Video cekilish texnologiyasi cdr
Yüklə 0,99 Mb.
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Yenidən yazılma (yenidənyazı)
- §31. Səs əlavəsi rejimində montaj
- Üstdənyazma səs
- Gərəkli səsin mikşersiz tənzim edilib sezdirilməsi
- §32. Səsyazmanın estetikası
- Səsin növləri
- Təbii səs (interküy)
103 Fərz edək ki, siz videoyazı hazırlamalısınız və indi ona musiqi fonu əlavə etmək istəyirsiniz. Yaxud, tutalım, vizual fraqmentləri vahid məxrəcə gətirən kadrarxası mətn artırmaq niyyətiniz var. Demək olar, xırdaformatlı istehsal sistemlərinin hamısı yazılı videolentə bir neçə üsulla səs əlavə etməyə imkan verir.
Yenidən yazılma (yenidənyazı) Xırdaformatlı videomaqnitofonların çoxunda səsi təzədən yazmaq müm kündür. Yenidənyazı tənzimləyicisi mövcud kanalların birinə təzə səs artırmağa imkan verir. Bu tənzimləyici işə düşəndə, videomaqnitofonların səs kanal larından biri səsyazma rejiminə keçir. Silici audiobaşlıq bu zaman həmin ka nala yazılmış köhnə səs siqnalını pozur, qeydəalıcı audiobaşlıqsa yeni siqnalı əlavə edir. Əgər yeni siqnal müvafiq girişə qoşulursa, bir qayda olaraq, istər mikrofon, istərsə də xətti səviyyədə videomaqnitofona ötürülə bilər. Yenidənyazı ilə bağlı iki məlum çətinlik var. Birincisi, yenidənyazı yalnız uzununa səs cığırlarında qeydə alınır. Əgər sizin videomaqnitofon, yaxud vi deokamera səsi “HİFİ” rejimində, fırlanan video (və ya audio) başlıqlarla və görüntü ilə birgə videolentin maili sətirlərinə yazırsa, belə fonoqramı təzədən qeydə almaq mümkün deyil. İkincisi, iki ayrı uzunlama cığıra səs yazan video maqnitofon, yaxud videokameradakı yenidənyazı tənzimləyicisi o cığırlardan yalnız biri üçün nəzərdə tutula bilər. Məsələn, VHS formatında təkcə 1ci ka nalda yenidən mümkündür (yeri gəlmişkən, bu səbəbdən VHS formatı ilə iş ləyən bir çox quruluşçu səs fonoqramı 2ci kanalda yazır. Sonra nəsə artırmaq istəyəndə, asanlıqla 1ci kanala qeyd edirlər). Yenidənyazı zamanı səsin şiddət və keyfiyyətini diqqətlə izləmək vacibdir. Əgər musiqi fonunu yazırsınızsa, musiqi digər kanala yazılmış səsi ba tır ma malıdır. Volyumetrin indikatoruna göz qoymaq və qulaqlıqla fonoqramı yox lamaq yolu ilə zəruri səs səviyyəsini təyin etmək olar. Birləşdirilmiş fo noq ramın keyfiyyətini mikşerin çıxışında yoxlamaq mümkündür. Sadəcə, səs pul tunun selektorunu “mikşerə” keçirin (məhz “mikşerə”, 1ci, yaxud 2ci kanala yox) və qulaqlığı qoşaraq qulaq asın. Musiqinin səviyyəsini elə tən zimləyin ki, o, ikinci planda səslənsin, mətnsə daha ucadan eşidilsin. §31. Səs əlavəsi rejimində montaj Səs əlavəsi rejimində montaj yolu ilə əksər videolent formatlarında olan uzun lama cığırlara da təzə səs artırmaq olar. Səs əlavəsi rejimində montaj – elek tron montaj əməliyyatlarından biridir. Onu gerçəkləşdirmək üçün sizə ayrı ca montaj videomaqnitofonu gərəkdir.
104 Üstdənyazma səs Adətən, yeganə səs kanallı VHS formatlı bəzi portativ video maq nitofon lar da “üstdənyazma səs” adlanan yenidənyazı sistemi var. Üstdənyazı artıq ya zılmış siqnala yeni səs əlavə etməyə imkan verir. Üstdənyazı adi yeni dən ya zıdan önəmli dərəcədə fərqlənir. Yenidənyazı zamanı köhnə fonoqram ta ma mi lə pozularaq təzəsi ilə əvəz edilir. Üstdənyazıda isə köhnə siqnal təzədən da xil edilən səslə bir yerdə yenidən yazılır. Köhnə siqnal səs fonuna çevrilir (daha aşağı səviyyədə), təzə siqnalsa ön planda yazılır. Üstdənyazma səs faydalı yol olsa da, iki siqnalın bir yerə cəmləşdirilmə keyfiyyətini nəzarətdə saxlamağa imkan vermir, çünki səs şiddəti avtomatik şə kildə təyin edilir. Ancaq bu, hər halda fonoqramı dəyişmək imkansızlığından da ha yaxşıdır. Gərəkli səsin mikşersiz tənzim edilib sezdirilməsi Səsin yazılış səviyyəsini nəzarətdə saxlamağın ən yaxşı yolu mikşer pul tundan istifadə olsa da, xırdaformatlı videoquruluşçuların heç də hamısının, xüsusən, həvəskarların pultu olmur. Ancaq hazırlıqlı adam səs qaynaqlarını bir çıxışda cəmləşdirərkən mikşersiz də ötüşə bilər. Mikşerin istifadə olunduğu ən tipik hallardan biri mətnlə musiqi fonunun üstüstə yazılmasıdır. Səs və musiqini mikşersiz necə tənzimləyib, tutalım, ay rıca səsi vurğulamaq olar? Bir az bəsit misal olsa da, fərz edək ki, “səs” de yəndə kadrarxası şərhi nəzərdə tuturuq. Təbii ki, danışan adam kadrda gö rünmür.
Həmin problem asan çözülür. Öz stereosisteminizi götürüb, musiqi səs ləndirin və dinamikləri kadrarxası səsi yazdıracaq reportyorun yanına qoyun. Sonra mikrofonu elə qurun ki, ona həm reportyorun səsi, həm də dina miklər dən yayılan musiqinin səsi düşsün. Səsin yüksəkliyini elə tənzim eləyin ki, musiqi yalnız fon kimi eşidilsin. Səslə fon arasında istədiyiniz nisbətə nail ol maq üçün sizə bir neçə cəhd və sınaq yazısı lazım gələ bilər. Bütün bunlardan sonra kadrarxası şərhi musiqi fonunda birbaşa maqnitofon lentinə və ya mü va fiq vi deomaqnitofon kanalına yaza bilərsiniz. Bu üsul gərəkli səsi tənzimləyib vurğulamanın peşəkar səviyyəsinə uyğun olmasa da, mikrofonu düzgün qurduğunuz və kənar küylərin əngəl törətmədiyi hallarda tam yararlı səsyazısı ala bilərsiniz.
Fonoqramın keyfiyyətinə səmərəli nəzarət səslənmənin texniki keyfiyyətini izləməklə bərabər, həm də bədii səviyyəsinə göz qoymağı nəzərdə tutur. Seyrçi qavrayışına təsir göstərən təkcə işığın dəyişməsi, kameranın vəziyyəti və plan 105 la rın kompozisiyası deyil. Səs üzərində işləmək də verilişin necə qav ran ma sında iz buraxır.
Səssiz televerilişlərə təktək hallarda rast gəlirik. Televerilişlərin səs sı ra sı na o qədər öyrənmişik ki, fonoqramlardakı biriki saniyəlik fasilə də bizdə təş viş doğurur. Bu fəslin əvvəlində də xatırlatdıq ki, “səs” deyəndə quruluşçunun niyyətinə görə, proqrama daxil edilən hər hansı akustik komponent nəzərdə tutulur. Küy şappıltı, tıqqıltı, tıppıltı, fışıltı, fısıltı, uğultu isə əksinə, fonoqrama düşən, an caq quruluşçunun arzulamadığı səsdir. Səs ünsiyyətə kömək edir; küysə həmin ünsiyyətə əngəl törədir. Teleistehsalda səs sırasının ən çox yayılan dörd növü bun lardır: mətn, təbii səs (interküy), musiqi və səs effektləri. Mətn Mətn – teleproqramlarda səs sırasının nisbətən geniş yayılmış növüdür, çünki studiyadankənar çəkilişlərin əksəriyyəti müsahibələrdən ibarətdir. Mətn dialoqa və şərhə ayrılır. Dialoq iki adamın (ya da bir neçə) söhbətidir, im provizə edilə, yaxud ssenari əsasında ifadə oluna bilər. Ssenarilər, əsasən, bədii telequruluşlardan və ya real hadisələrin aktyorlar vasitəsilə canlan dırıl ma sın dan ötrü yazılır. Müsahibə zamanı mətn, bir qayda olaraq, improvizə edilir. Şərh də mətnin son dərəcə geniş yayılmış növlərindəndir. Şərhlər kadrda və ya kadr arxasında oxuna bilər. Hər bir halda şərhçi ekranda baş verənləri açıq layır, proqramın fraqmentlərini vacib məxrəcə gətirir. Kadrarxası şərh zamanı ek ran da, adətən, mətndə haqqında söhbət açılan adam və ya nəsə başqa şey barədə videosıra göstərir. Kadrarxası şərh çox vaxt “kardarxası mətn” və ya “kadr arxası səs” də adlandırılır. Şərhçini (və ya danışan hər hansı başqa adamı) vi deo lentə çəkib, uyğun şəkildə ekranda göstərirlərsə (danışdığı müddətdə), şərhi lentə almağın belə üsulu səsli sinxron və yaxud kadrda şərh adlandırılır.
Təbii səs (interküy) studiyadankənar isehsalın olduqca mühüm kom po nen tidir. Hətta hökm şəklində də deyə bilərik ki, studiyadankənar istehsal stu diya istehsalından, məhz, təbii səs fonuna malik olması ilə fərqlənir. Çünki düzünə qalsa, studiyada yazılış zamanı təbii küy yoxdur (işləyən avadanlığın, kondi sionerlərin və çəkiliş qrupu əməkdaşlarının səsini çıxmaq şərtilə). Təbii küyləri bəzən natura küyü də adlandırırlar, çünki belə səslər açıq hava çə kilişləri üçün səciyyəvidir. Məsələn, gəmi tərsanəsindəki qaynaqçı ilə müsahibə zamanı in terküy bu tərsanədəki fəhlələr və texnika, ya da qaynaq aparatının özü tərə findən törənəcək. Suda xizəksürmə haqqında süjetdə isə, qayıq motorlarının uğultusu və katerlə xizəklərin yaratdıqları su şırımlarının səsi interküy do ğu ra caq.
Yüklə 0,99 Mb. Dostları ilə paylaş:
|