1-mavzu: boshqaruv psixologiyasi fanining predmeti, maqsadi va vazifalari reja

1-mavzu: boshqaruv psixologiyasi fanining predmeti, maqsadi va vazifalari reja

Mavzu: boshqaruv psixologiyasi fanining predmeti, maqsadi va vazifalari

---

1-MAVZU: BOSHQARUV PSIXOLOGIYASI FANINING PREDMETI, 

MAQSADI VA VAZIFALARI

Reja: 

1.Boshqaruv psixologiyasining predmeti va vazifalari. 

2.Boshqaruv ilmining nazariy tarixiy asoslari. 

3.Psixologiyaning boshqaruvda tutgan o’rni. 

4.Boshqaruv jarayonini tashkil etishning psixologik omillari. 


1.Boshqaruv psixologiyasining predmeti va vazifalari. 
Ko‘rib o‘tganimizdek, boshqaruv psixologiyasi boshqaruv maqsadi va
vazifalarni amalga oshirish davomida boshqaruv sub‘yekti va ob‘yekti o‘rtasida
yuzaga keluvchi munosabatni talqin etadi. Mazkur munosabat tizimining tashkiliy
qismlari o‘zaro itoatdaligi bilan xarakterlanadi.
Tizim ichida amal qiluvchi itoat tamoyili boshqaruv psixologiysi fanida
subordinasiya deb ataladi va bu ibora orqali tizimning markazlashganligi nazarda
tutiladi. Subordinasiyadan kelib chiquvchi munosabatlar tashkilot xodimlari
xulqida itoat va ijro etish shakllarini nazarda tutadi. Ammo, boshqaruv amaliyoti
nafaqat rahbariyat va itoatdagi xodimlar munosabati, balki bir darajada turuvchi va
toifasi jihatidan barobar tashkilot a‘zolari o‘rtasidagi munosabatlarni ham
o‘rganadi. Tizimning bunday qismlari o‘rtasidagi munosabatlarni o‘zaro
muvofiqlashtirish, ular o‘rtasidagi hamjihatlik shakllarini yanada mukammallashtirish koordinasiya tadbirlarida namoyon bo‘ladi.
Boshqaruvdagi subordinasiya va kordinasiya munosabatlari tashkilot
miqyosidagi vertikal va gorizontal aloqalarni ajratish zaruratini tug‘diradi. Demak,
vertikal aloqalar o‘zaro itoatdagi xodimlar o‘rtasida yuzaga keluvchi
munosabatlardan iborat bo‘lsa, gorizontal aloqalar o‘zaro koordinasiyani, ya‘ni
tizimning teng va mustaqil qismlari o‘rtasidagi munosabatlarni nazarda tutadi.
Bundan tashqari, boshqaruv munosabatlari o‘zining rasmiy va norasmiy
ko‘rinishiga ham ega.
Rasmiy munosabatlar xizmat majburiyatlariga asoslanadi, norasmiy
munosabatlar esa tashkilot miqyosida xizmat qiluvchi xodimlar o‘rtasidagi
ixtiyoriylik va o‘zaro xohishga tayanadi. Shu munosabat bilan, boshqaruv
psixologiyasinig asosiy vazifalaridan biri yuqorida ta‘kidlangan munosabatlarni
yanada mukammallashtirishdan iboratdir.
Boshqaruv
psixologiyasining
boshqa
turkum

vazifalari

boshqaruv
metodlarini shakllantirish bo‘lib, ushbu tadbir tashkilotning samarali faoliyatini
ta‘minlash maqsadidagi ta‘sir etish imkoniyatlarini ishlab chiqishdan iboratdir
Tashkilot personaliga ta‘sir etish uslublarini uch guruhga bo‘lamiz: ma‘muriy,
moddiy va ma‘naviy shakllarda ta‘sir etish. Bularning har birida ma‘lum
psixologik mazmun namoyon bo‘ladi va boshqaruv psixologiyasi, fan sifatida, bu
choralarning xodimga ta‘sirchanlik imkoniyatini tadqiq etadi.
Bunday ta‘sir etish tadbirlari orasida xodimlarni motivasiyalash, ya‘ni
bajaradigan mehnatga ishtiyoq uyg‘otish masalasiga katta e‘tibor qaratiladi.

---

Boshqaruv ob‘yektiga ta‘sir etish uslublariga ko‘ra, uning bevosita va bavosita
ta‘sir shakllari ajratiladi.
Boshqaruv psixologiyasi fanidagi asosiy tushunchalardan biri, boshqaruv
sub‘yekti va ob‘yekti masalasidir. Bevosita boshqaruv jarayonini ko‘z oldimizga
keltirsak, boshqaruv sub‘yekti sifatida rahbarni, ob‘yekt tarzida esa xodimni va
mehnat jamoasini tasavvur etishimiz mumkin.
Biroq, rahbar o‘z faoliyatini tashkil etishi va o‘z-o‘zini boshqarishi uni
nafaqat boshqaruv sub‘yekti, balki ob‘yekt sifatida ham tushunish zaruratini
qo‘yadi. Rahbarning kasbiy mukammallashuvi, o‘z-o‘zini boshqarish malakalarini
egallashi, tashkilot va xodimlar boshqaruvidagi asosiy mavzulardan biriga
aylanadi.
Yuqoridagi fikrlardan kelib chiqqan holda, boshqaruv psixologiyasining
predmeti sifatida, boshqaruv jarayonidagi inson faoliyati qabul qilinadi