kimiyyətdə təmsil olunan şəxslər bunu edə bilmir
dilər. Həmin dövrdə Azərbaycanda hakimiyyət əldən
- ələ keçirdi. O dövrdə bir tərəfdən hakimiyyət iflasa
uğrayırdı, digər tərəfdən isə müstəqililyin və bütöv
lükdə dövlətçiliyin itirilməsi təhlükəsi baş verirdi.
Həmin vaxtda Azərbaycan Respublikasının üzləşdiyi
bəlaların səbəblərini aşağıdakı kimi ümumiləşdirmək
olar:
a)
milli birlik, mütəşəkkillik, ictimai həmrəylik
yaradıla bilməmişdi.
b)
hakimiyyət başmdakı şəxslər milli mənafe
lərə xidmət etmək əvəzinə öz şəxsi mənafelərinə
üstünlük verirdilər.
c)
rəhbərlik edən şəxslərin dövlətçilik təcrü
bəsi yox idi. Hakimiyyət siyasət aləmində heç bir
nüfuz qazanmamış adamların əlinə keçmişdi.
d)
hakimiyyətdə olan şəxslər arasında heç kəs
milli liderlik nüfuzu qazana bilməmişdi.
1993-cu il iyunun 15-də Heydər Əliyev
Respublika Ali Sovetinin sədri seçildi. Ölkəmizin
tarixinə qurtuluş günü kimi daxil olan həmin vaxtdan
sonra dövlətçiliyin qarşısında duran müstəqilliyi
qoruyub saxlamaq kimi vacib bir məsələnin həyata
keçirilməsi barədə qətiyyətli addımlar atılmağa
başladı. Başdan - başa xaos içərisində olan bir ölkədə
ictimai birlik, mütəşəkkillik və ictimai həmrəylik
yaratmaq kimi tarixi bir vəzifə Heydər Əliyevin
öhədsinə düşmüşdü. Heydər Əliyev zamanı, dövrü,
90
hadisələri düzgün qiymətləndirərək Azərbaycanın
müstəqilliyini qorumaq məqsədini çox böyük siyasi
bacarıqla həyata keçirdi. Bunun üçün ilk növbədə
xalqı mütəşəkkil etmək lazım idi. Heydər Əliyev
hələ Sovet dövründə Azərbaycana rəhbərlik etdiyi
zaman əhalinin rifahının yaxşılaşdırılması üçün bütün
imkanlardan istifadə etmişdi. Xalq ona inanırdı. Onu
xilaskar hesab edirdi. Ona görə də tezliklə xlaq
Heydər Əliyevin ətrafında sıx birləşməyə başladı.
Hələ Heydər Əliyev 1991-ci ildə Naxçıvanda ikən
dekabrın 16-da Dünya azərbaycanlılarının həmrəyliyi
ideyasını irəli sürmüşdü. 1991-ci il dekabrın 25-də bu
ideya Azərbaycan Ali Soveti tərəfindən qərarlaşdırıl-
dı. Bu ideya bütün azərbaycanlıları milli həmrəyliyə
çağırırdı, milli şüurun canlandırılmasma və mənəvi
birliyə dəvət edirdi. Ona görə də həmin ideya
tezliklə öz bəhrəsini verməyə başladı. Yarandığı
müddətdə öz tarixi vəzifəsini uğurla həyata keçirən
bu ideya sonrakı vıaxtlarda da milli - mənəvi birliyin
canlandırılmasmda çox böyük əhəmiyyət kəsb
etməyə başladı. Belə ki, Dünya azərbaycanlılarının
Bakı şəhərində 2001-ci il noyabrın 9 - 10-u günləri
keçirilən I, 16 mart 2006 -cı ildə keçirilən II
qurultayları dünyanın müxtəlif guşələrində yaşayan
azərbaycanlı əhalinin milli şüurunda bir oyanış və
dirçəliş yaratmış oldu. Bu, azərbaycanlıların milli,
mənəvi və etnik - psixoloji səfərbərlik nümunəsi idi.
91
Son məlumatlara görə azərbaycanlılar dünyanın
67 ölkəsində məskunlaşmışdır. Onların məskunlaşdı
ğı ölkələr və orada azərbaycanlıların sayı barədə mə
lumat aşığıdakılardan ibarətdir (Məlumat 15.04.2006-
cı ilə aiddir).
1.
ABŞ - 1 milyon
2.
Avstraliya - 8 min
3.
A striy a- 19 min
4.
Albaniya - 12 min
5.
Argentina - 12 min
6.
Əlcəzair - 260 min
7.
Əfqanıstan - 50 min
8.
Banqladeş - 175 min
9.
Belçika - 13 min
10. Birma - 8 min
11. Bolqarıstan - 65 min
12. Braziliya - 75 min
13. Butan - 1500 min
14. Böyük Britaniya - 170 min
15. Macarıstan - 27 min
16. Yunanıstan - 13 min
17. Danimarka - 60 min
18. Misir - 900 min
19. Hindistan - 300 min
20. İndoneziya- 4 4 min
21. İordaniya - 450 min
22. İraq - 1 milyon
23. İran - 30 milyon
92
24. İrlandiya - 4 min
25. İspaniya - 14 min
26. İtaliya - 33 min
27. Yəmən Ərəb Respublikası - 35 min
28. Yəmən Demokratik Respublikası - 27 min
29. Kanada - 170 min
30. Çin - 30 min
31. Küveyt - 19 min
32. Malta - 2 min 500 yüz
3 3. Meksika - 27 min
34. Monqolustan - 5 min
35. Norveç - 50 min
36. Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri - 55 min
37. O m an- 1 9 min
38. Pakistan - 650 min
39. P olşa- 1 2 min
40. Portuqaliya - 7 min
41. Rumıniya - 45 min
42. Səduyyə Ərəbistanı - 40 min
43. Suriya 95 min
44. Sudan - 17 min
45. Türkiyə - 3 milyon
46. Finlandiya - 12 min
47. Fransa - 70 min
48. Almaniya - 300 min
49. Çexiya - 2 min
50. Slovakiya - 2 min
51. İsveç - 2 min
93
52. Yuqoslaviya - 6 min
53. Yaponiya - 500 min
54. Belorusiya - 7 min
55. Ukrayna - 500 min
56. Rusiya Federasiyası - 3 milyon
57. Özbəkistan - 60 min
58. Qazaxıstan - 100 min
59. Gürcüstan - 600 min
60. Litva - 2 min
61. Moldova - 5 min
62. Latviya - 4 min
63. Qırğızıstan - 16 min
64. Tacikistan - 14 min
65. Türkmənistan - 45 min
66. Estoniya - 3 min
67. Azərbaycan respublikkası - 7 milyon
(File: // A:/ Azerworld oı. htm)
(Son məlumata görə Azərbaycan Respublika
sında əhalinin sayı 9 milyonu keçmişdir).
Azərbaycan Respublikası hazırda özünün xarici
ölkələrlə diplomatik və beynəlxalq əlaqələrini geniş
ləndirir. Bu isə Respublikamızın beynəlxalq Aləmdə
ki nüfuzunun getdikcə artmasım təsdiq edən reallıq
kimi qəbul edilməlidir. Hazırda 31 xarici dövlətin öl
kəmizdə səfirliyi fəaliyyət göstərir:
1.
ABŞ
2.
Almaniya
3.
Belarus
94
4.
Bolqarıstan
5.
Böyük Britaniya
6.
Çin
7.
Fransa
8.
Gürcüstan
9.
Hindistan
10. İran
11. İraq
12. İzrail
13. İsveç
14. İtaliya
15. İordaniya
16. Koreya
17. Liviya
18. Macarıstan
19. Misir
20. Norveç
21. Özbəkistan
22. Pakistan
23. Polşa
24. Qazaxıstan
25. Rumıniya
26. Rusiya Federastyası
27. Səudiyyə Ərəbistanı
28. Türkiyə
29. Ukrayna
30. Yaponiya
31. Yunanıstan
95