Aleksandr düma q a f q a z “Qafqaz” Bakı 2010
Yüklə 4,04 Mb. Pdf görüntüsü
|
54 Qabaqda yolun daha təhlükəli olmasına baxmayaraq, Novo-Uçrejd yonnaya stanitsasında mühafizə üçün bizə yalnız beş kazak verə bildilər. Postun rəhbəri də bunun az olduğunu etiraf etdi və əgər əlavə mühafizəyə ehtiyac varsa, o biri kazakların qayıdıb gəlməsini gözləməyi təklif etdi. Mən ondan soruşdum: – Əgər biz sizin adamlarınızın qayıtmasını gözləsək, gecəyə düşmə rik ki? O bizə cavab verdi ki, yox, gecəni postda yatarıq, sabahısı gün isə on beş- iyirmi adamla yola düşərik. – Yolda bizə hücum eləsələr, sizin bu beş nəfəriniz yaxşı vuruşa caqlarmı? – Onların əvəzinə mən cavabdehəm: bu adamlar həftədə üç dəfə dağlılarla atışırlar, heç biri qorxaqlıq edib bir addım geri çəkilməz, – de di. – Deməli, biz səkkiz nəfər olacağıq; vəssalam, artıq heç kim lazım deyil. Yolçu yolda gərək, – ayrılanda dedim. Yolda hücuma məruz qalsaq, necə hərəkət etmək lazım gəldiyini yol- daşlarıma bir daha başa saldım, müdafiə planını izah etdim və yalnız bundan sonra yorğa yerişlə yola düşdük. Günəş tezliklə üfüqə endi – Qafqaz onun ecazkar şəfəqlərilə işıq landı. Nəhəng dağ silsiləsində qürub edən günəş şüalarının sirli ahəngini, son vida şəfəqlərinin dağlarda buraxdığı izləri Salvador Roza * belə, dahi liyinə bax- mayaraq, fırçası ilə əks etdirə bilməzdi. Dağların ətəklərində tünd mavi, zirvələrində çəhrayı, orta hissələ rində isə bənövşəyidən yasəmən rənginə qədər bütün çalarlar öz əksini tapmışdı. Səma qızılı rəngə boyanmışdı. Rənglərin belə cəld dəyişilməsini nə fırça ilə çəkmək, nə də qələm lə təsvir etmək mümkün idi. Kağızda çəkmək istədiyin obyektə diqqətin hələ yönəlməmiş, bir də görürsən ki, həmin obyektin rəngi və forması dəyişdi. Biz üç-dörd verst aralıda qara xətt kimi uzanan meşəni görürdük. Meşənin o biri tərəfindən iki yol keçirdi. Bu iki yoldan biri – Mozdoka və Vladiqafqaza gedən yol Qafqazı yarıya bölür və Daryal dərəsini keçərək Tiflisə gedib çıxır. Təhlükəli olmasına baxmayaraq, bu böyük poçt yoludur; ancaq poçt əlaqəsini kəsə biləcək qədər təhlükəli deyil. Bir hissəsi Dağıstandan keçən o biri yol isə Şamilin iqamətgahın dan iyirmi verst aralıdır və hər addımda düşmən tayfalarla rastlaşmaq mümkündür, odur ki, burada poçt əlaqələri altmış, yaxud səksən verstdən bir kəsilir. Bax, mən həmin bu yolla getməyi qərara almışdım: Tiflisdən keçib, qayıdanbaş Daryal dərələrini, Tereki görmək istəyirdim. Deməli, heç kimin qorxudan cəsarət edib getmədiyi bu təhlükəli yol məni Temirxan Şuradan – Dərbənddən ta Şamaxıya və Bakıya qədər aparacaqdı. Doğrudan da bu yolda adam hər an təhlükə ilə üz-üzə gəlir; heç vaxt düşmənin hansı dəlikdən çıxacağını dəqiq bilmirsən – o hər an, hər yerdə peyda * Salvador Roza – məşhur italyan rəssamı (1615-1673). 55 ola bilər. Bir ağaclıq gördünmü, düşməndir, dərə, yarğan, qaya – bunların hamısı düşməndir. Burada düşmənin dəqiq yeri bəlli de yil, bütün ətraf elə düşməndir. Hər görünən yerin elə özünün adı onun haqqında çox şey deyir – bura Qanlı meşədir, bu isə Oğrular dərəsidir, buranın adı Qatil qayadır. Əslində, Baryatinskinin imzalayıb verdiyi kağız sayəsində bizim üçün bu adların təhlükəsi xeyli azalmışdı; həmin kağıza görə, biz, şərait tələb etdikdə mühafizə dəstəmizə nə qədər istəsək, adam götürə bilərdik. Ancaq bədbəxtlikdən, bu icazə vərəqi hər zaman özünü doğrultmur du. Bizim dəstəmizə iyirmi nəfərlik mühafizə dəstəsi kifayət edirdi; an caq nəzarət məntəqəsində cəmi yeddi nəfər gözətçi var idisə, biz iyirmi adamı haradan tapa bilərdik? Biz sürətlə meşəyə yaxınlaşarkən yanımızdakı kazaklar tüfənglərini çıxardılar, onların içində güllə olub-olmadığını yoxladılar və bizə də ehti yatlı olmağı tapşırdılar. Şər qarışırdı. Qalın meşəyə təzəcə girmişdik ki, bir kəklik havaya qalxıb iyirmi beş addım aralıdakı çəmənliyə qondu. Qeyri-iradi ovçuluq həvəsim baş qaldırdı. Dərhal Lefoşe güllələrindən ikisini silahımın sandığından çəkib çıxartdım və onların yerinə iki qurğuşun güllə qoydum, faytonu saxladıb yerə tullandım. Moyne və Kalino da əllərində tüfəng, tarantasın üstündə ayağa qalxdılar və hazır vəziyyətdə dayandılar ki, işdir, lazım gəlsə, mənə kömək etsinlər. İki nəfər kazak – biri sağ, o birisi isə sol tərəfimdə irəliləyirdi. Çəmənlikdə təzəcə iki addım atmışdım ki, kəkliklər pırıltı ilə ha- vaya qalxdılar; onlardan biri dəstədən ayrıldı və bu onu vurmağımı daha da asanlaşdırdı. Mənim ikinci gülləmdən sonra kəklik yerə düşdü və tarantasımızda saxladığımız cüllütlərin arasına qarışdı. Sonra mən asta addımlarla faytona qayıtdım və biz yorğa yerişlə yenidən yola düşdük. – Hər halda indi, – kazaklardan biri dilləndi, – azərbaycanlılar istə sələr, bizə hücum edə bilərlər, çünki güllə səsləri onlar üçün xəbərdarlıq oldu. Azərbaycanlılar haradasa başqa yerdə idilər; biz təhlükəli yolu keçdik və axşam düşməmiş sürətimizi artırıb sağ-salamat Şukovayaya çatdıq. Kazaklardan birini özümüzdən on dəqiqə qabaq göndərdik ki, stansiya komandirinə bizim üçün mənzil hazırlatmağı bildirsin. Şukova yada hərbi post yerləşirdi və buna görə də biz burada Qızlardakı kimi, polismeysterə deyil, hərbi polkovnikə müraciət etməli idik. Postdakı qarovulçular kəndə nəzarət edirdilər və orada tam bir batalyon, yəni minə yaxın kazak olmasına baxmayaraq, əvvəlki məntəqə lərdə olduğu kimi, burada da ehtiyat tədbirlərinin görüldüyü nəzərə çarpırdı. Bizə iki otaq ayırdılar; bu otaqlarda artıq iki cavan rus zabiti yerləşmişdi. Bunlardan biri Moskvadan – ata-anasının yanından ezamiy yətdən qayıtmışdı Yüklə 4,04 Mb. Dostları ilə paylaş:
|