“Academic Excellence on Science and Research”
Special Issue | 2022
Journal of Advanced Research and Stability
ISSN: 2181-2608
www. sciencebox.uz/
363
O‘ZBEKISTONDA SSSR DAVRI SANOAT RIVOJLANISHINING TURLI
MASALALARI TAHLILI
Botirova Nargiza Zoxidjonovna
O„zbekiston
Milliy Universiteti, tarix yo„nalishi 1-bosqich magistranti
Annotatsiya:
Ushbu maqola O‘zbekiston tarixining sanoat rivojlanish davri bo‘lgan 1940-
1980-yillarda Farg‘ona vodiysi aholisining ijtimoiy-iqtisodiy hayotiga turli ta’sirlar va
omillarnng bog‘liq jarayonini tadqiq qilib, hududda o‘tkazilgan islohotlar negizini manbalar
tahlil bilan izohlaydi. II jahon urushidan keyingi davrda aholi bandligini oshirish bilan
birgalikda urushning asoratli, iqtisodiy muommolarini, sanoatning rivojlantirish usuli bilan
keng tarzda bog‘lanishi maqolaning asosiy mazmunini ochib beradi.
Kalit so‘zlar:
Sanoat, paxta, paxtachilik, pillachilik, zavod-fabrika, ishlab chiqarish, sanoat
tarmoqlari.
Kirish.
Islohat
_
bu yangilanish, o„zgarish degani. Islohatlar ijobiy natija berishi uchun, avvalo,
rahbarlarimiz va odamlarimiz o„zgarishi kerak. Inson o„zgarsa, jamiyat o„zgaradi
.[1]
Ma‟lumki, bugungi O„zbekiston diyorimizda ikki buyuk uyg„onish davriga-Birinchi (ma‟rifiy-
IX-XII asrlar) va Ikkinchi (Temuriylar-XIV-XV asrlar) Renessansga beshik bo„lgan.
Hozirgi
vaqtda mamlakatimizda yana bir muhim uyg„onish jarayoni kechmoqda. Shuning uchun “Yangi
O„zbekiston” va “Uchinchi Renessans” so„zlari hayotimizda yangragan va xalqimizni ruhlantirib
kelayotgan ulug„ maqsadlardan biriga aylanib qolgan mezondir desak yanglishmagan bo„lamiz.
Yangiliklar yaratish bu iqtisodiyotimiz bilan chambarchas bog„liqdir. Tarixiy tafakkurning
rivojlanishi ilmiy asoslarga ko„ra o„rganilishi bu barcha sohaga tegishli bo„lgan ma‟lumotlarni
uzviy bog„liq holdagi yechimini anglatadi. Rossiya mustamlakasi davrida yurtimiz aholisining
ijtimoiy-iqtisodiy hayotini tubdan o„zgarish davri turli islohotlar zamirida ko„rinadi.
Birinchi
prezidentimiz I.A.Karimov aytganlaridek“...yengil sanoati sohalarida tez o„zgaruvchan bozor
talabi texnik va texnologiyani uzog„i bilan 5-7 yilda, rivojlangan mamlakatlarda esa bundan ham
qisqa muddatlarda o„zgarishni talab etadi”.
[2]
Zero butkul qishloq xo„jaligiga, dehqonchilik asoslarining natural xo„jaligiga asoslangan, O„rta
Osiyo davlatlari aholisi o„zlari uchun butkul yangi bo„lgan ishlab chiqarish sohasiga o„tdi.
Barcha sohaga ishlab chiqarishning negizi sifatida kirib kelgan zavod fabrikalarning izchil
rivojlanishi jadallashdi. 1924-yilda Sovet hokimiyatining mustamlaka
hududlarini boshqarish
tizimini o„zgartirish va tizimli yo„lga solish faoliyati yuzasidan “Yer-suv” islohoti amalga
oshirilib, uning natijasida O„zbekiston SSR paxta yetishtirsh va uni qayta ishlash sohasiga
ixtisoslashtirildi. Bu borada hududning paxtachilikka ixtisoslashgan holatidan kelib chiqib, keng
ko„lamda paxta tozalash zavodlarining bunyod etilishini guvohi bo„lamiz. II jahon urushida jang
maydonida fidokorona xizmat qilibgina qolmay, ushbu davrida va undan so„ng urush asoratiga
tushgan Sovet hukumati aholi bandligini oshirish va ishchi
kuchidan maksimal darajada
foydalanish uchun zavod-fabrikalarning tashkil etilishini jadallashtirish siyosatida ham faol
xizmat ko„rsatdi. 1946-1950-yillarning o„zida hududda 150 dan ziyod yangi sanoat korxonalari
bunyod etildi. Bu korxonalarning 40 foizi aholi soni jihatdan zich bo„lgan Farg„ona vodiysi