunu, B., 2004 10. «Azərbaycan Respublikasının vətəndaşlığı haqqında» Azərbaycan Respublikasının Qanunu, Azərbaycan Respublikasının Qanunlar külliyyatı, II cild. B., Qanun, 2002, səh.862. 11. «Əcnəbilər və vətəndaşlığı olmayan şəxslərin hüquqi vəziyyəti haqqında» Azərbaycan Respublikasının Qanunu, B., Qanun, 2000. 12. «Ölkədən getmək, ölkəyə gəlmək və pasportlar haqqında» Azərbaycan Respublikasının Qanunu, B., Qanun, 2002. 13. «Vətəndaşların müraciətlərinə baxılması qaydası haqqında» Azərbaycan Respublikasının Qanunu, B., Qanun, 2004. 14. «Vətəndaşların hüquq və azadlıqlarını pozan qərar və hərəkətlərdən (hərəkətsizlikdən) məhkəməyə şikayət edilməsi haqqında» Azərbaycan Respublikasının Qanunu, B., Qanun, 2003. 15. «Qeyri - hökumət təşkilatları (ictimai birliklər və fondlar) haqqında» Azərbaycan Respublikasının Qanunu, B., Qanun, 2000. 16. «Dövlət sirri haqqında» Azərbaycan Respublikasının Qanunu. B., Qanun, 2005. 17. «Dövlət sərhədi haqqında» Azərbaycan Respublikasının Qanunu, Azərbaycan Respublikasının Qanunlar Külliyyatı, II cild. B., Qanun, 2001, səh. 36. 18. «Normativ - hüquqi aktlar haqqında» Azərbaycan Respublikasının Qanunu. B., Qanun, 2004. 19. «Dövlət qulluğu haqqında» Azərbaycan Respublikasının Qanunu. B., Qanun, 2004. 20. «Azərbaycan Respublikasının daxili işlər orqanlarında xidmət keçmə haqqında Əsasnamənin təsdiq edilməsi barədə» Azərbaycan Respublikasının Qanunu. Polis haqqında sənədlər toplusu. B., Qanun, 2003. 21. «Hərbi qulluqçuların dövlətə vurduqları ziyana görə maddi məsuliyyəti haqqında Əsasnamənin təsdiqi haqqında» Azərbaycan Respublikası- 225 nm Qanunu. Azərbaycan Respublikasının Qanunlar Külliyyatı, II cild. B., Qanun, 2001, səh. 285. 22. «Fövqəladə vəziyyət haqqında» Azərbaycan Respublikasının Qanunu. B., Qanun, 2005. 23. «Hərbi vəziyyət haqqında» Azərbaycan Respublikasının Qanunu. Azərbaycan Respublikasının Qanunlar Külliyyatı, II cild. B., Qanun, 2001, səh. 206. 24. «Azərbaycan Respublikasında insan hüquq və azadlıqlarının həyata keçirilməsinin tənzimlənməsi haqqında» Azərbaycan Respublikasının Konstitusiya Qanunu. B.:Qanun, 2003. 25. Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 22 fevral, 1998-ci il tarixli «İnsan və vətəndaş hüquq və azadlıqlarının təmin edilməsi sahəsində tədbirlər haqqında» Fərmanı. 26. Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 09 avqust, 1994-cü il tarixli «Cinayətkarlığa qarşı mübarizənin gücləndirilməsi, qanunçuluğun və hüquq qaydasının möhkəmləndirilməsi tədbirləri haqqında» Fərmanı. 27. «Azərbaycan Respublikası Daxili İşlər Nazirliyinin Əsasnaməsinin və strukturunun təsdiq edilməsi haqqında» Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 30 iyun, 2001-ci il tarixli Fərmanı. Polis haqqında sənədlər toplusu. B., Qanun, 2003. 28. «Hüquqi şəxslərin dövlət qeydiyyatı və dövlət reyestri haqqında» Azərbaycan Respublikasının Qanunu. 12 dekabr, 2003-cü il. B., Qanun, 2004. 29. «İcra hakimiyyəti orqanlarının normativ-hüquqi aktlarına baxılması, qəbul edilməsi və təsdiqi qaydası haqqında Əsasnamənin təsdiq edilməsi barədə» Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 24 avqust, 2002-ci il tarixli Fərmanı. 30. «Yerli icra hakimiyyəti haqqında Əsasnamə». 16 iyun, 1999-cu il tarixdə Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Fərmanı ilə təsdiq edilmişdir. 31. «Azərbaycan Respublikasının Dövlət Qulluğunu İdarəetmə Şurası haqqında Əsasnamə». Azərbaycan Respublikasının 2002-ci il, 29 mart tarixli Qanunu ilə təsdiq edilmişdir. 32. «İnzibati hüquq» (sxemlərlə). Azərbaycan Respublikası DİN-in Polis Akademiyası. Q. Abbasov, A. İsmayılov, H. Eyvazov. B., 2002. 33. «İnzibati hüquq», i hissə. Dərs vəsaiti. V.Q. Abışov, A.V.İsmayılov, H.Q. Eyvazov. B., 2003. 34. «Dövlət və hüquq nəzəriyyəsi». V.N. Xropanyuk (ixtisarla). B., 1998. 35. Бедела Ж. Административное право Франции. М., «Прогресс», 1973. 36. Гурней Б. Введение в науку управления. М., «Прогресс», 1969. 37. Драго Я. Административная наука. М., «Прогресс», 1982. 226 38. Коренев А.П. Административное право. М., 1986. 39. Манохин В.М., Адушкин Ю.С., Багишаев З.А. Российское административное право. М., 1996. 40. Алехин А.П., Кармолицкий А.А., Козлов Ю.М. Административное право Российской Федерации. М., 1997. 41. Овсянко Д.М. Административное право. М., 1994. 42. Бахрах Д.Н. Административное право. М., 1993. 43. Бахрах Д.Н. Административное право России. М., 2000. 44. Василенков П.Т. Советское административное право. М., 1990. 45. Козлов Ю.М., Попов Л.Л. Административное право. М., 2000. 46. Тихомиров Ю.А. Курс административного права и процесса. М., 1998. 47. Коренев А.Р. Административное право России. Часть 1, М., 1999. 227 A. ABDULLAYEV, M. SƏLİMOV. MÜQA YİSƏLİ İNZİBA Tİ HÜQUQ (FRANSANIN İNZİBA Tİ HÜQUQU), COMPARATIVE ADMINISTRA TIVE LA W (FRENCH ADMINISTRA TIVE LA W) Dizayner: Süleyman İsgəndərov Bilgisayar tərtibatçı: Rahilə Məmmədova Çapa imzalanmışdır; 16.12.2006 Kağız formatı: 60x84 1/16 Həcmi; 14,25 ç.v.; Sifariş:697; Sayı: 500 (I buraxılış 100 nüsxə) Kitab "ADİLOĞLU" nəşriyyatında nəşrə hazırlanmışdır. Ünvan: Bakı şəh., Nizami küç., 96/12 Tel: 498-68-25:faks: 498-08-14; Web: www.adiloglu.az ; E-mail: info@ adiloglu.az "TS" mətbəəsində hazır diapozitivlərdən istifadə olunmaqla çap edilmişdir. Ünvan: İ.Məmmədov küçəsi, 1059; Тел.: 418-68-25 Yüklə 1,41 Mb. Dostları ilə paylaş:
|