Azərbaycan respubl kasi təhs L naz rl y azərbaycan döVLƏt qt sad un vers tet



Yüklə 1,79 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə31/43
tarix01.09.2018
ölçüsü1,79 Mb.
#66175
1   ...   27   28   29   30   31   32   33   34   ...   43

92
 
olmalarına  baxmayaraq,  onlaрыn  aшаьыdakы  kиmи  цmumи  fяalиyyяt  prиnsиpляrиni 
ayыrmaq olar
1

1. Dюvляt suverenlиyи prиnsиpи. Bu prиnsиp aшaьыdakыlaрı nяzяrdя tutur: 
-  mиllи  иqtиsadи  maraqlar  (mиllи  иqtиsadиyyatыn  vя  daxиlи  bazarыn  tarazлы 
иnkишafы, 
mцtяrяqqи 
struktur 
dяyишиlиkляrиnиn 
stиmullaшdырылmasы, 
mиllи 
иqtиsadиyyatын  dцnya  tяsяrцffat  sиstemиnя  sяmяrяlи  иnteqrasиyası  vя  s.)  nяzяrя 
alынmaqla mцstяqиl xаrиcи иqtиsadи sиyasяt hяyatа keчиrmяk; 
-  beynяхalq  иqtиsadи    mцnasиbяtляr    sahяsиndя  baьlanılmыш  mцqavиля    vя 
sazишляrdən иrяlи gяlяn юhdяlиklяrə qeyd-шяrtsиz яmяl etmяk; 
- xarиcи    иqtиsadи    fяalиyyяtиn    tяnzиmlяnmяsиnи    hяyata keчиrяn    mиllи 
dюvляt orqanlarы sиsтemиnи formalaшdыrmaq (mиllи gюmrцk orqanlaрı vя s); 
2.  Xarиcи  иqtиsadи  fяalиyyяtля  mяшьul  olmaьыn  azadлыьы  prиnsиpи.  Bu  prиnsиp 
xarиcи  иqtиsadи  fяalиyyяt  ишtиraкчыlaры  цчцн  aшaьыdakы  kиmи  hцquqlarын  tяmиn 
edиlmяsиnи nяzяr dя tutur. Юlkя   qanunverиcиlиyи   иlя   nяzяrdя   tutulmuш   hallar   
иstиsna  olunmaqla,  юlkяnиn  bцtцn  шяхсляринин  xarиcи  иqtиsadи  fяalиyyяtиn  иstяnиляn 
nюvц иля məшьул olmaq hцququ; 
- xarиcи иqtиsadи яlaqяляrя (mяшьулиййят fomasынdan vя dиgяr яlamяtlяrиndяn 
asılы olmayaraq) kюnцllц daxиl  olmaq hцququ; 
-    xarиcи  иqtиsadи  fяalиyyяtdяn  яldя  olunmuш  vasиtя  sahиb  olмаq,  sяrяncam 
vermяk vя иstиfadя etmяk hцquгу; 
- baшга дювлятлярин яаризисиндя hяmиn dявлятлярин qanunlarнa uyьun olaraq 
юz nцmayяndяlиkляrиnи  aчmaq  hцququ; 
- mиllи vя beynялхалг qeyrи -hюkцmяt  иqtиsadи  tяшkиlat vя bиrlиkляrdя  ишtиrak 
етмяк щцгугу;  
3.  Xarиcи  иqtиsadи  fяalиyyяtиn  иштиракчыларынын    hцquqи  bяrabяrlиyи  vя  onlara 
mцnasиbяtdя  ayrы-сeчkиlиk  qoymama  prиnsиpи.  Бу  prиnsиp  aшaьыdakыlarы  nяzяrdя 
tutur: 
- xarиcи иqtиsadи fяalиyyяtиn bцtцn subyektlяrиnиn (mцlkиyyяt formasından vя 
dиgяr яlamяtlяrиndяn aslы olmayaraq) hцquq bяrabяrlиyи; 
                                                            
1
Авдокушин
 Е.Ф. Международные экономические отношения, Москва, 2001 


93
 

dюvlяtиn 
xarиcи 
иqtиsadи 
fяalиyyяt 
subyektlяrиnиn 
hцquqlarын 
mяhdudlaшdыrmaьa vя ayры -seчkиlиk qoymaьa yюnяldиlmиш hяr hansы bиr hяrяkяtиn 
qadaьan edиlmяsи; 
-  xarиcи  иqtиsadи  fяalиyyяtиn  hяr  hansы  bиr  subyektи  tяrяфинdяn 
mяhdudlaшdыrыcы sиyasяtиn yol verиlmяzlиyи: 
4. Qanunun alиlиyи prиnsиpи. Bu prиnsиp aшaьыdakыlaры nяzяrdя tutur: 
-  xarиcи иqtиsadи fяalиyyяtиn yalnыz дювлятин qanunlarы иlя tяnzиmlяnmяsи; 
-xarиcи  иqtиsadи  fяalиyyяtиn  bцtцn  ишtиrakчылырыныn  юz    фяалиййятини  hяyata 
keчиrяrkяn  dюvlяt  qanunlaры  иlя  mцяyyяn  olunmuш  qaydalara  rиayяt  etmяk 
vяzиfяsи; 
-  xarиcи  иqtиsadи  fяalиyyяtиn  subyektbrиnя  dюvлят  qanunlarыnын  mцяyyяn 
etdиyиndяn яlverишsиz шяraиt yaradan qanunun qцввяlи aktlardan vя yerlи иdarяetmя 
orqanlarынын aktlarынdan иstиfadя edиlmяsиnиn qadaьan edиlmяsи; 
-  xarиcи  иqtиsadи  fяalиyyяtиn  subyektbrиnиn  hцquqlarынын  vя  qanunи 
maraqlaрынын дювлят tяrяfиndяn mцdafияsи. 
5.  Xarиcи  иqtиsadи  fяalиyyятин  дювлят  tяnzиmlяnmяsиndя  иqtиsadи  vasиtя  vя 
цsullara  цстцнлцк  verиlmяsи  prиnsиpи.  Bu  prиnsиp  bazar  mцnasиbяtляrиnиn 
tяbияtиndяn иrяlи gяlиr. Son onиllиkdя dцnyada baш verяn иctиmaи-sиyasи dяyишиlиkляr 
dцnya tяsяrрцффat sиstemиnиn bцtövлянмяси vя beynялхаг иqtиsadи mцnasиbяtляринин 
vahиd  hцquqи,  иnzиbatи  vя  tяшкиlatи  texnиkи  яsaslanмыш  yaradыlmasнa  zяmиn 
yaratmышdыr  kи,  bu  da  ayrы-ayrы    дювлятлярдя  xarиcи  иqtиsadи  fяalиyyяtиn  mиllи 
tяnzиmlяnmя sиstemlяrиnя юз  tяsиrини-эюстярир.   
Aparыlan  tяhlиl  gюstяrиr  kи,  mцasиr  дюврдя  xarиcи  иqtиsadи  fяalиyyяtиn  mиllи 
tяnzиmлянмя  sиstemляrи  bиr  sыra  sяcиyyяvи  xцsusиyyяtляр  malиkdиr.  Xarиcи  иqtиsadи 
fяalиyyяtиn mцasиr mиllи tяnzиmlяnmя sисteмlяrиnиn яn mцhцm xцsusиyyяtи onlarыn 
mюhkяm  hцquqи  baza  яsasынda  formalaшmasыdыr.  Beля  kи,  demяk  olar  kи,  bцtцn 
юlkяляrdя  xarиcи  иqtиsadи  fяalиyyяtиn  tяnzиmlяnmяsи  bu  sahяdя  дювлятин  иcra 
hakиmиyyяtи  orqanlarынын  sяlahиyyяд  hяdляrиnи  vя  xarиcи  иqtиsadи  fяalиyyяt 
subyektbrиnиn  hцquqи  vя  vяzиfяlяrиnи  dяqиq  mцяyyяn  edяn  qanunlara  яsaslaныr. 
Mцasиr    дюврдя  xarиcи  иqtиsadи  fяalиyyяtиn  mиllи  tяnzиmlяnmя  sиstemlяrиnиn  яn 


94
 
mцhцm  xцsusиyyяtlяrиndяn  bиrи  dя  яksяr    дювлятляриндя  bu  sиstemляrиn  hцquqи, 
иnzиbatи  vя  tяшkиlatи-texnиkи  яsaslarынын  uyьunlaшdыrыlmasы  vя  enerjиляшдирилмяси 
hяmчиnиn tяnzиmlmяnиn hяyata keчиrlmя mexanиzmиnиn uzlaшдырыlmasыdыr.  Харижи 
иqtиsadи  fяalиyyяtиn  mцasиr  mиllи  tяnzиmlяnmя  sиstemlяrиnиn  sяcиyyяvи  
хцсусиййятляриндян  bиrи  dя  bu  sиstemlяrиn  yцksяk  sяvиyyяdя  texnиkи  tяchиzatыdыr. 
Xarиcи  иqtиsadи  fяalиyyяtиn  mцasиr  mиllи  tяnzиmlяnmя  sиstemляrиnиn  sяcиyйяvи 
xцsusиyyяtляrиndяn  bиrи  dя  onlarын  kompleks  xarakter  daшынmasыdыr.  Bu  юzцnцн 
bиr-bиrиnи  tamamlayan  vя  qarшылыглы  яlaqяdя  olan  чoxsaylы  tяnzиmlяnmя 
vasиtяляrиndяn  kompleks  шяkиldя  иstиfadя  olunmasыны  gюstяrиr.  Xarиcи  иqtиsadи 
fяalиyyяtиn  тянzиmlяnmя  sиstemиndя  иstиfadя  olunan  vasиtяляrи  aшaьыdakы  kиmи 
quraшdыrыlыr
1

1.  Иqtиsadи  vasиtяляr:  gюmrцk  rцsumlaры,  yыьымлар      bяrabяrляшdиrиcи  sяrhяd 
vercиlяrи, mиllи ямtяя иstelahчыlarыna malиyyя yardымлаrы vя s. 
2. Texnиkи vasиtяlяr: texnиkи norma vя standartlar, standartlara uyьunluьu  
тяйинетмя  цсуллары  tяhlцkяsиzlиk  qaydalarы  vя  normalarы,  яmtяяlяrиn 
sertиvиkatlaшdыrma  sиstemlяrи,  sanиtar-  baytar  normalarы,  яtraf  mцhцtцn 
mцщавизяси  иля baьlы tяdbиrляr vя s; 
3. Mиllи иxracatçılara vя иxrac цчцн яmtяя иstehsal edяn иstehsalчыlarы йардым 
tяdbиrbrи; 
4. Valyuta-malиyyя tяdbиrlяrи: bank uчot dяrяcяsи vя borc faиzи иlя manaver 
etmяkля mиllи valyuta тянзимлянмясиня tяsиr gюstяrmяk, valyuta mяhdudиyяtляrи vя 
s.  Dцnya  тяжрцбясинин  тящлили  gюstяrир  kи,  xarиcи  иqtиsadи  fяalиyyяtиn  иnzиbatи 
tяnzиmlяnmя  vasиtяlяrи  yalныz  fюvqəladя  шяraиtdя  effektlиdиr,  normal  иqtиsadи 
иnkишaf шяraиtиndя иsя иnzиbatи vasиtяляrя иqtиsadи vasиtяlяr arasынdakы nиsbяt иqtиsadи 
vasиtяlяrиn  xeyиrиnя  dяyишиr.  Lakиn  bu  hal  da  xarиcи  иqtиsadи  fяalиyyяtиn 
tяnzиmlяnmя  vasиtяlяrиndяn  konkret  шяraиtиn  tялябляри  baxыmыndan  kompleks 
шяkиldя иstиfadя olunmasы daha mяqsяdя uyьуn sayыlыr. 
                                                            
1
 Бондаренко Н.П.  Таможенно-тарифное регулирование ВЭД. Издательство: МарТ, 2007 г.240 стр. 


Yüklə 1,79 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   27   28   29   30   31   32   33   34   ...   43




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©www.genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə