85 Tovar ishlаb chiqаrishning vujudgа kеlishi va rivojlаnishi sаbаblаri

Qiymatning mehnat nazariyasi asoschilari Uilyam Petti, Adam
Smit, David Rikardolar hisoblanadi. U.Petti - qiymatning mehnat nazariyasining dastlabki asoschisi boiib, u qiymatning manbai mehnat
hisoblanishini, aynan mehnat sarfi tovar qiymati miqdorini belgilab
berishini ko'rsatib o'tgan. Biroq, U.Petti tovaming iste’mol qiymati
va qiymati o‘rtasidagi farqni ko‘ra olmagan. U tovaming qiymati faqat
qimmatbaho metallami ishlab chiqarishga sarflanuvchi mehnat orqali
yaratiladi, deb hisoblagan.
Naflilik va keyingi qo‘shilgan miqdor nafliligi21 nazariyalarining
dastlabki g‘oyalari XVIII asr oxirlarida paydo bo‘lib, uning
asoschilaridan biri Kondilyak va Galiani degan iqtisodchilar edi. Keyinchalik uning nisbatan rivojlantirilgan g‘oyalari keyingi qo‘shilgan
miqdor nafliligi” degan g‘oya edi


91Umumiy va аniq nаflilik.
Aniq mehnat deb - ma’lum maqsadga qaratilib, muayyan bir shaklda
sarflanadigan, aniq turdagi iste’mol qiymatni (naflilikni) vujudga keltiradigan mehnatga aytiladi. Masalan, nonvoyning non yopishga, duradgoming stol yoki stul yasashga, chevaming do'ppi tikishga, tikuvchining ko‘ylak yoki kostyum tikishga qaratgan mehnat aniq mehnatdir. Ikkinchi tomondan, ushbu mehnat - aniq shaklidan, turi va
yo‘nalishidan qat’iy nazar, umuman tovarlaming hamma turida
gavdalangan inson mehnatidir, jami ijtimoiy mehnatning bir qismidir.
U o‘zining shu sifatida abstrakt mehnat deb ataladi. Bu mehnat esa
tovar qiymatini yaratadi. Qiymat tovaming emas, balki faqat mehnatning
ijtimoiy tavsifi boiib, unda tabiat ashyolarining birorta ham
molekulasi, zarrachasi yo‘qdir. Qiymatning asosida odamlar bir-birlari
uchun mehnat qilishlarini bildimvchi ijtimoiy mehnat yotadi. Biroq,
alohidalashgan tovar ishlab chiqamvchilar mehnati o‘zining ijtimoiy
xususiyatini faqat mehnat mahsullarini ayirboshlash orqali ko‘rsatadi
92. Nаflilikning pаsаyib borishi.
BILMADIM SHUNI