AZƏRBAYCAN MİLLİ ELMLƏR AKADEMİYASI
MƏHƏMMƏD FÜZULİ adına ƏLYAZMALAR İNSTİTUTU
Vüsalə Musalı
OSMANLI TƏZKİRƏLƏRİNDƏ
AZƏRBAYCAN ŞAİRLƏRİ
Bakı – 2009
Azərbaycan Ģairləri Osmanlı təzkirələrində
2
Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası Məhəmməd Füzuli
adına Əlyazmalar Ġnstitutu elmi Ģurasının 25 sentyabr 2009-cu il
tarixli 8 № li iclasının qərarı ilə nəĢr edilir.
Elmi redaktoru: Azadə Musayeva,
filologiya elmləri doktoru
Rəyçilər: Əsgər Rəsulov,
filologiya elmləri doktoru,
Aydan Xəndan,
filologiya elmləri namizədi
Musalı (Səmədova) Vüsalə Azər qızı. Osmanlı təzkirələrin-
də Azərbaycan şairləri. Bakı, “Nurlan”, 2009, 366 s.
Bu monoqrafiyada Osmanlı təzkirələri əsasında XVI-XX əsrlərdə müxtəlif
səbəblərlə Türkiyəyə köçmüĢ Azərbaycan Ģairlərinin həyat və yaradıcılığı
tədqiq olunmuĢ, Azərbaycan - Türkiyə mədəni və ədəbi əlaqələri öyrənilmiĢdir.
Osmanlı təzkirələrində xatırlanmıĢ Azərbaycan Ģairləri haqqındakı məlumatlar
orijinalda olduğu Ģəkildə təqdim olunmuĢdur.
© Əlyazmalar İnstitutu, 2009
Azərbaycan Ģairləri Osmanlı təzkirələrində
3
MÜNDƏRİCAT
İxtisarlar..................................................................................................4
Ön söz.......................................................................................................5
I Fəsil Azərbaycan mühacirəti və Osmanlı təzkirəçiliyi
1.1. Azərbaycanlı mühacirlər Osmanlı dövlətində.............................................15
1.2. XV-XX əsrlər Osmanlı təzkirəçiliyi............................................................19
II Fəsil Osmanlı təzkirələrinə görə Azərbaycan və azərbaycanlılar
2.1. Osmanlı təzkirələrində azərbaycanlı Ģairlər haqqında bio-biblioqrafik
məlumatlar..........................................................................................................31
2.2. Osmanlı təzkirələri Azərbaycanın tarixi və mədəni həyatı haqqında..........38
III Fəsil Azərbaycan – Türkiyə mədəni və ədəbi əlaqələri
3.1. Təzkirəçilərə görə Azərbaycan Ģairlərinin Osmanlı ölkəsinə gəlmə səbəblə-
ri.........................................................................................................................71
3.2. Azərbaycanlıların Osmanlı mədəniyyətinə töhfəsi.....................................76
3.4. Osmanlı Ģairləri Azərbaycanda...................................................................78
3.3. Azərbaycan klassikləri və Osmanlı ədəbiyyatı...........................................80
Nəticə.....................................................................................................
98
IV Fəsil XVI-XX əsrlər Osmanlı təzkirələrində Azərbaycanlı şairlər
(tədqiqat-orijinal mətn)......................................................................
101
Ədəbiyyat.............................................................................................
325
Lüğət....................................................................................................
334
Göstərici...............................................................................................
349
Azərbaycan Ģairləri Osmanlı təzkirələrində
4
İXTİSARLAR
A = Ali Amiri. Tezkire-yi Ģuara-yi Amid. Ġstanbul: Matbaa-Amid, 1327.
AÇ = Kılıç F. MeĢairüĢ-Ģuara. Ġnceleme-tenkitli metin. BasılmamıĢ doktora tezi. Gazi
Üniversitesi, SBE. Ankara, 1994. CLXXIX + 1095 s.
AH = Çinarcı N. ġeyhülislam Arif Hikmet Beyin TezkiretüĢ-Ģuarası ve transkripsiyonlu
metni. Yüksek lisans tezi. Gaziantep Üniversitesi. SBE, 2007, V+132 s.
B = Beyani Mustafa bin Carullah TezkiretüĢ-Ģuara / haz. Ġ.Kutluk. Ankara: TDK, 1997,
90 + 345 s.
DES = Ġpekten H., Ġsen M., Toparlı R. Tezkirelere göre divan edebiyatı isimler sözlüğü.
Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı, 1988, 579 s.
DİA = Diyanet Vakfı Ġslam Ansiklopedisi
ED = Esrar Dede. Tezkire-i Ģuara-yi mevleviyye / haz. Ġ.Genç. Ankara, Atatürk Kültür
Merkezi Yayınları, 2000, VI+596.
F = Fatin Davud. Xatimətül-əĢar. Ġstanbul: 1271.
İB = Ġsmail Beliğ. Nuhbetül-asar li-zeyli Zübdetil-eĢar / haz. Prof. Dr. A.Ab-
dulkadiroğlu. Ankara: AKMB Yayınları, 1999, XXXVI +554 s.
KAF = Kafzade Faizi. Zübdetül-eĢar. Süleymaniye Kütübhanesi. ġehit Ali PaĢa bölümü,
N1877.
KIN = Eyduran A. Kınalızade Hasan Çelebi. TezkiretüĢ-Ģuara. Ġnceleme-tenkitli metin.
BasılmamıĢ doktora tezi. Gazi Üniversitesi, SBE. Ankara, 1999. XIII+995+1151 s.
L = Latifi. TezkiretüĢ-Ģuara ve tabsıratün-nuzama / haz. R.Canım. Ankara: Atatürk
Kültür Merkezi BaĢkanlığı, 2000, IX+ 935 s.
M = Mücib Mustafa. Tezkire-i Mücib / haz. K.Altun. Ankara: Atatürk Kültür Merkezi
BaĢkanlığı, 1997, 84 s.
MK = Mahmud Kemal Ġnal. Son asır türk Ģairleri. 1.- 4. c. Ankara: Türk Tanıtma fonu,
1999-2000, 678 s.
Nail = Tuman N. Tuhfe-i Naili. Milli Eğitim Bakanlığı Yayımlar Dairesi BaĢkanlığı
Kütüphanesi, B. 870.
R = Ramiz ve Adab-ı Zurafası. / haz. S.Erdem. Ankara: Atatürk Kültür Merkezi
Yayınları, 1994, XLVII+401 s.
Rİ = Seyyid Rıza Zehrimarzade. Rıza tezkiresi. Ankara: Türk dili ve edebiyatı kitapları,
2002, VII + 109 s.
S = Sehi Bey. Tezkire HeĢt-bihiĢt / haz. M.Ġsen. Ġstanbul: Tercüman qazetesi, 1980, 260
s.
SAF = Mustafa Safai Efendi. Tezkire-i Safayi / haz. P.Çapan. Ankara: Atatürk Kültür
Merkezi BaĢkanlığı Yayınları, 2005, 750 s.
SAL = Salim Efendi. TezkiretüĢ-Ģuara / haz. A.Ġnce. Ankara: Atatürk Kültür Merkezi
Yayınları, 2005. IV+756 s.
Y = Erdem S. Mehmet Salih Yümni. Tezkire-i Ģuara-yi Yümni // Türk Dünyası
araĢtırmaları, 1988 Ağustos, № 55, s. 85-112.
Dostları ilə paylaş: |