Ari hastaliklari

Bal Arısı Hastalık ve Zararlıları
yapmaktadır.   Büyük   eşek   arıları   Ortadoğu,   Güneydoğu   Asya, 
Japonya, ve tropikal bölgelerde ciddi bir problemdir. Apis mellifera, 
A. cerana ve A. florea kolonilerine ciddi zarar vermektedir.
Davranış   :  Bal   arısı   kolonilerinde   yağmacılık   yapan   birçok 
büyük   eşek   arısı   türleri   vardır.     Pek   çok   büyük   eşek   arısı   kovan 
girişindeki   arıya   saldırmaktadır.   Kolonilere   olan   saldırılar   birkaç 
büyük eşek arısıyla, bazıları ise 16 -18’lik bir gruplarca  yapılmaktadır 
Büyük   eşek   arıları   kovana   dönmekte   olan   tarlacı   arıları 
yakalarlar.  Büyük eşek arıları bal arılarının iç organların yemekte, dış 
kabuğunu atmaktadır.   Ekim’in sonu ve Kasım aylarında sıcaklığın 
düşmesi sonucu arılar aktif hareket etmezler.  Bu dönemde büyük eşek 
arıları ölmüş arıları yerler.  
  
V. tropica
 
V. crabro
    
V. orientalis
Vespa simillima, V. analis, V. tropica ve V. crabro kovan girişi 
yakınlarında havada dolaşarak tarlacıları yakalarlar.   Vespa simillima 
ve  V. analis  kovana girmeye çalışmaktadır. Vespa tropica böyle bir 
girişimde   bulunmamaktadır.   Yaban   arıları   bir   kovana   girdiklerinde 
92

---

Bal Arısı Hastalık ve Zararlıları
larva ve pupaları yağmalarlar. Büyük eşek  arılarının  saldırıları yaz 
ortalarından   başlayıp   sonbaharın   sonuna   kadar   devam   etmektedir. 
Vespa  crabro  kovan  yakınlarındaki  ağaç  kovuklarına,  toprak  altına 
yada evlerin tavan arasına yuvalanmaktadır.  Vespa crabro, sarıca arı 
yuvalarına da saldırmaktadır.
V. orientalis  Akdeniz bölgesinde önemli bir bal arısı avcısıdır. 
Arılığa girerek koloniye zarar vermektedir. Bu arılar düzenli olarak 
kovan   girişi   önünde   avlanarak   tarlacı   bal   arılarına   ciddi   kayıplar 
vermektedir. V. orientalis işçileri kovanın bekçi arılarını öldürdükten 
sonra kovana girerek genç arılarla ve arı yavrularla beslenmektedir. 
Vespa orientalis, kolonilere daha çok gün  ortasında saldırmaktadır.
Bal arısı kolonilere en çok saldıran  Vespa mandarinia’dır.  V. 
mandirinia,   bal   arısından   10   -15   kat   büyüktür.     Grup   halinde 
avlanmaları halinde arı kolonilerinde felakete varan büyüklükte zarar 
meydana getirmektedir. Vespa mandirinia bir arıyı öldürmekte, arının 
toraksını et topu haline getirmektedir. Vespa mandirinia bir dakika 
içinde  40  Avrupa  bal  arısı  öldürebilmektedir.  Vespa  mandirinia’lar 
saldırıya geçmeden önce salgıladıkları feromen ile kovanı işaretlerler. 
Bu   feromen   bir   kovana   birkaç   büyük   eşek   arısının   koordineli 
saldırmasına yardım etmektedir. Saldırı döneminde V. mandarinia bal, 
larva   ve   pupaları   yuvalarına   taşımaktadır.   Büyük   eşek   arıları   A. 
mellifera haricindeki diğer bal arısı türlerine de saldırmaktadır.
Büyük eşek arılarına karşı arıların savunması :  Birkaç   bal 
arısı   türü   Vespa   eşek   arılarına   karşı   savunma   davranışları 
sergilemektedir.   Ancak  Apis   mellifera  işçi   arılarının   savunmaları 
nadiren etkilidir. A. cerana işçi arıları, büyük eşek arısı saldırına karşı 
koyabilmektedir. İşçi arılar kovan girişinde toplanmaktadır.   Büyük 
eşek     arısı,   kovana   çok   yaklaştığında   birkaç   bekçi   arı   ona   hücum 
etmektedir. Bu esnada 30-60 arı hücum ederek büyük eşek arısına 
saldırmaktadır. Büyük eşek arısını yakalayan arılar, onun etrafında bir 
arı  yumağı oluştururlar. Vespa simillima etrafında A. cerana arısının 
yumak yapabilmesi için 180 -300 işçi arıya ihtiyacı vardır. Arılar bu 
esnada iğnelerini kullanmazlar.  Aşırı ısı üreterek  büyük eşek arısını 
öldürmektedirler. Dakikalar içinde yumak içindeki sıcaklık 46°C’ye 
yükselmektedir.   Büyük   eşek   arıları   için   öldürücü   sıcaklık   45–
47°C’dir.  Halbuki A. cerana bal arıları için öldürücü ısı 48-50°C’dir.  
93

---

Bal Arısı Hastalık ve Zararlıları
Kontrol yöntemleri :  Büyük eşek arılarına karşı mücadelede, 
büyük eşek arılarını öldürmek, yuvalarını yok etmek, tuzak kurmak, 
zehirli   yem   kullanmak,   kovan   girişine   tuzak   kurmak,   kovan   giriş 
elekleri   kullanmayı   denenebilir.   Bunlara   ilave   olarak   insektisidli 
yemlerin   kullanılabilir.   Hazırlanan   yemler   bal   arıları   için     çekici 
olmamalıdır.  Yem karışımı, 1 kısım  su: 1 kısım talk pudrası: 2 kısım 
parçalanmış   et’den   hazırlanır.   Bu   karışım   %   1’lik   talyum   sülfat, 
kurşun arsenat yada benzen heksaklorid ile muamele edilerek zehirli 
yem yapılır.  Ayrıca 5 gram bendiocarb ile 250 gram yumuşak et ile 
karıştırılarak  hazırlanan yem çok etkilidir.  
Arılıktaki   birkaç   kovanın   üstüne   fermente   olmuş   ballı   su 
karışımı ile yarısına kadar dolu olan kavanoz konulmaktadır. Büyük 
eşek   arıları   beslenmek   için   kavanoza   girdiklerinde   suyun   içinde 
boğulmaktadır.   Kovanın   önüne   1   cm   çapında   gözeneği   olan   ağ 
yerleştirilmektedir.  Ağ, kovanın üst kısmına tutturularak kovanın 0.5 
m. önüne gelecek şekilde gerdirilerek sabitlenmektedir.  
12.2. Vespula ve  Dolichovespula(Sarı Ceketler)
Vespinae   alt   ailesinin   Vespula   ve   Dolichovespula   cinslerine 
dahildir. Birkaç tür kovandan bal çalmakta, arı larvalarını yemekte 
yada arıları avlamaktadır. Ancak ciddi bir saldırganlık ve koloni kaybı 
nadiren   olmaktadır.     Yeni   Zellanda’da   Vespula   vulgaris   ve   V. 
germanica türleri arılara ciddi zarar vermektedir. Dünyanın değişik 
bölgelerinde arılara zarar veren  sarı ceketlerin resim ve isimleri 
      
Vespula vulgaris                   
 
Vespula germanica  
94

---