Vii. Uluslararasi

VII. ULUSLARARASI TÜRK SANATI, TARİHİ ve FOLKLORU KONGRESİ/SANAT ETKİNLİKLERİ

371 

Çorabın  uzun  dar  dikdörtgen  yapısına  motifleri  uydurabilmek  için  desen 

değişik yollarla, bölünerek yerleştirilmektedir. Desen ve motif çorabın boyuna doğru 

tekrarlayacak  şekilde  planlanarak  boyuna  kompozisyon;  desen  ve  motif  yatay 

olarak  arka,  arkaya  tekrarlandığında  yatay  kompozisyon;  desen  ve  motif  çorap 

etrafında  verev  çizgiler  halinde  kesilmeden  serbest  bir  şekilde  çorap  etrafında 

döndürülerek  verev  çizgili  kompozisyon;  desen  ve  motiflerin  aralarına  daha  ince 

yardımcı  desen  ve  motif  kullanarak  birbirini  takip  eden  bir  düzenleme  meydana 

getirilmektedir.  Yapılan  araştırmada  patik  örneklerinde;  patiğin  tüm  yüzeyini 

kaplayacak  biçimde motif tekrarıyla  kompozisyonun  oluşturulduğu,  bazı  örneklerin 

de ise ayaküstü ve çevresinde ve de kalan bölümlerinde farklı motifler uygulanarak 

kompozisyonun oluşturulduğu görülmektedir (Tablo1).  

Tablo1-Araştırma sırasında incelenen 12 el örme patik bilgi formları 

---

VII. ULUSLARARASI TÜRK SANATI, TARİHİ ve FOLKLORU KONGRESİ/SANAT ETKİNLİKLERİ

372 

SONUÇ VE TARTIŞMA 

Bilindiği  gibi  yüzyıllar  boyunca  süregelen  geleneksel  Türk  tekstil  sanatları 

alanında  değerli  kültür  miraslarımız,  üretim  tekniklerine  göre  farklılıklar 

göstermelerine karşın, desenleme ve kompozisyonlardaki ortak özelliklerini ‘estetik 

bütünlüğü  koruyarak  sürdürmüşlerdir.  Oysa  bütün  geleneksel  sanatlarımız  için, 

onları  yaşatmak,  çağın  koşullarına  uygun  amaç  ve  tekniklere  dönüştürülmesinde 

olduğu  gibi,  burada  belirtildiği  üzere  estetik  değerlerinin  temel  yapısını  çok  iyi 

belirlemek  gerekecektir.  Bu  nedenle  dizaynere  (tasarımcıya),  geleneksel  değerleri 

çağımız  koşullarına  uygun  yeni  yorumlar  yapabilmesi  açısından  büyük 

sorumluluklar  düşmektedir.  Geleneksel  sanatlarımız  alanında  eğitim,  kültür 

değerlerimiz  konusunda  doğru  bilinçlenme,  onların  gelecek  kuşaklara  doğru 

aktarılmasına yardımcı olacağından, geleneksel sanatlarımızın oluşumunda ‘temel 

ilkeler ve yöntemler’ üzerinde durmak gerekecektir (Sürür, 1985:82).  

Bu  yeni  kültür  sentezi,  uzun  yıllara  dayalı  olarak  toplum  tarafından 

özümsenerek  kabul  gören,  beğenilen  ve  o  topluma  özgü  estetik  değerleri 

yansıtacak  biçimde  gelenekselleştirmiştir.  Zengin  kültür  mirasımız  içinde 

geleneksel  sanat  nesnelerinin  hepsi  belli  bir  yarar  amacı  güdülerek  yapılmıştır. 

Yüzlerce  yılın  birikimi  ile  mükemmelliğe  ulaşmak  üzere  geliştirilen  yöntemler, 

araçlar, ilkeler sayesinde bu nesneler, işlevsellikleri için üretilmiş olmalarına karşın; 

nesnenin  formu  ya  da  süslenmesi  kullanım  amacının  önüne  geçerek  onları  sanat 

nesnesine  dönüştürmüştür.  Dolayısı  ile  geleneksel  sanatlarımız,  bu  anlamda 

yüzyılın  birikimi  sonucu  meydana  gelmiş,  rafine  edilmiş  beğeniler  ve  estetik 

kaygılarla  biçimlenmiş  plastik  yapıtlar  olarak  günümüze  ulaşmıştır.  Birçoğunun 

sanatçısı  belli  olmayan  bu  eserler,  sadece  geçmişi  yansıtmakla  kalmaz  geleceğe 

de ışık tutar. Bu ışıktan yararlanmanın yolu ise geleneksel sanatlarımızın; teknik ve 

kuramsal  donanımlı  sanatçılar  tarafından  gelenekselin  çağdaş  yorumlamalara 

kaynak olarak alınmasıdır. (Çetintaş, 2008:66).  

Öyleyse  günümüzde  teknolojinin  ilerlemesi,  beğenilerin  değişmesi  ve 

farklılık  arayışı  tasarımda  kültürel  zenginlikle  desteklenmiş  çağdaş  form  ve 

çizgilerin hızla devreye girmesine neden olmaktadır. Temelini sahip olduğu kültürel 

mirastan alan her türlü akım çok daha sağlam temeller üzerinde oturarak kalıcı bir 

yapıya sahip olacak ve gelecek kuşaklara aktarılabilecektir. Üzerinde yaşadığımız 

toprakların  sahip  olduğu  binlerce  yıllık  tarihsel  ve  kültürel  miras  günümüzde 

değerlendirilmesi gereken önemli bir etmendir. 

KAYNAKÇA 

AKPINARLI, Feriha ve ÖZKAHVECİ, Gülşen., (2006), ‘Samsun İli El Örücülüğünün 

Teknik,  Motif  ve  Kompozisyon  Özellikleri’.  Karadeniz  Bölgesi  1.  El  Sanatları 

Sempozyumu,  Ordu  Üniversitesi  Meslek  Yüksek  Okulu,  3-5  Kasım  2006  Ordu, 

Bildiri Kitabı: 125-128. 

AKPINARLI,  Feriha.  (1997).  ‘Geleneksel  El  Örgüsü  Çoraplardan  Çağdaş 

Yaklaşımlar’,  Türkiye’de  El  Sanatları  Geleneği  ve  Çağdaş  Sanatlar  İçindeki  Yeri 

Sempozyumu  Bildirileri,  Ankara:  Kültür  Bakanlığı  Yayınları:  1861  HAGEM 

Yayınları: 237 Seminer-Kongre Bildirileri Dizisi: 51:157-162. 

AKPINARLI,  H.  Feriha ve  ORTAÇ,  H.  Serpil.  (2008),  ‘Sivas  El Örgüsü  Çorapların 

Motif  ve  Kompozisyon  Özellikleri’.  Cumhuriyet  Döneminde  Sivas  Sempozyumu 

Bildirileri, 27-30 Ekim 2008. Bildiri Kitabı:639-655. 

---

VII. ULUSLARARASI TÜRK SANATI, TARİHİ ve FOLKLORU KONGRESİ/SANAT ETKİNLİKLERİ

373 

ÇETİNTAŞ,  Vildan.,  (2008),  ‘Geleneksel  Sanatlarımızı  Yaşatılması  Gerekliliği 

Üzerine’.  Gazi  Üniversitesi  I.  Ulusal  El  Sanatları  Sempozyum  Bildirileri,  24-26 

Nisan 2008, Ankara. 

DEMİR, Fahriye.  (2012).  ‘Kayseri İli  Geleneksel  Giyim  Kuşam  Kültürü  Üzerine  Bir 

İnceleme’.  Yayımlanmamış  Yüksek  Lisans  Tezi,  Gazi  Üniversitesi  Eğitim  Bilimleri 

Enstitüsü, Ankara. 

ER,  Binnaz  ve  SARIKAYA  HÜNEREL,  Zeliha.,  (2012),  ‘Bir  İletişi  Aracı  Olarak  El 

Sanatları’. Batman Üniversitesi Yaşam Bilimleri Dergisi, 1(1):169-177. 

GÜLER, Mediha, AKPINARLI, H. Feriha, ORTAÇ, H. Serpil, BÜYÜKYAZICI, Meral, 

ERKAPLAN,  Emel,  KURT,  Gülten.  (2010),  ‘Hemşin-Çamlıhemşin  El  Örgüsü 

Çoraplar’ Gazi Univ. Bap.Projeleri.1. Baskı , Ankara. 

ONUK,  Taciser  ve  AKPINARLI,  Feriha.,  (2003),  ‘Kastamonu  Örücülük  Sanatında 

Teknik Motif ve  Kullanım Özellikleri’.  İkinci  Kastamonu  Kültür  Sempozyumu  Bildiri 

Kitabı, 18-20 Eylül 2003, Ankara 2005, s. 519-526. 

ORTAÇ, H. Serpil ve ÇATALKAYA, Gülten. (2016), ‘Özgün Baskı Resim Tekniği ile 

Geleneksel  Baskı  Yöntemleri  (Ağaç  Baskı)’.  Gazi  Üniversitesi  Güzel  Sanatlar 

Enstitüsü Akademik Sanat Tasarım ve Bilim Dergisi, Sayı: 2, s. 27-31. 

ORTAÇ,  Hülya  Serpil.(2008),  ‘Ankara  İli  El  Örgüsü  Çoraplar  ve  Patikler’.  Gazi 

Üniversitesi I. Ulusal El Sanatları Sempozyum Bildirileri, 24-26 Nisan 2008, Ankara, 

Gazi  Üniversitesi  Türk  El  Sanatları  Araştırma  ve  Uygulama  Merkezi  Yayınları-

1:347-352. 

ÖZBEL,  Kenan.,  (1980),  ‘El  Sanatları  I  Anadolu  Çorapları’.  Kılavuz  Kitaplar:  IX, 

CHP. Halkevleri Bürosu. 

SARIKAYA  HÜNEREL,  Zeliha  ve  ER,  Binnaz.  (2012)  Halk  Kültürünün 

Tanıtılmasında  El  Sanatlarının  Yeri  ve  Önemi.  Batman  University  Journal  of  Life 

Sciences 1(1) 

SÜRÜR,  Ayten.  (1985),  ‘Geleneksel  Türk  Tekstil  Sanatlarında  Desenleme  ve 

Kompozisyon  Yöntemleri’.  Sanat  Üzerine.  Hacettepe  Üniversitesi,  Güzel  Sanatlar 

Fakültesi Yayınları: 3. Ankara. 

YAZAR,  Latife  Sinem,  (2011).  ‘Bursa  İli  Dağ  Yöresinde  Sorgun,  Kocakovacık, 

Gedikören,  Çeki  Köyleri  Çorap  Örücülüğü  ve  Bunların  Günümüz  Tasarımlarına 

Uygulanması’.  Yayımlanmamış  Yüksek  Lisans  Tezi,  Gazi  Üniversitesi  Eğitim 

Bilimleri Enstitüsü, Ankara. 

YÜCEER  ARSLAN,  Halime.  (2014).  ‘Kolan  Dokumanın  Giysi  Tasarımında 

Kullanılması’. Motif Akademi Halkbilimi Dergisi, 2014(1):123-139. 

---