1953-cü ilin L. P. Beriyanın xarici kapitalın mənafeyi naminə sovet dövlətini sarsıtmaq
Yüklə 0,58 Mb. Pdf görüntüsü
|
25
1933-cü ildə sovet vətəndaşlığını qəbul edib pasport almışam. 1937-38-ci illərdə böyük qardaşım Nurəli digər İran təbəələri ilə birlikdə İrana sürgün olundu. Mənim qardaşım heç bir cinayət törətməmişdir, o vaxt İran təbəələri kütləvi şəkildə sürgün olunduqları üçün o da sürgün olunmuşdu. 1938-ci ildə hüquq fakultəsini bitirib, vəkil işləməyə başladım. Həbs olunana qədər vəkil işləyirdim. Həbs olunmağım 1948-ci ilin 25 avqustunda, mənim üçün gözlənilməz bir şəraitdə baş verdi. Indiyədək nə qədər fikirləşirəmsə, həbs olunmağımın səbəbini aydınlaşdıra bilmirəm. Guman edirəm ki, Azərbaycan KP MK-nın ikinci katibi Əşrəf Əlizadənin arvadı Qəmər Əlizadə ilə tanış olduğum üçün həbs olunmuşam. 1947-ci ildə Qəmərin anası Rəşidzadə həbs olunmuşdu. Əşrəf Əlizadənin arvadı Qəmər mənə bir vəkil kimi müraciət edib, anasına kömək etməyi xahiş etdi. Qəmərin söhbətindən mənə məlum oldu ki, anası, MK-nın və Nazirlər Sovetinin bəzi rəhbər işçilərinin nalayiq hərəkətləri barədə Respublika partiya MK-nə məktub yazıb. Həmin məktubda yalnız həqiqəti yazmasına baxmayaraq, M.C.Bağırovun göstərişi ilə həbs olunub. Bağırovun Qəmər Əlizadəyə münasibətinə gəlincə, Qəmər mənə danışdı ki, Bağırovun ailəsinə onların ailəsi bağda birgə yaşadığı vaxt, Bağırov onunla cinsi əlaqəyə girməyi tələb edib. Lakin Qəmər onun təklifini rədd edib. Rəşidzadənin işini müdafiə edə bilməzdim. Həbs olunmamışdan bir gün qabaq Qəmər Əlizadəylə Stalin prospekti ilə gedirdik. Bu vaxt Bağırov maşınla yanımızdan keçirdi. O, maşını yanımızda saxlayıb, bir mənə, bir də Qəmərə baxdı və yoluna davam etdi. Qəmər Bağırovu görüb çox qorxdu və dedi ki, o, bu işi belə qoymayacaq, başımıza oyun açacaq. Mən isə buna heç bir əhəmiyyət vermədim. Lakin bu hadisənin ertəsi günü keçəylə gedərkən DTN işçisi Kalinin məni saxlayıb, maşına dəvət etdi və DTN-nin daxili zindanına gətirdi. Məni iki gün kamerada saxladılar. Sonra məni Atakişiyevin otağına gətirdilər. Atakişiyev bildirdi ki, mənimlə şəxsən Yemelyanov özü məşğul olacaq. Atakişiyev onu da dedi ki, mən siyasi dustağam və Yemelyanovun dediklərinə diqqətlə qulaq asıb, onun təkliflərini yerinə yetirməliyəm. Mənimlə söhbətinin sonunda Atakişiyev dedi ki, onun məsləhətlərinə əməl etsəm, hər şey qaydasında olacaq. Bir neçə gündən sonra mən Yemelyanovun otağına gətirildim. Yemelyanov məndən Qəmər Əlizadə barədə nə bildiyimi soruşdu və dedi ki, Əşrəf Əlizadənin ailəsi cinayətkar ailədir. Mən Yemelyanova dedim ki, həmin ailənin cinayətkarlığı barədə heç bir şey bilmirəm, Qəmər mənə bir vəkil kimi anasının işindən ötrü müraciət edib. Həmin iş barədə də mənim məlumatım yoxdur. Onda Yemelyanov mənə bildirdi ki, səni dindirəcəklər və kameraya yolladı. Ilk vaxtlar kamerada yaxşı şəraitdə saxlanılırdım. Bir müddət sonra müstəntiq Kalinin məni yanına çağırdı. O, tərcümeyi-halımı dinləmək istədiyini bildirdi. Mən tərcümeyi-halım haqqında geniş məlumat verdim, onu da qeyd elədim ki, qardaşım Nurəli 1938-ci ildə İrana sürgün olunub, indi də orada yaşayır. 1946-cı ildə təsadüfən o vaxtlar deyəsən maarif naziri olan Mirzə İbrahimova və Həmkarlar İttifaqının işçisi Ağadadaş Axundova rast gəldiyimdən də danışdım. Onların İrandan məzuniyyətdən qayıtdıqlarını, orada qardaşımı gördüklərini və onun salam söylədiyini bildirdim. Mirzə İbrahimov və Axundov onu da söylədilər ki, qardaşım sovet quruculuğu əhvalındadır və SSRİ-yə keçmək istəyir. Axundovla bir yerdə böyümüşdük, Mirzə İbrahimovla isə ötəri tanışlığımız var idi. Mən Kalininə bunları danışandan sonra, o, istintaqı dayandırıb, məni kameraya göndərdi. Ertəsi gün mən Yemelyanovun və Kalininin yanına gətirildim. Mən içəri girən kimi Yemelyanov Kalinindən otaqdan çıxmağı xahiş etdi. Yemelyanov məndən Mirzə İbrahimovun və Axundovun dövlət sirri səviyyəsində hansı məlumatlar verdiklərini bildirməyi tələb etdi. Mən cavab verdim ki, heç bir şey bilmirəm. Yemelyanov mənə qalxmağı əmr etdi. Mən ayağa qalxanda o, yumruğu ilə üzümə güclü zərbə endirdi və alt çənəmin sağ tərəfindəki iki dişimi sındırdı. Sonra qapını açıb, tanımadığım
26
bir leytenanta məni aparmağı əmr etdi. Familiyasını bilmədiyim nəzarətçi gəlib məni kameraya apardı. Həbs edilməyim barədə qərar olmadan iyirmi günədək həbsxanada saxlanıldım. Qərarda prokurorun sanksiyası vardı, ancaq nə qərarın məzmununu, nə sanksiya verən prokurorun adını xatırlayıram. Bircə o yadımdadır ki, qərarda mənim Mehmandarovu döyməyim göstərildi və mən xuliqanlıqda və bədən xəsarəti yetirməkdə günahlandırılırdım. Bundan sonra məni Kalinin və istintaq şöbəsinin rəisi Padarov dindirirdi. Bəzən istintaq vaxtı Yemelyanov da gəlirdi. Məni, demək olar ki, hər dəfə kalinin və Padarov məni möhkəmcə əzişdirirdilər. Onlar məni Kalininin otağında çox vaxt rezin dəyənəklə döyürdülər. Onlar rezin dəyənəyi bəzən yazı stolunun siyirməsindən, bəzən də dolabdan çıxarırdılar. Padarov və Kalinin məni yerə yıxır, şalvarımı siyirib, növbə ilə kötəkləyirdilər. Biri döyüb yorulanda, o biri başlayırdı. Bundan əlavə Padarov məni o vaxta qədər yumruqlayıb təpikləyirdi ki, mən ayaq üstə dayana bilmirdim, çox vaxt ağzımdan qan gəlirdi. Padarov fiziki cəhətdən çox qüvvətli idi. Bir dəfə o, Kalininə dustaqları bədəndə iz qaladan əməlli-başlı döyməyi öyrədəcəyini söylədi. Padarov məni qolları üstünə alıb var qüvvəsi ilə döşəməyə çırpdı. Mən uzun müddət yerimdən qalxa bilmədim. Bir dəfə kalinin və Padarov məni təyyarə amortizatoru ilə döydülər. Amortizatorun içində rezin vardı, üstündən isə nazik sim dolanmışdı. Əllərimdə, ayaqlarımda bu günədək cəlladların – Yemelyanovun, Padarovun və Kalininin kötəklərinin izi qalıb. Məni daha rahatlıqla əzişdirmək üçün bəzən qollarıma qandal vururdular. Yemelyanovun məni ilk dəfə döyməsindən ay yarım sonra o, yenidən məni döydü. O, Kalininin otağına gəldi. Padarov bu zaman məni rezin dəyənəklə döyürdü. Yemelyanov isə başımın üstündə dayanıb deyirdi: “Qəmərin sənə nə dediyini deyəcəksən, ya yox?” Mən cavab verdim ki, heç bir şüy bilmirəm. Yemelyanov yumruğu ilə peysərimə zərbə endirdi. Özü də döşəməyə sərildi. Mən gördüm ki, o, həddindən artıq sərxoş vəziyyətdədir. Padarov onu yerdən qaldırdı. Yemelyanov çıxıb getdi, məni isə kameraya qaytardılar. Mənim döyüldüyümü Atakişiyev də bilirdi. O, məni yanına çağırıb deyirdi: “Əgər Mirzə İbrahimov, Axundov və Əlizadə Qəmər barədə yalan ifadə verməsən, səni burada – DTN-də öldürəcəklər, ailəni də sürgün edəcəklər”. Yemelyanov kimi Atakişiyev də məni Bağırovun göstərişi ilə həbs etdiklərini söyləyirdi. Odur ki, qarşımda iki iki yol var: ya göstərilən adamlar barədə tələb olunan ifadəni verməlisən, ya da ölməlisən. Mən bildirdim ki, heç kimə böhtan atmayacağam. Daxili həbsxanada mən təkadamlıq kamerada, bəzən də adları xatırımda qalmayan dustaqlarla qalırdım. Istintaq zamanı Kalinin və Padarov casus olmağım, casuslarla – İran təbəələri, İran konsulluğunun rəsmi əməkdaşı Mansur Şirvani, Şaban Rəcəbi və onun oğlu Hüseynağa ilə əlaqələrim barədə ifadə verməyi tələb edirdilər. Mən bildirirdim ki, heç bir casusu – İran təbəəsini tanımıram, Şirvaninin İran konsulluğunun rəsmi əməkdaşı olmasından da xəbərim yoxdur. Onu bilirəm ki, M.Şirvaninin şəxsi maşınını almaq fikrinə düşdüm və ondan ev telefonunun nömrəsini aldım. Telefon nömrəsi indi mənim xatirimdə deyil. Maşını ondan ala bilmədim, çünki həbs olunmuşam. Şirvani isə bu günədək həbs olunmayıb, sirkdə işləyir. Şirvaninin harada yaşadığını isə mən bilmirəm. Şaban Rəcəbi və onun oğlu anamın uzaq qohumlarıdır. 1948-ci ildə onlar mənim mənzilimə gəlib İran demokratları ilə birlikdə sərhədi keçdiklərini bildirdilər və SSRİ-də yaşamaq üçün rəsmi icazə almaq məqsədilə hara müraciət barədə məsləhət istərdilər. Onlar ikisi də - ata da, bala da savadsız idilər. Onlar mənim mənzilimə gələn vaxt qonşum Vera Polivanova və qulluqçu Aleksandra Davıdova da bizdə idi. Polivanova hal-hazırda 9 yanvar küçəsindəki 23 №-li evdə yaşayır, Davıdova da haradasa. Bakıda yaşayır. Həmin qadınlar Azərbaycan dilini çox yaxşı bilirdilər və Rəcəbi ilə söhbətim zamanı əvvəldən axıradək mənim yanımda olublar. Onların yanında Rəcəbi mənə söylədi ki, onun İran demokratı olması barədə sənədi var. O mənə Yüklə 0,58 Mb. Dostları ilə paylaş:
|