Azərbaycan Dövlət Neft Akademiyası

 

18 

suliyyət  daşıyan  və  ya  vençur  fondlarına  investisiya  obyektlə-

rinin  seçilməsində  və  qiymətləndirilməsində,  memorandumla-

rının hazırlanmasında, investisiya qoyulan müəssisələrlə razılaş-

maların bağlanmasında, onların fəaliyyətinə nəzarətdə və onlarla 

birgə işdən “çıxmaqla” məsləhətlər verən hüquqi şəxsdir. 

Əksər  hallarda  investorlar  vençur  şirkətləri  uğur  qazan-

dıqdan  və  onların  səhmləri  fond  birjalarında  kotirovkalarda 

olandan sonra  əldə  etdikləri səhmlərin satışından gəlir əldə  et-

məyi planlaşdırırlar. 

Əgər vençur şirkətləri ilk yeni məhsulu bazara çıxararaq 

öz kapitallarını artırıb məşhurlaşarlarsa, keçmiş investorlar, bir 

qayda  olaraq,  səhmləri  sataraq  biznesdən  çıxır  və  yeni  riskli 

biznesə gəlirlər. 

Vençur  şirkətlərinin  əməkdaşlarının  əsas  funksiyalarına 

tədqiqatların aparılması, avadanlığın yaradılması, texnologiyaların 

işlənib  yoxlanması,  məhsulun  istehsalı,  marketinq,  reklam, 

patentlə  müdafiə,  riskli  şirkətin  operativ  fəaliyyətinin  təmin 

edilməsi  daxildir.  Onların  şirkətdə  intensiv  işi  və  kommersiya 

nailiyyəti təkcə yüksək əmək haqqı ilə deyil, həm də bütün işçilər 

tərəfindən  şirkətin  səhmlərinin  alınması  ilə  təmin  edilir  və  onlar 

faktiki olaraq şirkətin sahiblərinin sırasına daxil olurlar. 

 

7.1. VENÇUR İNNOVASİYA TƏŞKİLATLARININ 

YARADILMASI 

 

Vençur  təşkilatları  alim-tədqiqatçılar,  yenilikçi-mühən-

dislər  və  ya  sahibkarlar  tərəfindən  aşağıdakı  komponentlər 

mövcud olanda yaradılır: 

–

 

innovasiyalı ideya- yeni məhsulun və ya texnologiyanın 

ideyası; 

–

 

perspektivli  satış  bazarının  müəyyən  etdiyi  ictimai 

tələbat; 

–  investorun  riski  hissəcə  azalır  və  vəsaitlərin  sonrakı 

istifadə strategiyası əsaslandırılır; 

---

 

19 

–

 

yenilikçiyə  ideyanı  həyata  keçirməyə  və  gəlirin  bir 

hissəsinə sahib olmağa imkan yaradır; 

–

 

müəssisəyə  sifariş  əsasında  (əvvəlcədən  ödəniş 

etməklə) təcrübi tətbiq riskini minimallaşdırmaqla innovasiyalı 

məhsulu istehsal etməyə imkan yaradır. 

–

 

maliyyələşdirmə üçün risk kapitalı. 

İnnovasiya  fəaliyyəti  həyata  keçirilərkən  vençur 

strukturlarının tətbiqinin üstün cəhətləri aşağıdakılardır: 

–  investorun  riski  hissəcə  azalır  və  vəsaitlərin  sonrakı 

istifadə strategiyası əsaslandırılır; 

–

 

yenilikçiyə  ideyanı  həyata  keçirməyə  və  gəlirin  bir 

hissəsinə sahib olmağa imkan yaradır; 

 

Vençur maliyyələşdirilməsi 

Maliyyələşdirilmə 

formaları 

Vençur təşkilatının 

səhmlərinin 

alınması 

Vençur 

təşkilatlarının 

maliyyələşdirilməsi 

İnvestorlar 

Müəssisələr 

Vençur 

fondları 

Dövlət 

Sığorta və s. 

fondlar 

Maliyyələşdirmə 

şərtləri 

Uzunmüddətli 

mərhələlər 

Geriqaytarılma-

dan 

Faizsiz 

Mənbənin 

əmələ

 

gəlməsi 

Xaricdən 

Daxildən 

Təminatsız 

Şəkil 7.1. Vençur fəaliyyətinin maliyyələşdirilməsinin xüsusiyyətləri 

---

 

20 

İnvestor 

Vençur 

təşkilatı 

 

İstehsal 

 

Bazar 

 

Yenilikçi 

İnnovasiyalı 

məhsul 

İstehsalın ödənişi 

Kapitalın 

artımı 

İnvestisiy

a 

Yenilikçinin 

gəliri 

 

3 

 

7 

 1 

 

8 

 6 

 2 

 

4 

 5 

Şəkil 7.2. “Xarici” vençur layihəsinin həyata keçirilmə mexanizmi 

 

 

–

 

müəssisəyə  sifariş  əsasında  (əvvəlcədən  ödəniş  et-

məklə)  təcrübi  tətbiq  riskini  minimallaşdırmaqla  innovasiyalı 

məhsulu istehsal etməyə imkan yaradır. 

Vençur maliyyələşdirilməsinin xüsusiyyətləri şəkil 7.1-də 

göstərilmişdir. 

“Xarici” və “daxili” vençur anlayışları mövcuddur. 

“Xarici”  vençur  layihəsinin  həyata  keçirilmə  mexanizmi 

şəkil 7.2-də göstərilmişdir.  

“Daxili”  vençur  layihəsinin  xüsusiyyətləri  aşağıdakı-

lardır. 

Start-up  (ingiliscə  işə  buraxmaq)  mövcud  şirkətin 

çərçivəsində  başlanılan  layihəyə  (bu  halda  spin-off)  və  yaxud 

öz  biznesini  innovasiyalar  əsasında  qurmağa  cəhd  edən,  hələ 

bazara  çıxmayan  və  ya  yenicə  bazara  çıxmağa  başlayan,            

---

 

21 

məhdud  ehtiyatlara  malik  olan,  hələ  rəsmi  qeydiyyatdan 

keçməmiş,  lakin  rəsmi  olmağı  planlaşdırılan,  bir  az  əvvəl 

yaradılmış şirkətə deyilir. 

Biznes  mələklər-  inkişafın  ilk  mərhələlərində  öz 

vəsaitlərinin  bir  hissəsini  innovasiyalı  şirkətlərinə  (start-up) 

sərf edən fiziki və hüquqi şəxslərdir. 

 “Daxili”  vençur  layihəsi  aşağıdakı  mərhələlərlə  həyata 

keçirilir. 

 

1. PRE-START-UP MƏRHƏLƏSİ 

Pre-seed  (investisiyadan  qabaqkı)  mərhələsi  (preseed-

stage) 

Seed  (ilk  “toxuməkmə”  investisiyaları)  mərhələsi  (seed-

stage) 

 Prototipin işlənməsi (prototype) 

İşlək prototip (working prototype) 

Layihənin və ya məhsulun alfa versiyası (alpha) 

Layihənin  və  ya  məhsulun  qapalı  beta-versiyası 

(private beta) 

Layihənin  və  ya  məhsulun  açıq  beta-versiyası  (public 

beta) 

 

2. START-UP MƏRHƏLƏSİ 

İşə  salma  və  ya  erkən  start-up  mərhələsi  (launch,  or 

early start-up stage) 

Start-up mərhələsi- innovasiyalı məhsulun istehsalı üzrə 

şirkətin yaradılması (Start-up stage) 

İlk  müştərilərlə  iş,  və  ya  gec  start-up  mərhələsi  (first 

clients, or late start-up stage) 

 

3. POST START-UP MƏRHƏLƏSİ 

Artım (inkişaf) mərhələsi (growth stage) 

Genişləndirmə mərhələsi (ekspansion stage) 

---