Bal Arısı Hastalık ve Zararlıları
kovan içindeki yavru sayısını hızla azalmak için yavru gözlerindeki
larvaları dışarı atarlar. Bu tip kovanlarda Amerikan yavru
çürüklüğünden şüphe edilmelidir.
Sağlıklı kolonilerde larvalar inci beyazı renkte ve parlak olarak
görülmektedir. Larva, petek gözünün tabanında “C” harfi şeklinde
gelişmektedir. Larva enfekte olduğunda morfolojik yapısını
kaybetmekte ve hücreyi dolduracak şekilde yukarı doğru yerleşerek bu
pozisyonda ölmektedir. Ölü larvalar önce donuk beyaz, daha sonra
açık kahve ve koyu kahve ve sonunda siyah renkte görünmektedir.
Ölü yavru başlangıçta sulu ve hafif yapışkandır. Hastalık ilerledikçe
yapışkanlık artmaktadır. Hasta larva tutkalımsı kıvamda olup ölmüş
larvalar çikolata rengi aldığında kibrit yada bir çöp ile çekildiğinde 2.5
cm -10 cm kadar uzamaktadır. Hasta larvayla sahada yapılacak testte
2.5-10 cm kadar ipliksi uzamanın görülmesi Amerikan yavru
çürüklüğünü işaret etmektedir. Hastalıklı peteklerin yavrulu
gözlerinde gayrı muntazam görünüm vardır. Açık ve kapalı petek
gözleri alacalı bir görünüm vermektedir.
Petek gözlerindeki ölü yavrular petek gözün alt yüzeyinde
düzgünce uzanmış ve çok sıkı bir şekilde yapışmış haldedir. Larva
kurumuş halde ve serttir. Kalıntıların sökülerek çıkarılması çok
zordur. Kapalı yavru gözlerinin kapaklarının renkleri solmuş, içeri
doğru çukurlaşmış, toplu iğne başı büyüklüğünde birkaç adet delik
vardır. Larva döneminde ölmekle birlikte, ölü yavrular daha ziyade
mühürlenmiş gözler içinde bulunmaktadır. Pupa döneminde ölüm
gerçekleştiğinde petek gözü kapağının altında pupanın dilinin
yukarıya doğru kalkık ve gözün alt üst iç yüzeyine değecek biçimde
sertleşmiş bir vaziyette görülmektedir. Pupanın bu görünümü "pupa
dili" denilmektedir. Bu vaziyette kurumuş olarak fark edilmektedir.
Amerikan yavru çürüklüğünde hastalıklı larvalar, Avrupa yavru
çürüklüğünden farklı olarak genellikle petek gözünde dik pozisyonda
ölmektedir.
4
Bal Arısı Hastalık ve Zararlıları
Larvada hastalığın ilerleyişi
Arılar larvaları temizleyip dışarı atamazlar. Amerikan yavru
çürüklüğünün ilerleyen dönemlerinde enfekte peteklerinde tipik tutkal
kokusu vardır. Amerikan yavru çürüklüğünün teşhisinde saha
şartlarında yapılan "larva uzama testi" çok önemli olmakla birlikte
mutlaka laboratuvara gönderilerek kesin teşhise yapılmalıdır. Ayrıca
saha şartlarında çabuk test olarak bilinen pratik bir test vardır. Bu
testte, hastalıklı larvalar bir şişe içine konularak sulandırılmaktadır.
Daha sonra alınan bir damla örnek hazır preparat çukuruna
konmaktadır. Renk değişikliğinin meydana gelmesi hastalığın pozitif
olduğu göstermektedir. Bu test sonucu %98 olmakla birlikte uygulama
için yeterli tecrübeye sahip olmak gerekir. Bu test sonucunda pozitif
olan örneklerin laboratuvar sonuçları da pozitif olması halinde hastalık
çıkışıyla ilgili işlemler yapılır.
Pratik Amerikan yavru çürüklüğü testinin yapılışı
Laboratuvar Muayeneleri : Klinik bulgular hastalığın
teşhisinde önem taşırsa da kesin teşhis için laboratuvar
muayenelerinin yapılması gereklidir. Laboratuvar muayeneleri özel
alet, ekipman ve uzmanlık gerektirmektedir. Amerikan yavru
çürüklüğünün teşhis edilebilmesi için hastalık belirtilerini gösteren
hastalıklı larva ve pupaları içeren yavrulu peteğe ihtiyaç vardır.
Mikroskopik görünüm : Modifiye asılı damla tekniği,
Amerikan yavru çürüklüğü ve diğer yavru çürüklüğü hastalıklarında
ayırıcı teşhis olarak kullanılır. Hastalıklı larvalar su karıştırılarak
5
Bal Arısı Hastalık ve Zararlıları
ezilir. Oluşan süspansiyondan bir damla alınarak lam üzerine
yerleştirilir. Lam üzerine konulan süspansiyon havada kuruması
sağlanır. Daha sonra alev bekinden birkaç defa geçirilmek suretiyle
ısıyla tespit işlemi yapılır. Tespit edilmiş şüpheli materyal karbol
fuksinle ile boyanır. Karbol fuksin boyası, A solüsyonu (0.3 gr basik
fuksin, 10 ml etil alkol (%95)); ile B solüsyonunun (5 gr fenol, 95 ml
distile su) karıştırılmasıyla hazırlanmaktadır. Karbolfuksin ile 10
saniye kadar boyanır. Sonra fazla boya su ile uzaklaştırılır. Preparat
hala ıslakken lam üzerine bir damla sedir yağı konarak sporların
"brownian" hareketleri görünür. Bacillus cinsine ait diğer türlerin
sporları hareketsizdir. Sporların karekteristik ve morfolojik görünümü
teşhise yardımcı olur. P. larvae’nin boyanmasında karbol fuksin
yerine giemsa boyası da kullanılabilir.
Paenibacillus larvae sporları tarafından proteolitik bir enzim
salınmaktadır. Enzim etkisi ile süt proteinleri parçalanmakta ve süt
berraklaşmaktadır. Holst süt testi için yağsız süt tozundan %1’lik 3-4
ml eriyik hazırlanır. Hastalıklı larva eriyik içine konarak karıştırılır.
Test tüpü %5-10’luk karbondioksitli ortamda 37°C’de 20 dakika
inkubasyona bırakılır. Amerikan yavru çürüklüğü varsa bulanık
çözelti 10-20 dakika içinde berraklaşmaktadır. Şayet bulanıklık
kaybolmuyor ise hastalık Amerikan yavru çürüklüğü değildir.
Paenibacillus larvae’nın üremesi için tiamine (vitamin B
1
)
ihtiyaç vardır. Bu amaçla besi yerlerine 0.1 mg/lt tiamin hidroklorür
katılmaktadır. Tiamin hidroklorür katıldıktan sonra pH 6.6’ya
hidroklorik asit ile ayarlanır. Paenibacillus larvae, özel bakteriyolojik
besi ortamlarında üremektedir. Bu amaçla Kanlı agar, Brain heart
infuzyon agar (BHI), Brain heart infuzyon agar + thiamin hidroklorür
(BHITA) ve Columbia agar kullanılır. Koloniler gram, giemsa,
metilen blue ve karbol fuksin ile boyanmaktadır. Şüpheli kolonilerin
saf kültürleri yapılarak tanı için katalaz ve flagella testleri yapılır.
Paenibacillus larvae, nutrient agarda üreyemez. Amerikan
yavru çürüklüğü için hazırlanan besi yerine Avrupa yavru
çürüklüğünün etkeni olan Paenibacillus alvei’nin büyümesini
engelleyen nalidiksik asit ilave edilir. Bu maksatla besi yerinin 1
mililitresine 1 µg nalidiksik asit ilave edilmektedir. Nutrient agar;
Meat extract 3.0 g
Peptone 5.0 g
Agar 12.0-18.0 g
6
Dostları ilə paylaş: |