Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi

3.3. Motor 
Hard disk ünitesi içerisinde bulunan plaklar dönüşünü merkezde bulunan “Spindal Motor” 
sağlamaktadır. Hard disk motorları değişmekle birlikte dakikada 5400 ile 15.000 arasında devir 
yapmaktadırlar. Bu devir sayısı “”Revolutions Per Minute (RPM)” olarak nitelendirilmektedir 
(Mamun vd, 2007). 
3.4. Plaklar (Platters) 
 
Sabit disklerin veri yazılan parçası diskin içeresinde bulunan plaklardır. Bir diskte, birden fazla plak 
bulunabilir. Bunun yanı sıra plakların hem üst kısmı hem de alt kısmı veri yazmak için kullanılabilir. 
Plakların üzerine yazma ve okuma görevini yerine getiren parça ise okuma yazma kafalarıdır.

---

Güllüce, Y. Z., & Benzer, R. (2015). Adli bilişimde hard disk arızaları ve arızalı disklerden veri kurtarma yöntemleri. 
International Journal of Human Sciences
, 
12
(1), 206-225. doi: 
10.14687/ijhs.v12i1.3115
 
216 
Her diskte, plak sayısının iki katı kadar okuma/yazma kafası olması beklenir. Ancak, üretim 
aşamasında disk yüzeyleri üzerinde yapılan testler olumlu sonuçlanmazsa bozuk yüzeylere ait 
okuma/yazma kafası iptal edilebilir. Bu nedenle bütün disklerde plak sayısının iki katı kadar 
okuma/yazma kafası olmayabilir. 
4. Hard Disk Arızaları ve Müdahale Yöntemleri 
Hard disklerde meydana gelen donanımsal arızalar hard disk mekaniğinde sıralanan bileşenlerde 
veya diskin mikro programı olan disk firmware’inde meydana gelen problemlerden 
kaynaklanmaktadır (Sammons, 2012). Bu nedenle hard disk arızaları beş ayrı kategoride 
değerlendirilmelidir. 
4.1. PCB Arızaları 
Hard disklerin elektronik aksamı olarak nitelendirilebilecek PCB’ler genellikle elektronik 
sebeplerden dolayı bozulabilmektedir. Voltaj düzensizlikleri, statik elektrik boşalması gibi sebepler 
PCB arızalarının başlıca nedenlerindendir.
PCB’ler üzerinde ana malzemeleri yüksek voltajdan korumak için yerleştirilmiş sigorta (fuse) ve TVS 
diyot gibi malzemeler bulunur. Bu malzemelerin tolere edebildiği voltaj miktarının üzerinde bir 
düzensizlik durumunda kendisini imha ederek ana malzemeleri ve dolayısıyla hard diski korumuş 
olmaktadır. Örneğin 3.5” hard disklerin çalışması için gereken 12 Volt elektrik yerine 15 Volt 
elektrik gelirse bunu TVS diyot olarak adlandırılan malzemeler normal seviyeye indirerek iletirler. 
Ancak daha fazla mesela 20 Volt gelen bir akım malzemenin yanması ile sonuçlanacaktır. Bunun 
dışında özellikle sıcak iklimlerin olduğu ülkelerde uzun süre çalışan disklerde de PCB üzerinde 
bulunan malzemelerin aşırı ısınması sonucunda yanması dolayısıyla elektronik kartın işlevini 
yitirmesi durumuyla karşılaşılabilmektedir. 
Elektronik kartlar üzerindeki arızanı tespiti için çeşitli yöntemler kullanılmaktadır. Bunlardan 
birincisi görsel kontroldür. PCB üzerindeki tüm malzemeler görsel olarak kontrol edilir ve herhangi 
bir yanmış malzeme var mı diye bakılır. Ayrıca yanmış malzemeler yanık kokusuyla da kendini belli 
edecektir. Ancak belli durumlarda arızalı malzeme herhangi bir görünür fiziksel değişim geçirmediği 
için gözle yapılan kontrolden herhangi bir sonuç alınamayabilir. Bu nedenle, akım, volt, direnç ve 
iletkenlik gibi çeşitli nitelikleri ölçmek için kullanılan “multimetre” cihazı kullanılabilir.

---

Güllüce, Y. Z., & Benzer, R. (2015). Adli bilişimde hard disk arızaları ve arızalı disklerden veri kurtarma yöntemleri. 
International Journal of Human Sciences
, 
12
(1), 206-225. doi: 
10.14687/ijhs.v12i1.3115
 
217 
İkinci yöntem ve malzemeler üzerinde daha güvenilir sonuçlar veren “empedans eğrilerini” kontrol 
etmektir. Bu işlem içinde empedans eğrisi görüntüleme cihazı kullanılır. Direnç, diyot, transistor gibi 
tüm elektronik malzemelerin olması beklenen şekilde birer empedans eğrisi vardır. Arızalı olan 
malzemelerde bu eğriden sapmalar gözlenir. Bu şekilde arızalı malzeme tespit edilerek aynı işlevi 
sağlayacak “muadili” olan bir malzeme ile değiştirilir. 
PCBarızası genellikte diske elektrik gitmemesi dolayısıyla hard diskin dönmemesi ve hard diskten 
hiçbir sesin gelmemesi şeklinde ortaya çıkmaktadır. Ancak bazı istisnai durumlarda PCB den 
kaynaklanan sebeplerden dolayı okuma yazma kafaları yönetilemediği için veriye erişim 
sağlanamayabilir. Bu durum genellikle kafa arızası ile karıştırılmaktadır. Çünkü belirtiler kafa arızası 
ile benzeşmektedir. Dönen bir disk ve kafa vurma sesi kafa arızasını çağrıştırsa da PCB’den 
kaynaklanıyor olabilir. Bu nedenle öncelikle PCB’nin her halükarda test edilmesi gerekir. 
Arızalı PCB’lerin üzerindeki malzemelerin sökülmesi ve takılması lehim istasyonlarıyla yapılır. 
Malzemelerin sökülmesinde sıcak hava kullanmak ve malzemelerin lehimlenmesinde “fluks” gibi 
yardımcı maddelerin kullanılması bu işlemleri kolaylaştırır. PCB’ye doğrudan el ile temasta 
bulunulmamalıdır. Yukarıda da değinildiği üzere statik elektrik elektronik kartların bozulmasında 
başlıca nedenlerden biridir. Bu nedenle temas esnasında statik elektriği nötrleyen ESD önleyici 
bileklikler kullanılmalıdır. 
PCB problemlerini gidermek için diskin açılması gerekmediği için arızalı bir diskte öncelikle kart 
arızasından şüphelenmek akıllıca bir davranış olur. Yukarıda PCB test ve tamir yöntemleri anlatılsa 
da arızalı PCB durumlarında genellikle kart tamirinden çok kart değişimi yoluna gidilmektedir. Bu 
yöntem daha kolay ve daha güvenilir olduğu için tavsiye edilmektedir. Ancak kart değişiminde 
uyumlu bir kart bulmak hayati derecede önemlidir. 
Özellikle 2000’li yıllardan önce üretilen disklerin PCB’lerin de hard diske özel herhangi bir bilgi 
bulunmamaktadır. Dolayısıyla uyumlu bir PCB ile diskin çalıştırılabilmesi mümkün olmaktadır. 
Ancak günümüzde üretilen disklerin PCB’lerine “adaptive parametreler” olarak adlandırılan diske 
özel bir takım bilgiler kaydedilmektedir. Bu bilgiler PCB üzerinde bulunan ROM çipinde bulunur. 
Bu nedenle arızalı kart yerine bulunan sağlam kartın ROM çipi orijinal kart üzerindeki ROM çip ile 
değiştirilmelidir. Aksi takdirde bu bilgiler ile diskin içerisindeki sistemsel bilgiler uyumsuz olacağı 
için kart değişimi başarısızlıkla sonuçlanacaktır. Günümüzde en yaygın olarak kullanılan hard disk 
markalarına ait uyumluluk kriterleri Tablo 1.’de sıralanmıştır (donordrives.com, 2014): 

---

Güllüce, Y. Z., & Benzer, R. (2015). Adli bilişimde hard disk arızaları ve arızalı disklerden veri kurtarma yöntemleri. 
International Journal of Human Sciences
, 
12
(1), 206-225. doi: 
10.14687/ijhs.v12i1.3115
 
218 
Tablo 1. Hard disk markalarına ait uyumluluk kriterleri 
Western Digital 
Minimum 
PCB 
gereksinimleri 
Model bilgisinin ikinci bölümünde bulunan 
ortadaki karakterler. Bu karakterler diskin ait 
olduğu aile bilgisini belirtir. (Family ID) 
WD6400AAKS-65