Umumiy pedagogika fanidan ma’ruza materiallari Tuzuvchi: pedagogika fanlari bo’yicha falsafa doktori M. N. Sobirova

Umumiy pedagogika fanidan ma’ruza materiallari

Tuzuvchi: pedagogika fanlari bo’yicha falsafa doktori M.N.Sobirova

1- MAVZU: PEDAGOGIKA TARIXI FAN SIFATIDA. IBTIDOIY JAMOADA TARBIYA.ENG QADIMGI DAVRLARDAN VII ASRGACHA TA’LIM-TARBIYA VA PEDAGOGIK FIKRLAR. VII ASRDAN IX АSRNING BIRINCHI YARMIGACHA O`RTA OSIYODA TARBIYA, MAKTAB VA PEDAGOGIK FIKRLAR.
Reja
1.“Pedagogika tarixi” fanining maqsad va vazifalari.
2.“Pedagogika tarixi ” fani g’oyalarining kishilik jamiyati taraqqiyoti bilan o’zaro aloqadorligi.
3. O’zbekiston Respublikasi Prezidenti Sh.M.Mirziyoyev ta’lim-tarbiya jarayonida milliy meros,pedagogik qadryatlardan samarali foydalanishning ijtimoiy ahamiyati haqida.
4.Ta’lim-tarbiya va pedagogika tarixini davrlashtirish muammolari.
5.Eng qadimgi davrlarda VII аsrgacha ta’lim-tarbiya va pedagogik fikrlar taraqqiyoti.
6. Eng qadimgi yozma manbalarda ta’lim-tarbiya masalalarining yoritilishi.
7.Islom dinining tarqalishi va uning ta’lim –tarbiyaga ta’siri.
8.Musulmon maktablari va unda ta’lim-tarbiya mazmuni
9.Diniy kitoblarning tarbiyaviy ahamiyati..
10.Qur`oni Karim - axloqiy- falsafiy ta’limotlar manbai.
11.Hadis ilmining paydo bo’lishi.
12. Muhaddislar (Imom Ismoil аl-Buhoriy, Imom Iso аt-Termiziy va boshqalar)ning hadis ilmi rivojiga qo’shgan hissasi.
Tayanch so’z va iboralar: Pedagogika tarixi,yodgorliklar, “Avesto”, millat, fahr, Islom madaniyati, Qur’on, psixologik qiyofa, tarbiyaviy g’oya, so’fizm
Pedagogika tarixi predmeti va vazifalari.
O’zbek xalqi tarixan ta’lim-tarbiya sohasida o’ziga xos dorilfunun yaratgan. Zotan, o’zbek madaniyati, chunonchi sharqona milliy tarbiya nazariyasi va amaliyoti uzoq moziygacha borib yetgan tarixiy ildizlar orqali oziqlanadi. Uning tarbiyaviy g’oyalari o’tgan har bir tarixiy davr va bosqichlar davomida ijtimoiy-siyosiy jarayonlar mohiyatini o’zida mujassamlashtirgan holda tomir otdi.
O’zbekistonda pedagogik tafakkur va ta’lim-tarbiya taraqqiyoti tarixini shartli ravishda, asosan, quyidagi uch davrga bo’lib o’rganish mumkin:
Oktyabr to’ntarilishigacha bo’lgan davr (1917 yilgacha).
Sho’ro tuzumi davri (1917 yildan 1991 yilgacha).
Mustaqillik davri (1991 yildan keyin).
1-davr Zardushtiylik dinining chuqur ildiz otishi va shu dinning muqaddas kitobi -«Avesto»ning Markaziy Osiyoga, Eronga yoyilishi bilan boshlanadi. VI-VIIasrlar Markaziy Osiyoda Islom dinining yoyilishi bilan xarakterlanadi.
VII-XII asrlar davomida Markaziy Osiyoda madaniyat, ilm-fan beqiyos rivojlanib bordi. Ayniqsa, aniq fanlarga qiziqish keskin ortdi. O’sha davrda Al-Xorazmiy, Al-Kindiy, Zakariya ar-Roziya, Al-Beruniy, Al-Farg’oniy, Ibn Sino, Az-Zamaxshariy singari qomusiy olimlar dunyoga keldi.
XV-XVI asrlarga kelib turkiy xalqlar Qozizoda Rumiy, Ulug’bek, Ali Qushchi, Haydar Xorazmiy, Lutfiy, Navoiy, Bobur, Abulg’oziy Bahodirxon singari allomalarni voyaga yetkazdi.
SHunday qilib, o’tmishdagi progressiv pedagoglar va atoqli mutafakkirlarning ta’lim-tarbiyaga oid fikrlarini o’rganish pedagogik tafakkurning o’sishiga, pedagoglik madaniyatining ortishiga imkon berdi.
Pedagogika tarixijamiyat taraqqiyoti qonunlariga tayangan holda turli pedagogik nazariyalarni, ta’lim-tarbiyaning mazmun va metodlarini o’rganish haqida bahs yuritadi. O’tmishning pedagogik tizimlaridagi ilg’or va progressiv fikrlarning hammasidan ijodiy foydalanadi.
Demak, pedagogika tarixi ijtimoiy fandir. U tarixiy pedagogik hodisalarga davr talabi asosida yondashadi, tarbiya nazariyasi va amaliyotini turli bosqichlarda xilma-xil bo’lganligini ochib beradi, ilg’or qarashlarning taraqqiyot yo’lini ko’rsatib beradi.
Pedagogika tarixini o’rganish o’qituvchilarning faqat pedagogik madaniyatini oshiribgina qolmay, balki ularning pedagogik mahoratini egallashiga ham yordam beradi, chunki ushbu fan o’tmishning ta’lim-tarbiya sohasidagi eng yaxshi tajribalarini o’rganadi, umumlashtiradi, ulardan foydalanish imkoniyatlarini ko’rsatadi.

1.