Yuqori temirli qalay boyitmasini yalligʻ qaytaruvchi pechda eritish jarayonini tanlash mundarija

Temir birikmalari
Yuqorida ko‘rib chiqilgan temir - mis sulfidlardan tashqari, mis boyitmasida pirit FeS₂ , mis - nikel boyitmasida esa pirrotin Fe₇S₈ lar uchrab turadi.
Neytral yoki tiklanish atmosferasida qizitilsa, 600 ⁰C dan yuqori xaroratda pirit ajraladi:
FeS₂ = FeS₂ + 1/2 S₂
1000 ⁰C ga xarorat o’tganda pirit to‘liq ajraladi. O‘sha havo atmosferada temir sulfidi (FeS) murakkab birikma bo‘lib, deyarlik ajralmaydi. Oksidlantiruvchi atmosferada kizitilsa, temir sulfidlari oksid xolatlariga oksidlanadi (Fe₂O₃ gematit va Fe₃O₄ - magnetit).
Gematit 1560 ⁰C eriydi, lekin havo atmosferasida 1350 - 1380 ⁰C oralig‘ida yengil ajraladi:
3 Fe₂O₃ = 2 Fe₃O₄ + 1/2 O₂
Magnetit murakkab kimyoviy birikma. Neytral va oksidlantiruvchi atmosferalarda 1590 ⁰C da suyuq holatida ajralmasdan o‘tadi.
Temir oksidi FeO (vyustit) uta murakkab birikma, neytral atmosferasida kiritilsa umuman o’zgarmaydi. Oksidlantiruvchi atmosferada yuqori oksid holatlarga oson o‘tadi - masalan magnetitga.
Mis boyitmasida mavjud bo‘lgan rux qo‘rg‘oshin va boshqa metall birikmalarini o‘zgarishi qisqacha ko‘rib chiqamiz.
Rux sulfidi ZnS qisman oksidlanadi, qisman parchalanadi, qisman esa reaksiyaga kirib metallik holga o‘tadi:
ZnS + 2ZnO = 3Zn + SO₂
Yallig‘ pechda eritishda rux jarayon mahsulotlarida quyidagiday taqsimlanadi, %: shteynga 45,5; shlakga 49,0; gaz va changga 5,5.
Mis boyitmasida ko‘pincha qo‘rg‘oshin sulfidi PbS bor. Yallig‘ pechda eritish davrida qo‘rg‘oshin taqsimlanadi, %: 30 shteynga, 59,6 shlakga, 10,4 chang va gazlarga.
Mis boyitmasida ko‘pincha mishyak, surma, vismut va kamyob metallar bor. Ularni kimyoviy aylanishlarini batafsil ko‘rmasdan turib, jarayon mahsulotlariga taqsimlanishlarini keltiramiz, %:
As Sb Bi
Shlakga 54,2 54,0 7,6
Gazga 11,8 16,0 85,4
Chiqish darajasi 66,0 70,0 93,0
Shteynga 34,0 30,0 7,0
Kamyob metallarning taqsimlanishi, %:
Cd In Ge Te Se Te
Shteyn 59 55 33 53 70 62
Shlak 17 40 54 38 9 18
Chang 24 5 13 9 21 20
Jins minerallar kremnezem SiO₂, glinozem Al₂O₃ , kalsiy oksidi CaO va boshqalar, deyarli o’zgarmagan xolda, shlak tarkibiga to’lik o’tishadi.