Ushbu o’quv qo’llanma maktabgacha ta’lim yo’nalishi bakalavriyat talabalari uchun mo‘ljallangan bo‘lib

Natija kafolati	Oldindanbelgilanganmaqsadga harbiro‘qituvchio‘zimkoniyatlarigamuvofiqturlidarajadaerishadi. Shu sabablitalabdarajasidaginakafolatlanmaydi. Asosanijodkoro‘qituvchilarginayaxshinatijagaerishadilar.
Oldindanbelgilanganmaqsadgaerishishkafolatibor
Kelib chiqishi	Ta’lim-tarbiyaningturlixususiymasalalarinixal qilishzaruratinatijasidakelibchiqqan	Xususiymetodikalarning rivojlanishinatijasida kelibchiqqan

Ushbufarqlaryuzasidanquyidagifikrnieslashmumkin
“Aslidazamonaviyta’limmetodlarimuqadddasqiziquvchanlikni hozirchabatamomburibtashlamaganideyarlimo’jiza, chunkibunoziknihol (ya’ni, qiziquvchanlik) rag’batlantirishbilanbirqatorda, engavvalo, erkinliknitalabqiladi, yo‘qsa, ushaksiz, mahvbo‘ladi“ (A. Eynshteyn).
Bu yerdata’limmetodlariqiziquvchanlikka yetarlichaerkinlikberaolmasliginazardatutilmoqda. Pedagogiktexnologiyaesabolaningqiziquvchanligini hartomonlamarivojlantirishga qaratilgan. Pedagogiktexnologiyatushunchasi xususiy fanlarvamahalliydarajalardagio‘qitishmetodikalaritushunchasibilanmoskeladigan hollarxususiydarajadagipedagogiktexnologiyalargategishli. Ularorasidafaqatasosiye’tiborninimagaqaratilishidafarqlarmavjud.Texnologiyalarda ko’proq protsessual, miqdoriy va hisob- kitob komponentlari ifodalansa, metodikalarda maqsad,mazmun, sifat va variantli yo’naltiruvchi tomonlari ko’proq ifodalanadi. Texnologiyametodikalardano‘ziningqaytatiklanuvchanligi, natijalariningturg’unligi, ko’plab „agar“lar (agaro‘qituvchiiste’dodlibo‘lsa, agarbolalarqobiliyatlibo‘lsa,agaryaxshiota-onalarbo‘lsa...) yo‘qligibilanfarqqiladi.Ya’ni, texnologiyategishlitayyorgarlikkaegabo‘lgan hammamutaxassislartomonidanqaytatiklashvaqo’llashmumkinligibilanjuda hamindividualbo‘lganmetoddanfarqqiladi.
Metod — birorharakatniamalgaoshirishyo‘li, usuliyokiko’rinishidaniborat.Bundaharakatniamalgaoshirishyo‘lideb, bajarilishitalabqilinayotganfaoliyatuchunqo’llashmumkinbo‘lganbirnechtayo‘ldanoldindanko‘zdatutilganmaqsadgamuvofiqravishdatanlanganyo‘lgaaytiladi. Masalan, savodo’rgatishyo‘llari: oiladao’rgatish, maktabdao’rgatish, bog’chadao’rgatish,o‘qituvchi yordamidao’rgatish, kitoblar, kompyuter, ko’rgazmaqurollarvaboshqalarvositasidao’rgatish. Shungao’xshashsanoqni,arifmetikalarnio’rgatishda hamyuqoridagigao’xshashyo‘llardanfoydalanishmumkin. Shuyo‘llardanfoydalanibxarakatniamalgaoshirishdaturliusullarqo’llaniladi.
Xarakatniamalgaoshirishusulideb- tanlanganma’lumyo‘ldanfoydalangan holdaoldindanko‘zdatutilganmaqsadgaerishishuchunqo’llanadigan harakatusullarigaaytiladi.Bular, oilada, bog’chada, maktabdasavodo’rgatishniamalgaoshirishdao‘qituvchining, tarbiyachiningqo’llaydiganishusullarini; kompyuter, kitobvaboshqata’lim-tarbiyavositalarinibelgilanganmaqsadgamuvofiqqo’llashusullarinianglatadi. Harbiryo‘l hamo‘zigaxosusullarniqo’llashninazardatutadi.Demak, harbir harakatma’lumyo‘lbilanvashungamuvofiq usuldaamalgaoshiriladi.Biror harakatniamalgaoshirishko’rinishideb, shu harakatnibatafsiltasvirlovchiko’rinishgaaytiladi. Bundaharakatningyo‘nalishi, yo‘nalisho‘zgarishi, tezliginingortishi, sekinlashuvi, to’xtashlari, birnechta harakatningbirvaqtdabajarilishiyokiularningoraliqlari, xarakatnatijasidashakllar, fazoviy holatlar, ranglar, qattiq-yumshoqlik, sirtlarningtekisligiyokig’adir-budurliginingo‘zgarishivaboshqakuzatishmumkinbo‘lganturli harakatko’rinishlarinazardatutiladi. Hozirdametodlar, metodikalarvatexnologiyalarbittatushunchasifatidaidrokqilinmoqda. Texnologiyalarvametodikalarniaralashtiribyuborishshunday hollargaolibkeladiki,ba’zanmetodikatexnologiyalartarkibigakiribqoladi, ba’zanesaaksincha.Pedagogiktexnologiyao‘quvjarayoni (ya’nio‘qituvchining,o‘quvchiningfaoliyatibilan), uningtarkibi, vositalari,usullarivashakllaribilanengko’pdarajadabog’langan.
Pedagog olim T.A. Ilinaning fikricha, didaktika turli ta’lim muassalaridaxilma-xil o‘quv fanlarini amalgaoshiriladigan o‘quv jarayonining umumiy qonuniyatlarini aks ettiradi. Tabiiyki, har bir o‘quv fani o‘zigaxos xususiyatlari, qonuniyatlariga ega, o‘zining alohida metodlari va ta’limni tashkil etish shakllarini talab etadi. Mazkur masalalar bilan xususiy metodika, yoki alohidao‘quv fanlarini o‘qitish metodikasi (tarix, matematika, pedagogika, psixologiya va boshqalar) shug’ullanadi.¹
Metodika fanlarini o‘qitish texnologiyasi – bu nazariya vaamaliyotning umumlashgan ko’rinishidir. U o‘qituvchi va ta’lim oluvchilar birgalikdagi faoliyati, ta’lim mazmuni, shakl va metodlari birligi sifatida pedagogik fanlarni o‘qitish jarayonini tadqiq etadi. Metodika fanlarini o‘qitish texnologiyasibo‘lajak o‘qituvchilarni yuqori kasbiy tayyorgarligini ta’minlash uchun butun e’tiborini ta’limning qonuniyatlari va tamoyillari, uning shakl va metodlarini asoslashga qaratadi. Bundan tashqari pedagogik fanlarni o‘qitish metodikasi doimiy ravishda metodika fanlarni o‘qitishning qonuniyatlarini ochish vaasoslab berishga hamda uning asosida ta’lim jarayonini boshqarish yo‘llarini izlab topadi.Ya’ni;
-Metodika fanlarini o‘qitishning mazmuni va didaktik tamoyillari;
-Ta’lim jarayonida turli metodlardan foydalanish;
-O‘qitish jarayonida qo’llaniladigan texnologiyalar;
-O‘quv yuklamasini rejalashtirish;
-O‘quv- metodik, ilmiy va tarbiyaviy ishlar;
-O‘quvchilar bilim malaka va ko‘nikmalarini baxolash;
-Mustaqil ta’lim va uni tashkil etish kabi masalalarni qamrab olgan.
Metodika fanlarini o‘qitish texnologiyasi o‘quv fani sifatida «Ta’lim to’g’risidagi»gi Qonun asosida yangilandi. Ana shu asosdan kelib chiqib, metodika fanlarni o‘qitish texnologiyasi fanining isloxotlarida quyidagilarni kiritish mumkin:

1. 
   O‘qitish jarayonini samarali tashkil etish natijasida har tomonlama rivojlangan, yuqori intellektual salohiyatga ega shaxsni shakllantirish.
   
2. 
   Har tomonlama rivojlangan, yuqori intellektual salohiyatga ega shaxsni shakllantirishning markazidao‘qituvchi turadi. Shuning uchun bo‘lajak o‘qituvchilarning kasbiy tayyorgarligini takomillashtirish – metodikaning muhim vazifasidir.
   
3. 
   Bo‘lajak o‘qituvchilargao‘quvchilarning fan asoslari bo‘yicha bilimlarini yangi sifat darajasiga, kasbga yo’naltiraolishlariga, g’oyaviy-siyosiy, axloqiy, jismoniy va estetik tarbiyani yuksak darajasiga erishish yo‘llarini ko’rsatib berishi zarur.
   
4. 
   Talabalarni ta’lim muassasalaridao‘quv-tarbiya jarayonini tashkil etishgaoid ko‘nikma va malakalar bilan qurollantirish, ta’limning shakl, metod va vositalarini tanlab olish va tizimlashtirishga o’rgatadi.
   
5. 
   Pedagogik ta’lim muassasalari bo‘lajak o‘qituvchilarda kasbiy-pedagogik yo’nalganlikni shakllantirish uchun katta ijobiy tajribaga ega. Bunda metodika fanlarni o‘zigaxos o’rni bor. To‘plangan tajribalarni jamlash, tizimlashtirish, kelajakda qo’llash uchun tavsiyalar berish,o‘qitish texnologiyalarini chuqur egallash, Davlat ta’lim standartlarining tuzilishi va mazmunini bilish,ta’lim jarayonida turli metodlardan foydalanish, innovatsion texnologiyalarni qo’llay olish, o‘qitishning turli shakllaridan unumli foydalanish kabi malakalarni beradi .
   

Ushbu fan pedagogik ta’sir etishning samarali tizimini ishlab chiqish uchun pedagogik psixologiya, oliy nerv faoliyati fiziologiyasi, mantiq, kibernetika(ayniqsa, dasturlashgan ta’lim elementlarini ishlab chiqishda) ma’lumotlariga tayanadi.Ayniqsa nazariyaning amaliyot bilan bog’liqligi tamoyili ijrosi nazarda tutilgan. Kurs ishlari, bitiruv malakaviy ishlarini yozish metodikasi, o‘quv va malakaviy amaliyotni tashkil etish hamda o’tkazish texnologiyalari mukammal egallanadi.
Mustaqillik yillarida mamlakatimizda jaxon standartlariga mos ta’lim sohasini tubdan isloh qilish ta’lim tizimi oldigao‘quv-tarbiya jarayoni samaradorligini oshirish, o‘quv faoliyatidao‘quvchilarning o‘quv faoliyati mustaqilligi va ijodiy faolligini shakllantirish yo‘llarini aniqlash, tajriba-sinov ishlarining rolini oshirish kabi masalalarni ko’ndalang qo’ydi. Metodikasi fanlarinio‘qitish texnologiyasi fani oldida turgan dolzarb muammolardan biri ma’lumotlarni o‘quvchilarning ustiga «yuk» bo‘lib tushishini bartaraf etish, barcha fanlarni ilmiy,falsafiy va iqtisodiy kelib chiqishini, qonun- qoidasi, texnologiyasi, metodlari, samarali amalga oshirish yo‘llarini ixtiyoriy qiziqib o‘rganishiga erishishdir. Ta’limning yangi zamonaviy texnologiyalarini rivojlanishi, masofaviy ta’lim, AKT bilan ishlash layoqati, o‘quv dasturlari, dasturlash tillarini ishlab chiqishni, metodika fanlarni o‘qitishda texnologiyalarning o’rni vao‘qituvchining rolini aniqlashni shart qilib qo’ydi.