Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi

3.1. Printed Circuit Board (PCB) 
 
PCB üzerinde çeşitli elektronik malzemeler bulunur. Genellikle en büyük ve merkezde bulunan çip 
Mikro denetleyici ünitedir (MCU). MCU bünyesinde bilgisayardan gelen dijital verileri okuma yazma 
kafalarının anlayabileceği analog sinyallere çeviren “Central Processing Unit (CPU)” bulunur. 
Hard disk PCB’lerinde bulunan ana malzemelerden bir diğeri DDR SDRAM tipindeki bellek 
çipidir. Genellikle RAM olarak da adlandırılan bu çip önbellek vazifesi yapar. 
Hemen her hard disk PCB’sinde bulunan ve motor ile kafa hareketlerini yöneten çip “Voice Coile 
Motor (VCM) denetleyici çiptir. PCB üzerinde en çok güç tüketen ve en çok ısınan malzeme olma 
özelliği vardır. 
PCB üzerinde bulunan önemli malzemelerden birisi de ROM çipidir. ROM çipi diskin mikro 
programının (firmware) bir bölümünü tutmaktadır. Modern hard disklerde bu çip diske özel 
parametreler bulundurduğu için veri kurtarma çalışmaları için önemli bir malzemedir. 
PCB üzerinde bulunan ve hard disk arızalarında ilk kontrol edilmesi gereken malzemelerden birisi 
de TVS Diyotlardır. Bu malzemeler tek yönlü akım ileten denetleyici görevindedirler. Voltaj 
dengesizliklerinde ana malzemeleri korurlar. Ancak TVS Diyotlarında tolere edebileceği bir sınır 
vardır. Bu oranın üzerinde gelen voltajlar bu malzemelerin hasar görmesi ile sonuçlanır. Bu sayede 
PCB üzerindeki diğer önemli malzemeler korunmuş olur. 
3.2. Okuma Yazma Kafaları 
 
Okuma yazma kafaları aynı gövdeye bağlıdırlar bu nedenle bağımsız hareket edemezler. Gövdenin 
bir ucunda okuma ve yazma elementleri bulunurken diğer ucunda elektromanyetik bir bobin 
bulunur. Okuma/yazma kafaları bir insan gözüyle fark edilemeyecek kadar hızla hareket ederler. 
Normalde bir parçayı bu kadar hızlı ve yoğun hareket ettirmek için çok miktarda enerji ihtiyacı 
gerekir. Ancak sabit diskleri tasarlayan mühendisler bu sorunu manyetik enerji kullanarak 
aşmışlardır. Elektromanyetik bobin konum olarak iki tane güçlü mıknatıs arasındadır. Bobin 
içerisinden geçen elektriksel güçle birlikte meydana gelen manyetik akım gövdenin hareket etmesine 
ve okuma yazma kafalarının plaklar üzerinde gidip gelmesine sebep olur. Bu sayede çok az bir 
akımla amaçlanan hareket elde edilmiş olmaktadır. Okuma yazma kafalarıyla ilgili ilginç olan başka 
bir husus ise plaklarla aralarında olan mesafedir. Aslında kafalar plaklara sıfır pozisyondadır. Ancak 

---

Güllüce, Y. Z., & Benzer, R. (2015). Adli bilişimde hard disk arızaları ve arızalı disklerden veri kurtarma yöntemleri. 
International Journal of Human Sciences
, 
12
(1), 206-225. doi: 
10.14687/ijhs.v12i1.3115
 
215 
plakların dönüş etkisiyle oluşan hava akımı okuma yazma kafaları ile plakların arasında nanometrik 
bir mesafenin oluşmasını sağlamaktadır. Yani okuma/yazma kafaları plaklar üzerinde uçmaktadır 
demek yanlış bir ifade olmayacaktır (Korb, 2006). 
Sabit disklerin mekanik olarak çalışması bu disklerin daha kolay bozulması sonucunu da beraberinde 
getirmektedir. Bu diskler özellikle çalışırken hareket ettirilmemelidir. Çünkü disk çalışır 
vaziyetteyken yani plaklar dönüyor ve okuma yazma kafaları plaklar üzerinde hareket ediyorken 
meydana gelecek ani hareketler okuma yazma kafalarının plaklar üzerine temas etmesine sebep olur. 
Disk yüzeyi manyetik olduğu için bu temas genelde yapışmayla sonuçlanır. 3,5” disklerin motoru bu 
yapışmayı ayıracak kuvvettedir. Ancak sonuçta çok ciddi zararlar meydana getirir. Bu durumda 
genellikle yüzey ciddi bir şekilde bozulur ve büyük bir olasılıkla okuma yazma kafaları arızalanır. 2,5” 
disklerde ise yüzeye yapışan kafayı ayırmak için diski açmak gerekir. Bu ise başlı başına büyük bir 
risk oluşturur. Bu nedenle, sabit disklerin taşınması gerekiyorsa kesinlikle çalışmaması 
gerekmektedir. Eğer nakliye için paketlenme yapılacaksa, koli içeresinde hareket etmeyecek ve 
dışardan gelebilecek darbelere karşı dayanıklı olacak şekilde paketlenmelidir. Bilgisayar kasaları 
içerisinde bulunan diskler genellikle diske ait çerçeveye vidalanmış olmaktadır. Dizüstü 
bilgisayarlarda ise disk için ayırılan bölüm hareketi engelleyecek niteliktedir. Bu nedenle bilgisayarlar 
diskler için doğal bir koruma niteliğindedir. Ancak bilgisayar taşınmadan önce her halde diskin 
durumu kontrol edilmelidir. Bilgisayar kasaları nakliye esnasında devrilmeye müsait oldukları için 
koli üzerinde yatay şekilde taşınması gerektiğini belirten ibareler bulunmalıdır.