3 I fəsil. Reklam fəaliyyətinin inkişafında təşkilati işlərin məqsədi və nəzəri əsasları

Şəkil 3. Marketinq xidmətlərinin funksional təşkili sxemi.

Funksional təşkilatların üstünlüyü marketinq xidməti bölmələrinin funksiyalarının sadə və dəqiq yolla müəyyən edilməsidir. Marketinq xidmətlərinin regional və bazar orientasiyası müəyyən coğrafi bazarda menecer reklamın satış xidməti menecerinə tabedir. Reklam xidmətlərinin daxili strukturu həmçinin çox şaxəli ola bilər. Nəhəng firmalarda ixtisaslaşmış reklam şöbələri yaradılır.

Şəkil 4. Reklamverən kampaniyanın kifayət qədər böyük reklam şöbəsi.

Sxemdən göründüyü kimi reklam şöbəsi bütün reklam funksiyalarını- reklam araşdırmalarından reklam fəaliyyətinin planlaşdırılmasına kimi, reklam daşıyıcılarının istehsalı K.İ.V-də reklamın yerləşdırılməsini özündə birləşdirə bilər. Daxili reklam agentliklərinin yaradılması sahibkara bir çox üstünlük verir:

1. 
   Reklam verən öz xərclərini 15%-ə qədər azalda bilər.
   
2. 
   reklamverən firmadaxili reklam agentliyinə tam güvənə bilər, çünki o həmin agentliyin yegənə müştərisidir.
   
3. 
   daxili agentlik öz kampaniyasının məhsullarının və bazarının spesifik xüsusiyyətlərini bilir.
   

Yuxarıda deyilənlərdən belə aydın olur ki, reklam fəaliyyətinin təşkilinin maliyyələşməsi yüksək səviyyədə peşəkarlıqla yerinə yetirmək olar.

Reklam agentlikləri – reklam funksiyalarını: reklam tədqiqatlarının aparılması, reklam fəaliyyəti planının tərtibi, reklam kampaniyalarının tərtib edilməsi və aparılması, reklam daşıyıcılarının istehsalı, reklamın KİV-də yerləşdirilməsi və s. yerinə yetirən ixtisaslaşmış müstəqil firmalardır. Hətta, iri reklam verən firmaların özlərinin güclü reklam xidməti şöbələrinin olmasına baxmayaraq, onlar reklam agentliklərinin köməyi olmadan fəaliyyət göstərə bilməzlər. Bunun aşağıdakı səbəbləri vardır:

1. 
   Reklam agentlikləri hər gün marketinq situasiyaları ilə qarşılaşırlar. Buna görə də onlar auditoriyanın maraqlarını öyrənmək üçün daha dərindən araşdırmalar aparırlar.
   
2. 
   Agentlik müstəqil firma olduğundan reklamverən-firmanın problemlərini obyektiv araşdırır. Bu səbəbdən bu cür problemlərin göstəricisi aşağı düşür.
   
3. 
   Reklam agentliklərinə yanaşma, onların reklama sistemli şəkildə yanaşmasına imkan verir və bu da reklamın effektivliyinin qalxmasını təmin edir.
   

Dünyanın müxtəlif yerlərində yaşayan insanlar müxtəlif düşüncə tərzinə malikdirlər. Buna görə də Amerika reklamını harfi mənada tərcümə edib başqa ölkələrə vermək effektli olmur. Xaricdə işləyən reklam mütəxəsisləri həmin reklama müəyyən dəyişiklik etdikdə effektli alınır.

Yerli xarici agentlik- “Banameks ”-in timsalında firmalar yerli xarici agentlikləri seçməklə müxtəlif bazarlarda fəaliyyət göstərə bilərlər. Əlbbəttə xarici agentlik yerli bazarda alıcıların psixologiyasını bilən və KİV-lə əlaqəsi olan yerli peşəkar mütəxəsisləri özünə cəlb edir. Yerli agentliklər çoxlu əmtəə növlərinə olan tələbi daha yaxşı bilə bilərlər. Beləki, müxtəlif bazarlarda yerli agentliklərdən istifadə edilməsi transmilli reklamın koordinasiyasını çətinləşdirə bilər. Proqramın bu cür mərkəzləşdirilməsini planlaşdıran firmalar çox vaxt bir beynəlxalq reklamın xidmətlərindən istifadə edirlər. Əgər firmalar müxtəlif konkret bazarlarda reklam vermək istəyirlərsə, onda həmin bazarla tanış olan yerli agentliklərin xidmətlərindən istifadə etmək daha çox səmərə verir. Bu zaman agentlik fəaliyyət göstərdiyi bazarda lazım olan xidmətləri təklif edir.

ABŞ-da aparılmış araşdırmalar göstərmişdir ki, reklam agentliyinin həm güclü tərəfi həm də zəif tərəfi var. Belə ki, agentliyin güclü cəhətlərinə aşağıdakılar aiddir:

1. 
   Yaradıcılıq potensialı;
   
2. 
   Yüksək ixtisaslı kadrların olması;
   
3. 
   Təşkilatçılıq;
   
4. 
   Qulaq asmaq bacarığı;
   
5. 
   Müştəriyə münasibət
   

Agentliyin zəif cəhətlərinə isə bunlar aiddir:

1. 
   Müştərinin biznesindən xəbərsiz olması;
   
2. 
   Sifarişin vaxtında yerinə yetirilə bilməməsi;
   
3. 
   Media vasitələrinin uğursuz alınması;
   
4. 
   Bilmirəm cavabının verilməsi;
   

Reklam büdcəsinin formalaşması - Reklamın idarəedici funksiyalarının praktiki reallaşması üçün onu maliyyələşdirmək lazımdır. Bunun üçün isə reklam büdcəsinin işlənib hazırlanması lazımdır. Büdcənin formalaşması reklam fəaliyyətinin daha dəqiq müəyyən edilməsinə və bu məqsədlərə çatmaq üçün proqram hazırlanmasına imkan yaradır. Büdcənin tərtibi yalnız reklama xərclənən vəsaitlər nəzarət etmir, həm də reklamın tam şəkildə effektivliyini artırmağa şərait yaradır.

Reklam xərclərinə iqtisadi nəzəriyyə baxımından formal olaraq mümkün xərclər kimi baxılır. Həm də eyni zamanda hal-hazırki məsrəflər satış həcminin artmasında reklamverənlərin rentabelliyinin artmasında əsaa faktorlar kimi çıxış edir. Çox vaxt əmtəənin satışından əldə olunan gəlir ona çəkilən reklam xərclərindən dəfələrlə çox olur. Buna görə də reklama investisiya xərclərinin bir növü kimi baxmaq lazımdır. Bu o xərclərdi ki, əsas vasitələrə kapital vəsaiti yatırılır. Və yalnız bir neçə ildən sonra bundan gəlir əldə etmək olur.

Artıq praktikada sübut olunmuşdur ki, reklam xərclərinin həcminin kifayət qədər olmaması əmtəə satışının artmasında effekti sıfra bərabər olmuşdur.(Bu Merfi qanunu adlanır.) Reklam daşıyıcılarının reklam qəbul edənlərə təsiri müəyyən maksimal səviyyədən sonra onun effektivliyinin azalmasına özünü göstərir. Bu həm də reklam xərclərinin həcminin külli miqdarda artmasından asılıdır. Deməli reklam xərclərinin müəyyən bir sərhədi olmalıdır. Məhşur amerikalı biznesmen J.Vanamaker belə demişdir: “Mən bilirəm ki mənim reklamımın yarısı boşa gedir. Amma müəyyən edə bilmirəm ki,hansı yarısı boşa gedir. Mən reklama iki million dollar xərcləyirəm, amma bilmirəm ki, bu xərcləri iki dəfə artırsam həmin boşa gedən reklamın yarısını tapa bilərəm ya yox.”

Bununla bağlı bir qrup amerikalı alimlərin apardıqları tətqiqatlar maraqlı faktları aşkara çıxardı. Bu tədqiqatlar nəticəsində aydın oldu ki, reklamverənlərin reklamdan əldə olunan xalis gəlir nöqteyi baxımından büdcənin 54%- i boş-boşuna xərclənir. Elm sübut etdi ki, Vanamakerin reklam xərcləri haqqında fikri reallıqdan bir o qədər də uzaq deyil.

Şəkil 5. Dünyada ən iri reklamverən kampaniyalar. (2006-cı il)

Sıra	Kampaniyalar	Ölkə	Reklama çəkilən xərclər(mlrd. $)
1	Procter & Gamble	ABŞ	4,898
2	AT&T	ABŞ	3,344
3	General Motors Corp.	ABŞ	3,296
4	Time Warner	ABŞ	3,088
5	Verizon Communications	ABŞ	2,821
6	Ford Motors Co	ABŞ	2,576
7	Glaxo Smith Kline	B.Britaniya	2,444
8	Walt Disney Co	ABŞ	2,320
9	Johnson & Johnson	ABŞ	2,290
10	Unilever	B.Britaniya/ Niderland	2,098

Reklam büdcəsinin hazırlanması prosesi, reklam fəaliyyətinin digər sahələri kimi özündə subyektiv elementləri birləşdirir. Reklam büdcəsinin tərtib olunmasının kompleksli həllini iki böyük hissəyə ayırmaq olar:

1. 
   Reklamı təyin edən vasitələrin ümumi həcminin müəyyən edilməsi;
   
2. 
   Reklam büdcəsinin vasitələrini xərlər üzrə qruplaşdırmaq;
   

Reklam xərclərinin müəyyən edilməsinə əsas faktorlar- bazarın həcmi və ölçüsü, reklam olunan məhsulun spesifik xüsusiyyətləri, reklamverənin gücünün həcmi, reklamverənin marketinq strategiyasında reklamın oynadığı rol, əsas rəqiblərin reklam xərcləri və s. təsir edir.

Reklam olunan məhsulun spesifikası-reklam fəaliyyətinin təcrübəsi göstərir ki, əsasən ərzaq məhsulları, dərman preparatları, kosmetika və tütün məmulatlar daha çox reklam olunur. Dünyanın 10 ən böyük şirkətlərindən beşi bu məhslulları istehsal edir. Ümumi satış həcminin 3-6.5 %-i reklama xərcləyirlər. Lakin bəzi hallarda bu xərclər daha çox ola bilər. Belaki, dərman istehsal edən “Noksuel” korporasiyası reklama ümumi satış həcminin 22%-ni xərcləyir. Son zamanlar reklam xərcləri üzrə liderliyi telekommunikasiya sferasında çalışan kampaniyalar ələ alır. Cədvəl 1-də olan olan kampaniyalrın 3-ü bele firmalardır.

Marketinq kompleksində reklamın rolu – Marketinq kompleksində reklamın yeri marketinq strategiyasının reallaşmasında reklam təxsisatı həcminə təsir edir. Beləki, bazarda hər hansı bir məhsulu tətbiq etmək üçün firma bir cox strategiyalardan istifadə edə bilər. Buna misal olaraq seçilmiş daxilə keçmə strategiyasını və ya aqressiv marketinq strategiyasını göstərə bilərik. Birninci halda reklamın rolu ikinci hala nisbətən daha az olacaq.

Rəqiblərin xərcləri – müəyyən bazar seqmentinin ələ alınmasında rəqiblərlə mübarizədə bəzən firmalar elə düşünürlər ki, bazarda istehlakçıları ələ almaqdan ötrü öz məhsullarını daha cox reklam etdirməlidirlər. Bunun üçün isə onlar rəqiblərin məsrəflərinə nəzər salırlar. lakin həmişə böyük həcmli reklam xərcləri onun daha effektli olmasına həmişə təsir etmir. Məntiqdə bu cür yanaşma da mövcuddur. Belə ki, rəqiblərin reklama çəkilən xərclərinə nəzər yetirməklə firmanın öz reklam büdcəsini müəyyən etməsi heç də ağlabatan deyil.

Firma rəhbərlərinin reklam fəaliyyətininyerinə yetirilməsinin ölçüsü- Bu reklam məsrəflərinin miqdarını təyin edən subyektiv faktorlardan biridir.Firma rəhəbrləri öz şəxsi keyfiyyətlərindən , təcrübəsindən, şəxsi xarakteristikasından asılı olaraq onlar reklama müxtəlif cür yanaşırlar. Bu yanaşmanın diapazonu çox genişdir.

Reklam büdcəsinin həcminin müəyyən edilməsi yolları tez-tez istifadə olunan üsullara ayırmaq olar. Onların bəzilərinə nəzər yetirək:

1. 
   Reklam büdcəsinin işlənib hazırlanması metodu. Bu metoddan istifadə onu göstərir ki, firma reklama digər vacib investisiya və ödəmələr apardıqdan sonra reklama lazım olan qədər pul vəsatiləri ayırır. Bu yanaşmanı “qalıq prinsipi yanaşması” adlandırırlar. Bu yanaşma yeni fəaliyyətə başlamış kiçik firma üçün yeganə üsuldur. Eyni zamanda reklam məsrəfləri ilə firmanın fəaliyyətinin son nəticələri arasında təzad yaradır.
   
2. 
   Reklam büdcəsinin formalaşması metodu. Bu yanaşma vasitəsilə növbəti dövr ərzində dəyişən şərtlərdən asılı olaraq onun həcmi müəyyənləşir.
   
3. 
   Satış həcminin faizinin sürətli təsis edilməsi yolu ilə təyin olunmuş reklamın planlaşdırılması metodu. Bu metod ərizələrin başa düşülməsi üçün istifadə edilir. Burada əvvəlki metodlardan fərqli olaraq reklam xərclərinin həcmi ilə satış dövriyyəsinin həcmi arasında qarşılıqlı əlaqə qeyd edilir. Lakin burada bir tərəfli əlaqə var. Yəni, təyin edilmiş reklam satış həcmindən asılıdır, bu proses əksinə ola bilməz.
   
4. 
   Rəqabət aparan firmaların qeydiyyat aparılması ilə reklam büdcəsinin təxmini hesablanması metodu. Bu metodun tərafdarları rəqiblərin xərclərinin müəyyən edilməsini əsasən iki arqumentlə ifadə edirlər. Birincisi, onların fikrincə bu metod “kollektiv müdrik”-liyin nəticəsi kimi qeyd olunur. İkincisi, bu metod vasitəsilə alıcıların tarazlığı qorunur və “reklam müharibələrindən” yayınır. Bu arqumentlər də kifayət qədər zəifdirlər. Bu üsulla rəqiblər öz reklam büdcələrini lazımi səviyyədə planlaşdıra bilməzlər. Heç kəs səhvlərdən sığortalanmayıb. Digər tərəfdən isə müxtəlif firmaların imicləri, məqsədləri, imkanları, populyarlığı fərqlidir və reklamın effektivliyi eyni səviyyədə deyil. Ona görə də reklam büdcələrinin köçürmələri düzgün deyil.
   
5. 
   “Artıq olmayan” metodu. Bu metod reklam gəlirlərinin pəncərəaltı analizi ilə təyin edilir. Bunun əsas mahiyyəti ondadır ki, reklam büdcəsi maliyyələşmə baxımından satışın həcminin artması ilə müəyyənləşir. Satış həcminin artması öz növbəsində əlavə gəlirin artmasına səbəb olur ki, burdan da reklama vəsait ayrılır. Bu metodun mahiyyəti ondan ibarətdir ki, reklam sərmayələri gəlirin artmasını təmin etməlidir. Ən azından bu gəlir yatırılan reklam sərmayəsindən az olmamalıdır. Beləki bu metodunda çatışmayan cəhətləri var. Çatışmayan ondan ibarətdir ki, bu reklam xərcləri investisiyalarından ayrılır.
   
6. 
   Şroer metodu. Be metoddan bir neçə regionda satılan markalara söykənən reklam büdcəsinin startegiyasının hazırlanmasında istifadə olunur. Mövcud ilkin şərtlərdə belə qənaətə gəlmək olur ki, reklam olunan əmtəə kateqoriyası lazımlılıq baxımından yüksək səviyyəyə qalxmışdır. Buna görə də çoxluq təşkil edən tələbin həcmi artmır. Burada qeyd etmək lazımdır ki, satış həcminin artması bazardakı rəqiblərin bazar payının səviyyəsinin artıb-azalmasından asılıdır. Bundan sonra iki göstərici ortaya çıxır: Kommunikatorun və onun rəqibinin bazar payı və həmin firmaların “səs payı”. Axırıncı göstərici kateqoriyalar üzrə ümumi reklam həcminin payını göstərir. Bundan sonra reklam büdcəsinin dəyişmə tendensiyasını izləmək üçün növbəti matrislərdən istifadə etmək olar.
   
7. 
   Alıcı davranışının və kommunikasiyanın səviyyəsindən asılı olaraq reklam büdcəsinin tərtibi (Məqsəd və vəzifələr) metodu. Mövcud metoddan istəfadə etməklə güman edilir ki, satış həcminin planlaşdırılan səviyyəsinə çatmaq üçün kifayət qədər alıcı toplamaq lazımdır ki, onların hər biri müəyyən edilmiş qiymətə məhsul alsınlar. Bunun üçün məhsulun bazara çıxdığı ilk il ərzində elə bir səviyyəyə çatmaq lazımdır ki, alıcıları bu malı almağa inandıra bilsinlər. Məhsul satışının müəyyən səviyyəsində alıcı auditoriyasının təyin edilməsi reklam tədqiqatlarının nəticəsində mümkün olur. Onlar müəyyən edildikdən sonra bazarı əhatə etməyin səviyyəsi öyrənilir və reklam vasitələrinin istifadəsi planı işlənib hazırlanır. Bundan sonra reklam məsrəflərinin həcmini müəyyən etmək olar. Bu metodun üstün cəhətləri: reklam xərclərinin dəqiq müəyyən edilməsi, qarşıya qoyulmuş kommunikativ məqsədlərin bir biri ilə əlaqəsi. Çatışmayan cəhətləri: çətinlik, yüksək əmək sərfi, bahalı olması.
   
8. 
   Satışa istiqamətlənməklə reklam büdcəsinin təyini metodu. Bu metodun daxilində bir neçə büdcənin tərtib edilməsi üzrə modellər movcuddur. Bunlar aşağıdakılardır:
   
   • 
     M. Videyl və G. Volf modeli- bu model t zaman ərzində əmtəə satışı həcminin dəyişməsinə əsaslanır. Bu dəyişmə üç faktordan ibarətdir: Rekam məsrəfləri; reklam satışına təsir edən konstantlar; reklam olunan məhsulun reallaşmasına təsir edən azalmalar. Bu modelin əsas düsturu bu formadadır:
     

_ = _

Burada S- t zamanı ərzində məhsul satışının həcmi, ds/dt- t zamanı ərzində

məhsul satışı həcminin dəyişməsi, A- t zamanı ərzində reklam məs-

rəfləri həcmi, r - reklam dövriyyəsinə reaksiya, M – bazarın əmtəə ilə

doydurulması, b- əmtəənin reallaşması həcminin azalması.

Buradan belə aydın olur ki, əmtəənin reklamına göstərilən reaksiya nə qə-

dər çox olarsa, satışın həcmi bir o qədər artacaq, bazar firmanın məhsulu

ilə nə qədər az doydurularsa, satış həcmi bir o qədər azalacaq.

• 
  ADBUDG modeli – Bu modeldən ilkin tələbin az oldugu bazarlarda istifadə olunur və burada reklam satış və bazar payının həcminin artmasına təsir edən əsas faktordur. Bu modeldən istifadə etməklə reklam büdcəsinin planını hazırlayanlar aşağıdakı suallara cavab verə bilərlər:
  

• 
  Ticarət markasının reklamına çəkilən xərclər hansı səviyyədədir?
  
• 
  Reklam xərclərini sıfra endirsələr bazarda əmtəənin payı necə olacaq?
  
• 
  Əgər reklam məsrəflərinin həcmi normadadırsa, bazarın maksimal payı necə olacaq?
  
• 
  Əgər reklam məsrəflərinin yarıya kimi azaltsalar, bazarın payı necə olacaq?
  
• 
  Əgər reklam məsrəflərinin 50% artırsalar, bazarın payı necə olacaq?
  

9. 
   Xərclərin planlaşdırılmasına əsaslanaraq reklam büdcəsinin tərtib olunması metodu. Reklam məsrəflərinin planı özündə qarşıya qoyulmuş məqsədlərə çatmaq üçün reklam tədbirlərinin planlaşdırılmasına çəkilən smeta xərclərini birləşdirir. Bu metodla reklam büdcəsinin tərtib olunmasında böyük problem durur. Bu problem reklam tədbirlərinin müəyyən edilməsidir. Reklam tədbirlərinin müəyyən edilməsi bu istiqamətlərdə həyata keçirilir:
   

• 
  Reklam fəaliyyətinin funksiyaları ilə ;
  
• 
  Satış əraziləri ilə;
  
• 
  Reklam vasitələri ilə;
  
• 
  Reklam olunan məhsul ilə;
  

Reklam büdcələrinin tərtib olunması metodlarını analiz etdikdə, görmək olar ki, heç bir metod reklam xərclərini səviyyəsini universal, təminat verilmiş şəkildə hesablamaq olmur. Hər metodun müsbət və mənfi cəhətləri var. Burada kommunokator öz maliyyə imkanlarından, marketinq və reklam fəaliyyətindən asılı olaraq ən optimal metodu seçməlidir.

II fəsil. Reklam işinə rəhbərliyin təşkilati istiqamətləri.

1. 
   Reklam işinin təşkilati formaları və vasitələri.
   

Reklam işinin təşkilati formaları dedikdə firmalarin daxilində mövcud olan reklam şöbələri və müstəqil fəaliyyət göstərən reklam agentliklərinin təşkili formaları başa düşülür.

Reklam agentliyi- Reklam funksiyalarını (reklam araşdırmaları, reklam fəaliyyəti planının tərtibi, reklam kampaniyalarının hazırlanması və aparılması və.s) yerinə yetirən sərbəst ixtisaslaşmış firmadır. Reklam agentlyi bütün bunların hamısını müştərilərinin- reklamverənlərin adından çıxış edərək yerinə yetirir və bundan mənfəət əldə edir. Dünyada tanınmış reklam agentlikləri artıq çox böyük transmilli korporasiyalara çevrilmişlər. Hətta iri reklam şöbəsi olan nəhəng firmalar reklam agentliyinin köməyi olmadan zərər görmədən reklam kampaniyaların apara bilməz. Bunun bəzi səbəbləri var:

1.Reklam agentlikləri hər gün marketinq araşdırmaları aparırlar və alıcı audtitoriyaların öyrənirlər. Bununla da daha effektiv reklam kampaniyaları hazırlayırlar.

2.Agentlik müstəqil firma olduğundan reklam verənə qıraqdan obyektiv yanaşır və reklam hazırlanarkən heç kəsin şəxsi zövqu nəzərə alınmır.

3. Reklam agentliyinə müraciət etmək reklamı tam sistemli şəkildə təşkil etməyə imkan verir və onun effektivliyini artırır. (xüsusilə tam reklam xidməti göstərən agentlik)

Reklam agentlikləri aşağıdakı funksiyaları yerini yetirir: planlaşdırma, bədii işlər, mətbuat və efir reklamlarının istahsalı, koordinasiya, informasiya vasitələrini seçilməsi xidmətləri, reklam proqramlarının idarə edilməsi, biznesin inkişafı, inzibati xidmətlər, əlavə xidmətlər. Bütün bunları reklam agentliyi öz müştərisi – reklam verənlər adından onların hesabına edir. Bu funksiyaların yerinə yetirilməsi agentliklərin böyüklüyü və kiçikliyindən asılıdır. O, yerli, regional, milli və ya beynəlxalq əəmiyyətli agentliklərdirmi? Bu agentliklərin hər birinin özünə məxsus funksiyaları var. Kiçik agentliklərdə ( illik dövriyyəsi 15- 20mln. $ ) gündəlik fəaliyyətə ya sahibi rəhbərlik edir, ya da prezident rəhbərlik edir və biznesin inkişafına cavabdehdir. Müştəriləri ilə isə reklam proqramının direktoru məşğul olur. Bədii konsepsiyanı, mətnlərin bədii tərtibini də o aparır. Bədii işləri əsasən agentliyin rəssamları, studiyaların və ya ştatdankənar rəssam dizaynerlər görürlər. Orta və iri agentliklərdə bu işləri hər bir şöbə yerinə yetirir.

Xırda agentliklərin təşkili 6-cı, agentliklərin şöbələr üzrə təşkili 7-ci, agentliklərin qruplar üzrə təşkili isə 8-ci şəkildə göstərilir

Ş
Prezident
əkil 6: Xırda (kiçik) agentliklərin təşkili sxemi.




İcraedici direktor

İnzibati şöbə



Bədii direktor



KİV ilə əlaqə direktoru

İşlər istehsal edən

İşlər istehsal edən

Dəftərxana



Bədii tərtibat



Mühasibat

Mətn


Şəkil 7: Agentliyin şöbələr üzrə təşkili sxemi.
Prezident

Reklam proqram xidməti üzrə vitse- prezident

Bədii işlər üzrə vitse - prezident

Marketinq xidməti üzrə vitse - prezident

İnibati – maliyyə məsələləri üzrə vitse - prezident

Reklam proqramının koordinatoru

Reklam proqram koordinatoru

Bədii şöbə

Reklam istehsal şöbəsi

Reklam proqram rəhbəri

Reklam proqram rəhbəri

KİV şöbəsi

Tədqiqat şöbəsi

Mühasibat

Material təminatı şöbəsi

Kadrlar şöbəsi

Xırda agentliklərin təşkili sxemindən göründüyü kimi,icraedici direktor, bədii işlər üzrə direktor və habelə inzibati şöbə birbaşa agentliklərin prezidentinə tabe olmaqla özündə bir sıra bölmələri birləşdirir. Burada KİV – lərlə əlaqə direktoru xüsusi əhəmiyyət kəsb edir.

İri agentliklərdə isə (bax şəkil 9) təşkilati strukturu bir qədər mürəkkəbdir. Sxemi təhlil etsək görərik ki, təşkilati quruluş 5 əsas funksional bölmələrdən ibarətdir:

Yaradıcı şöbə

1. 
   Sifarişlərin yerinə yetirilməsi şöbəsi
   
2. 
   İstahsal şöbəsi
   
3. 
   Marketinq şöbəsi
   
4. 
   Maliyyə- təsərrüfat şöbəsi
   

Burada axırıncı şöbədən başqa 4 şöbə sifarişlərin yerinə yetirilməsi ilə əlaqədardır. Bunlar öz aralarında qarşılıqlı ünsiyyətdə olub reklam müraciəti konsepsiyasının hazırlanmasını həyata keçirirlər. Konsepsiya bir tərəfdən müştəri tərəfindən, digər tərəfdən isə agentliyin yuxarı rəhbərliyi, bəzi hallarda isə agentlikdə təşkil olunmuş ekspert şurası tərəfindən imzalanır. Bundan sonra isə müraciətin son işlənmə mərhələsi və reklam daşıyıcılarının istehsalı əməliyyatlarına başlanılır.