Yazılmışdır. Bu kitabda mülki hüquq münasibətlərinin yaranmasında aparıcı
Yüklə 2,56 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- XXIV fəsil. Vərəsəliyin növləri
- 24.8. Vəsiyyətnamənin etibarlılığı
- Rüfət Göyüşov
- XXIV fəsil. VərəsDİiyin növləri
XXIV fəsil. Vərəsəliyin növləri məhv edilir. Əgər vəsiyyətnamə notariusa saxlanmağa verilmə- yibsə, o zaman vəsiyyətnamə vəsiyyət edən tərəfindən ləğv edilə bilər. Vəsiyyət edən vəsiyyətnamənin dəyişdirilməsi və ləğv edilməsi ilə əlaqəli iradəsini bir neçə dəfə, təkrar-təkrar həyata keçirə bilər. Bu hüququndan istifadə etməsi ilə əlaqəli qanunverici heç bir məhdudiyyət qoymamışdır, bir şərtlə ki, vəsiyyətnamənin etibarsızlığına səbəb olan hallar mövcud olmasın. Lakin qanunverici ləğv olunmuş vəsiyyətnamənin bərpası məqsədilə geriyə qayıtmanın mümkünsüzlüyünü müəyyən etmişdir. Belə ki, sonradan tərtib edilmiş vəsiyyətnamə ilə ləğv edilən vəsiyyətnamə sonradan tərtib edilmiş vəsiyyətnamənin ərizə vermək yolu ilə ləğv edildiyi halda da bərpa oluna bilməz (bax. AR MM, mad. 1221). Vəsiyyətnamə vəsiyyət edənin istəyi ilə yanaşı, obyektiv səbəblərdən də qüvvədən düşmüş sayıla bilər. Bu cür obyektiv səbəblər qismində xeyrinə vəsiyyətnamə tərtib edilmiş şəxsin vəsiyyət edəndən tez ölməsi; vəsiyyət edilmiş əmlakın vəsiyyət edənin sağlığında itirilməsi və ya onun tərəfindən özgəninkiləşdiril- məsi; yeganə vərəsənin mirası qəbul etməkdən imtina etməsi kimi hallar çıxış edir (bax. AR MM, mad. 1224). 24.8. Vəsiyyətnamənin etibarlılığı Qeyd etdiyimiz kimi, vəsiyyətnamə miras qoyanın iradəsinin əks olunduğu birtərəfli əqddir. Vəsiyyətnamə, miras qoyanın arzu etdiyi hüquqi nəticəni doğurması üçün, qanunvericilikdə müəyyən edilmiş qaydada tərtib edilməlidir. Bu qaydalar vəsiyyətnamənin subyekt tərkibinə, məzmununa, formasına və vəsiyyət edənin iradə ifadəsinin həqiqi iradəsinə uyğunluğuna görə müəyyən edilir. Qanunvericiliyin qeyd olunan tələblərini pozmaqla bağlanmış vəsiyyətnamə etibarsızdır. Etibarsız vəsiyyət 467
Rüfət Göyüşov namə isə miras qoyanın arzu etdiyi hüquqi nəticələri doğurmayacaqdır və əksinə, qanunda nəzərdə tutulan neqativ nəticələrə səbəb olacaqdır. Təbii ki, miras qoyanın sağlığında vəsiyyətnamənin etibarsızlığı barədə məsələ qalxa bilməz. Belə ki, miras qoyan hər zaman tərtib etmiş olduğu vəsiyyətnaməni dəyişə və ya vəsiyyətnaməni ləğv edib yerinə yeni vəsiyyətnaməni tərtib edə və ya ümumiyyətlə, ləğv edib yenisini tərtib etməyə bilər. Vəsiyyətnamənin etibarsızlığı barədə mübahisələr mirasın açılmasından sonra qaldırıla bilər ki, bu zaman artıq vəsiyyət edən həyatda olmur və tərtib etmiş olduğu vəsiyyətnaməni dəyişmək və ləğv etmək imkanına malik olmur'. Vəsiyyətnamə, ümumiyyətlə, əqdlərin etibarsızlığına səbəb olan hallar olduqda etibarsız sayılır (bax. AR MM, mad. 1225.1). Etibarsız əqdlər mütləq etibarsız, yəni əhəmiyyətsiz və nisbi etibarsız, yəni mübahisə edilən əqdlərə bölünürlər. Vəsiyyətnamənin etibarsızlığına səbəb olan hallardan birincisi, vəsiyyətnamənin subyekt tərkibi ilə əlaqədardır. Ümumi qaydaya görə, vəsiyyətnamənin tərtib edildiyi məqamda öz hərəkətləri barəsində şüurlu mühakimə yürüdə bilən və öz iradəsini aydın ifadə edə bilən yetkinlik yaşma çatmış fəaliyyət qabiliyyətli şəxs vəsiyyət edə bilər. Vəsiyyətnaməni şəxsən vəsiyyət edən tərtib etməlidir. Vəsiyyətnamənin nümayəndə vasitəsilə tərtibinə yol verilmir. Vəsiyyətnamədə bir miras qoyanın sərəncamı olmalıdır. Vəsiyyətnamənin iki və ya daha çox şəxs tərəfindən birgə tərtibinə yol verilmir. Yalnız ərlə arvad qarşılıqlı vərəsəlik haqqında birgə vəsiyyətnamə tərtib edə bilərlər. Bu vəsiyyətnamə ərin və ya arvadın tələbi ilə, lakin onların hər ikisinin sağlığında ləğv edilə bilər. ‘ Гражданское право; Учебник / Под. ред. А.П.Сергеева, Ю.К.Толстого. Том 3. М.: Проспект, 2003, с.576 468
XXIV fəsil. VərəsDİiyin növləri Göstərilən qaydaların pozulması ilə tərtib olunmuş vəsiyyətnamə əhəmiyyətsizdir. Sadalanan hallarda birinin təsdiq olunması artıq həmin vəsiyyətnamənin etibarsızlığı demək olacaqdır. Vəsiyyətnamənin etibarsızlığına səbəb olan ikinci hal
məzmunu dedikdə, vəsiyyətnamədə əksini tapan şərtlərin (miras qoyanın sərəncamlarının) məcmusu başa düşülür. Bu şərtlər qanunvericiliklə müəyyən olunmuş tələblərə cavab verməlidir. Vəsiyyətnamənin şərtləri qanunçuluq qaydalarına və əxlaq tələblərinə uyğun olmalıdır. Vəsiyyətnamənin məzmunu başa düşülən və aydın tərzdə tərtib olunmalıdır. Qanuna zidd olan vəsiyyət sərəncamları, habelə aydın olmayan və ya bir-birinə zidd olan şərtlər etibarsızdır (bax. AR MM, mad. 1225.2). Vəsiyyətnamənin məzmununda nəzərdə tutulan şərtlərin yerinə yetirilməsi mümkün olmalıdır. İcrası vərəsənin həyatı üçün təhlükəli olan sərəncamlar verilməməlidir. Əks halda bu həmin sərəncamların etibarsızlığına səbəb olacaqdır. AR MM-in 1227-ci maddəsində nəzərdə tutulduğu kimi, vəsiyyət sərəncamı vərəsə tərəfindən sağlamlıq vəziyyətinə və ya digər obyektiv səbəblərə görə yerinə yetirilə bilmədikdə, vərəsənin iddiası üzrə etibarsız sayıla bilər. Əqdlərin etibarsızlığına səbəb olan ümumi şərtlərlə yanaşı, AR MM-in 1226-ci maddəsində konkret şərtlər də nəzərdə tutulmuşdur. Belə ki, a)
vəsiyyət sərəncamı etibarsızdır. Bu şərt hələ Roma hüququndan bizə məlum olan "heç kəs ona məxsus olmayan hüquqlar üzərində sərəncam verə bilməz" prinsipindən irəli gəlir; b)
əgər kiməsə miras əmlakda olmayan pul məbləği vəsiyyət edilmişdirsə, vəsiyyətnamənin bu cür sərəncamı etibarsızdır; c)
öldüyü gündən deyil, sonralar alacağı barədə, habelə vərəsənin 469 Yüklə 2,56 Mb. Dostları ilə paylaş:
|