21
PREEKLAMPSİYANIN FƏSADLARININ MÜALİCƏSİ
Serebrovaskulyar fəsadlar
Ağır preeklampsiyaların bazis müalicəsinə əlavə olaraq:
1.
Ocaqlı simptomatika (parez, iflic, anizokoriya) və ya koma qeyd
olunduqda – təcili neyrocərrahi müdaxiləni istisna etmək məqsədi
ilə – MRT və ya KT.
2.
Huşu aydın olduqda – ağır preeklampsiyaların bazis müalicəsi.
3.
Baş ağrıları, fotopsiya, paresteziya, qıcolmaya hazırlıq meydana
çıxdıqda 6 saat ərzində preeklampsiyanın kompleks intensiv
terapiyası aparılır və doğuşu başa çatdırmaq məsələsi həll olunur.
Baş beyin damarlarının spazmasını aradan qaldırmaq məqsədilə
istifadə olunur:
►
Maqnezium-sulfat 2 q/saat (A);
►
Aminofillin 240-480 mq V/D;
►
Nimodipin – V/D damcı üsulu ilə. 1mq (5 ml 0,02%-li məhlul) 2
dəfə 1 saatda.
Baş beyin damarlarında spazma qeyd olunmadıqda intensiv
terapiya 12-24 saat ərzində aparılır və müalicə müsbət nəticə verərsə,
hamiləliyi başa çatdırmaq məsələsi həll olunur.
Qıcolma tutması – eklampsiya zamanı
Manipulyasiyalar:
►
Tənəffüs yollarının keçiriciliyini və yüksək miqdarda oksigen
verilməsini təmin etmək və ya azot oksidi ilə narkoz
►
Sağ böyrünün altına yastıq qoyulması və ya sol-yan vəziyyətdə
uzadılması vacibdir (D)
►
Vena daxilinə etibarlı, kifayət qədər keçiriciliyə malik kateterin
qoyulması
►
Qıcolmalara nəzarət. İlkin 4 q maqnezium-sulfat 5-10 dəq.
müddətində V/D yeridilməli və qıcolmadan sonra azı 24 saat
müddətində 1-1,5 q/saat sürətlə davam etdirilməlidir (C). Təkrar
qıcolmalarda ya 2 q maqnezium-sulfatın bolyus V/D yeridilməsi,
ya da infuziyanın sürətinin 1,5-2 q/saata qədər artırılması
lazımdır (A). Təkrar qıcolmalarda alternativ olaraq diazepam və
ya natrium-tiopental istifadə etmək olar (yalnız 1 doza, çünki
Klinik protokol Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyinin
İctimai Səhiyyə və İslahatlar Mərkəzində hazırlanmışdır.
22
təkrar istifadə ana ölümü riskini artırır) (C). Qıcolmalar davam
edərsə, intubasiya etmək lazımdır (B).
►
Hipertenziyaya nəzarət (ağır preeklampsiyaların bazis
müalicəsinə uyğun).
►
Həyati vacib funksiyaların monitorinqi: AT, EKQ, RR, SaO
B
2
B
və
dölün ürək vurğularının sayı.
►
Hamilənin vəziyyətinin Qlazqo və ya Qlazqo-Pittcburq şkalası ilə
qiymətləndirilməsi.
Ümumi beyin və ya ocaqlı nevroloji simptomatika müşahidə
olunduqda, arterial hipertenziya artdıqda (170/110 mm c.süt.-dan
artıq) – taktika eynidir.
Eklampsiya zamanı ASV rejimi: qıcolma sindromunda total
mioplegiya şəraitində CMV, qıcolma olmadıqda və spontan tənəffüs
bərpa olunduqda – SİMV. Arterial pO
B
2
B
30-40 mm c.süt., FiO
B
2
B
0,3-0,4
həddində saxlanılır.
Doğuşdan sonra: Əgər doğuş ümumi anesteziya fonunda
keçmişdirsə, əməliyyatdan dərhal sonra Qlazqo və ya Qlazqo-
Pittsburq şkalası ilə nevroloji statusu qiymətləndirmək lazımdır
(miorelaksantların və sedativ vasitələrin verilməsi dayandırılır).
Xəstənin huşu bərpa olunduqda və qıcolmaya hazırlıq qeyd
olunmadıqda V/D maqnezium-sulfatın yeridilməsi fonunda ASV
dayandırılır.
Komatoz vəziyyət və qıcolmaya hazırlıq saxlanıldığı halda:
ASV CMV rejimində davam etdirilir. Miorelaksantların və bütün
sedativ dərman vasitələrinin təyini dayandırıldıqdan sonra 24 saat
ərzində xəstənin huşu bərpa olunmadığı vəziyyətdə nevroloqun və ya
neyrocərrahın məsləhəti, maqnit-rezonans və ya kompüter
tomoqrafiyanın aparılması tələb olunur.
Ürək-qan damar pozğunluqları
Ağır preeklampsiyaların bazis müalicəsinə əlavə olaraq:
1.
Vurğu həcminin, qan dövranının dəqiqəlik həcminin, ümumi
periferik damar müqavimətinin təyin edilməsi.
2.
DAT 110 mm c.süt.-dan yüksək və ya SAT 160 mm c.süt.-dan
yüksək olduqda hipotenziv terapiya aparılır (A):
Klinik protokol Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyinin
İctimai Səhiyyə və İslahatlar Mərkəzində hazırlanmışdır.
23
►
Labetolol 200-300 mq-dək damcı üsulu ilə (A)
►
Hidralazin hipotenziv effekt alınana qədər 5 mq olmaqla hissə-
hissə və ya 20 mq V/D damcı ilə (günə 60 mq) (A)
►
Klonidin (Clonidine) 150 mkq enteral və ya 300 mkq əzələ
daxilinə
►
Natrium-nitroprussid V/D damcı ilə – başlanğıc doza 8-400
mkq/dəqiqə
►
Atenolol 25-100 mq/gün və ya anaprilin 10-20 mq per-os, ÜYT
dəqiqədə 100-dən artıq olduqda. Bununla belə atenolol və
diuretiklərin istifadəsindən mümkün qədər çəkinmək lazımdır (C).
Preeklampsiya nə qədər ağırdırsa, AT-nin doğuşa qədər çox
enməsi (140/90 mm c.süt.-dan aşağı) bir o qədər təhlükəlidir.
Xroniki arterial hipertenziya zamanı – AT-nin sabitləşdirilməsi.
Lakin AT-nin çox aşağı düşməsinə imkan vermək lazım deyil.
3.
DAT 90 mm c.süt.-dan yüksək, 110 mm c.süt.-dan aşağı olduğu
halda hipotenziv müalicə:
Nifedipin 120 mq/gün, nimodipin 240 mq/gün (С)
Metildopa (Methyldopa) – 500-2000 mq/gün daxilə (В)
Drotaverin (Drotaverine, No-spa) – 6 ml/gün
Aminofillin (Aminophylline), eufillin – 240-480 mq/gün
Maqnezium-sulfat V/D 1-2 q/saat (A)
Hamiləliyin istənilən müddətində hipotenziv müalicənin
səmərəsizliyi hamiləliyin təxirə salınmadan pozulmasına əsas verir.
Kəskin böyrək çatışmazlığı
Ağır preeklampsiyaların bazis müalicəsinə əlavə tədbirlər
Əlavə laborator müayinələr:
►
Plazmada və sidikdə sidik cövhəri, kreatinin, GFR (C)
►
Turşu-qələvi tərkibi
►
Plazmada və sidikdə elektrolitlər
►
Plazmanın, sidiyin osmolyarlığı
Əlavə instrumental müayinələr:
►
Böyrəklərin və sidik yollarının USM-i
►
Böyrəklərin MRT və ya KT-si
►
Uroqrafiya
►
EKQ
Klinik protokol Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyinin
İctimai Səhiyyə və İslahatlar Mərkəzində hazırlanmışdır.
Dostları ilə paylaş: |