Ağayar Şükürov
Yüklə 2,95 Kb. Pdf görüntüsü
|
www.kitabxana.net – Milli Virtual Kitabxana 110 dövrdə Qraal da geniş şəkildə dolaşırdı. Onlar müxtəlif metodlarla eyni prosesi təsvir edirdilər. Rocer Bekon Akvinasla düşmən olması ilə yanaşı, belə bir alimi Aristoteli yalnız tərcümədə oxuya bildiyinə görə ələ salırdı. Onların hər ikisi Eranın böyük impulsunu təmsil edirdi. Bekon deyirdi ki, “eksperimentsiz heç nəyi bilmək mümkün deyildir”. 1250-ci illərdə Oksforddakı gənc alim Rocer Bekon ondan xeyli əvvəl Pifaqorun etdiyi kimi qərara aldı ki, bilməli olduğu hər şeyi o bilməlidir. O, istəyirdi ki, Harun ər-Rəşidin sarayında tanınan bütün amilləri bütünlüklə öz ağlına toplasın. Bekon Fransiskan idi, bu ordenin yaradıcısı kimi o da kasıblar üçün, mülkiyyəti olmayanlar üçün daha yaxşı, təmiz və rəhmdil bir dünya arzulayırdı. Bekon “Əlkimyanın güzgüsü” adlanan traktatını yazmışdı, Kabalanın böyük alimi Müqəddəs Ceromun dediyini yada salırdı: “Sən tam ağıla sığmayan, imkanın bağladığı bağlardan uzaqda olan çox şeyi tapacaqsan, bu onların hamısı üçün düz olandır”. 1274-cü ildə Florensiyada yaşayan gənc Dante ilk dəfə gözəl Beatriçanı gördü. Bu ilk baxışdan məhəbbət idi, həmçinin ilk vaxt idi ki, kimsə ilk görüşdən vurulur. Gizli cəmiyyətlərin salnaməsində bu böyük və mühüm tarixi həqiqətdir. Pindarin və www.kitabxana.net – Milli Virtual Kitabxana 111 Sapfonun (qədim yunan lirik şairi və şairəsi) odaları romantik sevginin ifadələri idi. Dante “Komediya”sında (ölümündən sonra bu poema “İlahi komediya” kimi məşhurlaşdı) o qızın gözləri tərəfindən bu bütünlüklə udulan varlığın sensasiyasını təsvir edir və deyir ki, o gözlərdən götürdüyü məhəbbət yükü onu cənnətə apardı. Yenə də bu heç də sadəcə poetik təxəyyül deyildi. Dante və Beatriça başqa adamlarla ailə qurdu və bu qız gənc yaşında həyatdan getdi. Biz bu gün romantik məhəbbət barədə onun mistik kədər və tale hissi ilə düşünürük. Belə hissiyyatın bütünlüklə İslamın mistik qıcqırmasından çıxarıldığı güman edilə bilərdi. Sufi təriqəti əvvəllər heç vaxt yaşanmayan hissiyyatı ifadə edirdi və beləliklə, hər kəs üçün şərait yaradırdı ki, bunu özü hiss etsin. Avropada islam işğalı daha çox İspaniyada ömür sürdü. O vaxtlar Mavr İspaniyasının parlaq sivilizasiyası (Əl-Əndəlus mədəniyyəti) Şimala doğru yayıldı, dünyanın başqa hissələrinə, birinci növbədə Fransanın cənubuna yol aldı. On ikinci əsrdə Provans və Lanqedon Avropada ən sivilizasiyalanmış regionlara çevrildilər. Trubadurlar adlanan Provans şairləri ərəb-əndəlus poetik formalarına uyğunlaşdılar, onların erotik şöhrətindən ilhama gəldilər. Trubadurlar məhəbbəti www.kitabxana.net – Milli Virtual Kitabxana 112 daha açıq və daha çılğın şəkildə ifadə edir, əslində bu ilahi vurğunluqdan cuşa gəlməyə həsr olunmuş himnlər yazırdılar. Bu yolla onlar dini məhdudiyyətləri də nəzərə almırdılar. Əgər Sufi şairi Şeyx Abdulla Ənsari “Ey Allah, sənin məhəbbətinin şərabı ilə mən sərxoş oldum yazırdısa, trubadur şairləri məhəbbət səhnələrindən ağıllarını itirdiklərini etiraf etməkdən çəkinmirdilər. Trabudur ədəbiyyatı həsr edilmə ilhamları ilə dolu idi. Məşhur “Bülbül və Qızıl gül” əhvalatında quş ilahiliyi çox arzulayan insan ruhunu təmsil edirdi. Sonralar Dantenin də əsəri müxtəlif səviyyələrdə oxunmaq üçün yayılmışdı. Bu səviyyələr astroloji, kosmoloji, əxlaq, hətta bəzən deyirdilər ki, əlkimyəvi xarakter daşıyır. On iki, on üç yaşında Fransada, sıx meşələri olan Luara vadisində sadə kənd evində yaşayan bir qız uşağı səsləri eşitməyə və görmələri sezməyə başladı. Böyük mələk Mixail Jannaya göründü və ona dedi ki, ruhi bələdçilərə malik olacaqdır. Qız onunla getməyə həvəs göstərmirdi, deyirdi ki, yaxşısı budur anası ilə parça toxumaqla məşğul olsun. Lakin səslər təkidini artırırdı. Onlar qıza dedilər ki, bu onun missiyasıdır. İngilis ordusu ölkəyə müdaxilə edib, Orlean şəhərini tuta bilərlər. Onlar qıza dedilər ki, Şinon şəhərinin yaxınlığına getsin ki, orada Fransa tax-tacının www.kitabxana.net – Milli Virtual Kitabxana 113 varisi olan Dofini (prinsi) tapsın və onu taclandırmaq üçün Reyms kafedral kilsəsinə aparsın. Janna Dofinin sarayına gələndə hələ də uşaqdan bir az böyük görünürdü. Dofin ona hiylə qurdu, əyanlarından birinə icazə verdi ki, taxtda otursun, özünü Dofin kimi qələmə versin. Lakin Janna oradan keçib, birbaşa Dofinə müraciət etdi. Janna onu inandırdı ki, ona ağ at və ağ zirehli paltar versin. Qız bunu geyinib, altı gün, altı gecə at belində fasiləsiz yol getdi. Jannanın gözünə kilsədə gizlədilən qılınc göründü. Tarixdə bəzi hallarda göründüyü kimi ruh dünyasından olan böyük varlıqlar öz qüvvələrini xüsusi fərdlərə vermək üçün gətirirlər. Janna da bunu inkar edə bilməzdi. Heç nə onu dayandıra bilməzdi, baxmayaraq ki, ona qarşı olan qəribəliklər bəzi hallarda hətta məhvedici xarakter alırdı. 28 aprel 1429-cu ildə Janna Orleanın ətrafına gəldi, bu vaxt şəhər düşmən tərəfindən işğal olunmuşdu. İngilis qoşunları gənc qız və onu dəstəkləyənlərin kiçik qrupu qarşısında geri çəkildilər. Yalnız beş yüz fransız, sayı minlərlə ölçülən ingilis ordusunu məğlub edə bildi. Bunu hətta ingilis zabitləri də bir möcüzə kimi təsvir edirdilər. Jannanın təkidi ilə Dofin Reymsdə Fransa kralı kimi taclandı. Bu gənc qızın missiyası üç aydan az olan bir müddətə yerinə Yüklə 2,95 Kb. Dostları ilə paylaş:
|