Ari hastaliklari

Bal Arısı Hastalık ve Zararlıları
Trachae akarının yaşam döngüsü
Klinik   Muayene   :  Enfekte   arıların   yaşam   süreleri 
kısalmaktadır.   Koloniler   ilkbaharda   yavaş   gelişmektedir.   Enfekte 
kolonilerde   ölüm   oranı   artmakta,   üretim   düşmektedir.   Hastalıklı 
trachea   yaralarla   dolu   olup   kahverengi     lekelerle   kaplanmıştır. 
Hipofarengeal bezler ve uçuş kasları zarar görmektedir.
Erken   ilkbahar   döneminde,   kovanlarda   büyük   miktarda   bal 
mevcut   olmasına   karşın,   arıların   tümünün   ölmekte   yada   bir   avuç 
dolusu   kadar   arı   kalmaktadır.   Arıların   büyük   kısmında   ″K   kanat″ 
pozisyonu   görülmektedir.   Böyle   arıların   2   kanatlarından   bir   tanesi 
toraksın üzerinde normalden farklı olarak dışa doğru açılmış haldedir. 
Yerde çok miktarda sürünen arılar vardır. Sürünen arıların karınları 
sıklıkla şişkindir. Kovan girişinde dışkı lekeleri bulunmaktadır.
80

---

Bal Arısı Hastalık ve Zararlıları
Acarapis nedeniyle kışın kovan içinde biraz küçük kış salkımı 
yapılmaktadır.   Bu   nedenle   arıların   hayatta   kalma   şansları 
azalmaktadır.   Parazitli   kolonilerde   ölümler   şiddetlidir.   Kışın   koloni 
kayıpları %30’dan fazladır. Enfekte koloniler artlarında kapalı gözlü 
yavru gözleri, bal ve ölü işçi arılar bırakarak kovandan kaçmaktadır. 
Teşhis   :  Acarapis   akarlarının   3   türü   vardır.   Diğer   bal   arısı 
akarlarından   kolayca   fark   edilmektedir.   Acarapis   dorsalis,   toraksın 
dorsal   girintisi   içinde   A.   externus   arı   başının   arka   kısmının   alt 
tarafında   rastlanmaktadır.   A.   woodi   populasyonu   mevsimsel   olarak 
değişmektedir. Arı populasyonunun en fazla olduğu ilkbahar ve yaz 
mevsiminde azalmaktadır. Sonbahar ve kışın akarın görülme olasılığı 
en fazladır. Teşhis için ölmek üzere olan arılar, kovan önünde sürünen 
arılar, bal çerçeveleri üzerinden ve kovan girişinden arılar toplanır. 
Arılar   öldürülerek   %70’lik   etil   alkol,   metil   alkol   içine   konularak 
örnekler korunmaktadır.
Klasik   Teknik   :  Arının   başı   ve   birinci   çift   bacakları 
uzaklaştırılır. Bu işlem bistüri veya özel yapılmış küçük bir makasla 
yapılır. Toraksın alt kısmına bir toplu iğne sokularak, hastalık şüpheli 
arı sırt üstü vaziyetinde parafin veya cam macunu üzerinde sabitlenir. 
Stereomikroskop   altında   toraksın   birinci   halkası   kesilerek 
uzaklaştırılır. Bu işlem bistüri, ustura bıcağı veya makasla toraksın ön 
yüzünden   kesit   yaparak   protoraksın   birinci   tergiti   alınarak 
yapılmaktadır. Mezotoraks içinde trachea  kolları kolları ortaya çıkar. 
Bir   damla   su   damlatılarak   tracheanın   daha   iyi   görünmesi   sağlanır. 
Hastalıklı   trachea   dışarı   alınarak   lam   üzerine   yerleştirilir.   Trachea 
üstüne bir damla %85’lik laktik asit damlatılarak lamel kapatılır. Işık 
mikroskobu ile 40’lık ve 100’lük büyütmelerle bakılır. 
Birkaç Arının Hızlı Muayenesi :  Arı sırt üstü yerleştirilerek 
baş ve birinci çift bacaklar bistüri ile kesilir. Toraksın birinci halkası 
ince   bir   kalınlıkta   kesilmektedir.   Alınan   parça   lam   üzerine 
yerleştirilerek   birkaç damla laktik asit damlatılır. Asidin etkisi ile 
dokular şeffaflaşmakta ve kasların ayrılmalarına yardımcı olmaktadır. 
Stereomikrokroskop altında kaslar dikkatlice uzaklaştırılarak trachea 
muayene edilir. Trachea lam üzerine alınarak klasik teknikdeki usulle 
teşhis işlemine devam edilir. 
81

---

Bal Arısı Hastalık ve Zararlıları
Büyük Miktardaki Arıların Muayenesi :  Torakslarının enine 
yapılmış dilimleri küçük bir petri kutusuna konulur. Petri kutusuna 
%5-10’luk potasyum hidroksit (KOH) toraksları örtecek biçimde ilave 
edilerek 37ºC’de 16-24 saat etüvde bekletilir. Potasyum hidroksit kas 
ve yağlı dokuları eriterek tracheanın ortaya çıkmasını sağlamaktadır. 
Stereomikroskopta trachea alınarak klasik metodla muayene edilir.
Kuru Arıların Muayenesi :  Birkaç trosik halka kesilerek lam 
üzerine   konur.     Üzerine   %   10’luk   potasyum   hidroksit   damlatılır. 
Kaynatılmadan   1-2   dakika   yavaş   ısıtılır.   Lamel   kapatılarak   lameli 
hafifçe bastırarak halkalar ezilir. Mikroskopla muayene edilir. 
Metilen   Blue   ile   Boyama   Tekniği   :  Çabuk   metot   olarak 
tanımlanan   metotda,   50   arının   toraksı   enine   kesitler   halinde 
kesilmektedir. Torasik parçalar küçük bir beherglas veya erlenmayer 
içine konarak üzerine %8’lik potasyum hidroksit ilave edilir. Örnekler 
ısıtılarak   kaynatılırken   beherglas   yavaşça   karıştırılmaktadır.   Kitinli 
parçaların içindeki dokular şeffaflaşıncaya kadar ısıtma ve karıştırma 
işlemi devam etmektedir. Bu işlem yaklaşık 10 dakika kadar sürer. 
Aşırı ısıtma ve karıştırma sedimente zarar vermektedir. Toraksın enine 
kesitleri   fitre   edilerek   uzaklaştırılır.     Filtrasyon   işleminden   sonra 
çeşme suyu ile yıkanarak potasyum hidroksit kalıntıları uzaklaştırılır. 
Boyama   için   önce   %1’lik   metilen   mavisi   hazırlanır.   Daha   sonra 
sodyum   kloid   eklenerek   %0.85’lik   sodyum   klorid   solüsyonu 
hazırlanır. Örnekler 5 dakika bu solüsyonda boyanır. Distile suda 2-5 
dakika   bekletilir.   %70’lik   etil   alkolle   durulanır.   Stereomikroskop 
altında boyanmış trachealar incelenir. 
Ölmüş   Akarlarla   Canlı   Akarların   Ayırt   Edilmesi   : 
Karbondioksitle anestezi edilen canlı arıların abdomenleri muayene 
sırasında arıların sokmalarını engellemek için kesilerek uzaklaştırılır. 
Arının başı ve birinci çift bacakları kesilerek uzaklaştırılır. Sırt üstü 
pozisyonda   yatırılmış   olan   arının   toraksın   birinci   halkası   kesilerek 
çıkarılır.   Açığa   çıkan   trachealar   cımbızla   çıkarılır.   Lam   üzerine 
konulan trachealar ölmüşlerse hareket etmezler. Ölü akarlar kuru muş 
ve   renkleri   değişmiştir.   Canlı   akarlar   hareketli   olup   yarı   saydam 
görünümlü, gri yada inci beyazı rengindedir. Bu  metodla kimyasal 
uygulamaların sonucunu değerlendirmek için kullanılmaktadır. 
82

---