ETISHNING NAZARIY ASOSLARI.
1.1.
Tadbirkorlikda innovatsion faollikni tashkil etish va
boshqarishning mazmuni va mohiyati.
Mamlakatimizda islohatlarni chuqurlashtirish, kichik biznes va xususiy
tadbirkorlik tizimi faoliyatini rivojlantirish korxonalar faoliyati samaradorligini
oshirish, ishlab chiqarishni rivojlantirish va eksport qilish, mavjud zaxiralardan
tejamkorlik bilan foydalanish asosida sifatli va arzon xalq iste
’
moli tovarlari ishlab
chiqarish, xalq turmush farovonligini oshirish bugungi kunning asosiy
vazifalaridan biri hisolanadi.
O
’
zbekiston Respublikasida ―Tadbirkorlik to‘g‘risida‖gi qonunning 5-
moddasiga binoan kichik biznesning quyidagi turlari mavjud:
-
yakka tartibdagi tadbirkorlar;
-
ishlab chiqarish tarmoqlaridagi, band bo‗lgan xodimlarining o‗rtacha yillik
soni ko‗pi bilan yigirma kishi, xizmat ko‗rsatish sohasidagi va boshqa noishlab
chiqarish tarmoqlaridagi, band bo‗lgan xodimlarining o‗rtacha yillik soni ko‗pi
bilan o‗n kishi, ulgurji va chakana savdo hamda umumiy ovqatlanish
tarmoqlaridagi, band bo‗lgan xodimlarining o‗rtacha yillik soni ko‗pi bilan besh
kishi bo‗lgan mikrofirmalar; quyidagi tarmoqlardagi:
-
yengil va oziq-ovqat sanoatidagi, metallga ishlov berish va asbobsozlik,
yog‗ochsozlik, mebel sanoati hamda qurilish materiallari sanoatidagi, band bo‗lgan
xodimlarining o‗rtacha yillik soni ko‗pi bilan yuz kishi;
-
mashinasozlik, metallurgiya, yoqilg‗i-energetika va kimyo sanoati, qishloq
xo‗jalik mahsulotlarini ishlab chiqarish va qayta ishlash, qurilish hamda boshqa
sanoat-ishlab chiqarish sohalaridagi, band bo‗lgan xodimlarining o‗rtacha yillik
soni ko‗pi bilan ellik kishi;
-
fan, ilmiy xizmat ko‗rsatish, transport, aloqa, xizmat ko‗rsatish sohalari
(sug‗urta kompaniyalaridan tashqari), savdo va umumiy ovqatlanish hamda boshqa
noishlab chiqarish sohalaridagi, band bo‗lgan xodimlarining o‗rtacha yillik soni
10
ko‗pi bilan yigirma besh kishi bo‗lgan kichik korxonalar
5
.
XX asrning oxiri, yangi ming yillikka o‗tish davri jamiyat davriy
rivojlanishining bir bosqichidan boshqa, yanada ilg‗or bosqichga o‗tish bilan mos
keladi. Asrlar yuz ko‗rishgan davrda ro‗y bergan industrial jamiyatdagi umumiy
inqiroz sivilizatsiyaning barcha pog‗onalarini; ehtiyojlar, qobiliyatlar, bilim va
ko‗nikmalar ma‘lum bir darajasiga ega bo‗lgan insonni; ishlab chiqarishning
texnologik usulini, ijtimoiy-iqtisodiy munosabatlarini; mulkchilik, taqsimot,
ayirboshlash, olami; fan, ta‘lim,madaniyat, mafkura, jumladan, dinni qamrab oldi.
Jamiyatning rivojlanishi bilan fan o‗sish tendensiyasi va o‗ziga xos qonunlariga,
ish usullari, texnika va texnologiyalariga, mehnatni tashkil qilish tizimi va
tamoyillariga, maxsus tayyorlangan kadrlarga ega bo‗lgan inson faoliyatining
mustaqil bir sohasiga aylanadi. Bu boshqa ko‗pchilik sohalardan farqli ravishda,
o‗sish chegarasini bilmaydigan. Doimiy ravishda rivojlanib boradigan sohadir.
Ilmiy-texnik va Innovatsion faoliyatni kuchaytirish, yuqori texnalogiyali va ko‗p
ilm talab qiladigan ishlab chiqarishlarini rivojlantirish hisobiga iqtisodiyotni
tarkibiy qayta qurish, yuqori texnalogiyali ukladga o‗tish O‗zbekistonning jahon
iqtisodiyotiga teng huquqli hamkor sifatida kirib borishidan beradigan zarur
shartlaridan biri hisoblanadi. Agarda intelektual faoliyat mahsuloti bozorda
sotiladigan bo‗lsa, bu holda u yangiliklar toifasidan innovatsiyalar toifasiga o‗tadi.
6
Yangilik kiritish (novshestvo)bu biror-bir faoliyat sohasida uning
samaradorligini oshirish bo‗yicha fundamental va amaliy tadqiqotlarning
rasmiylashtirilgan natijadir.
Yangilik kiritish- fan va texnika yutuqlaridan bozorda amaliy foydalanish
bo‗yicha faoliyatning oraliq yakunigina xolos. Yangilik kiritish intellektual
mahsulotning quyidagi turlaridan biri sifatida qayd etilishi va rasmiylashtilishi
mumkun; ixtiro tushuncha, ilmiy yondashuv, yangi tamoyil, standart, tavsiya,
uslubiyat, yangi yoki takomillashtirilgan mahsulot (texnologiya, boshqaruv yoki
ishlab chiqarish jarayoni, tashkiliy, ishlab chiqarish yoki boshqa struktura)
5
―Tadbirkorlik faoliyati erkinligining kafolatlari to‘g‘risida‖gi O‘zbekiston Respublikasi qonuni, 25-may 2000-yil
6
Иванко A.Г. Инновационный менеджмент: Учебное пособие. - M.: КНОРУС, 2009.- 416 стр.
11
hujjatlari, patent, ratsionalizatorlik takliflari, kashfiyotlar, ―nou-xau‖, marketing
tadqiqotlari natijalari va hokozo yangilik kiritish atamasining sinonimi hisoblangan
novatsiya tushunchasi ilgari mavjud bo‗lmagan bironta yangilikni ifodalaydi.
Yangilik ishlab chiqarish va boshqaruv tizimiga joriy qilingandan so‗ng bozorda
iste‘mol qilinadigan yangi mahsulotga aylanadi va uni sotishdan iqtisodiy ijtimoiy
yoki boshqa turdagi samara olinadi, u yangi toifaga-innovatsiyalarga aylanadi.
Adabiyotlarda ―innovatsiya‖ atamasiga berilgan ko‗plab ta‘riflarni topish mumkin.
Biroq, tadqiqotchilarning ushbu iqtisodiy toifaga alohida e‘tibor ko‗rsatishlariga
qaramay, ilmiy g‗oya haligacha ―innovatsiyalar‖ tushunchasining ham nazariya,
ham amaliyot talablariga javob beradigan shuningdek, ularni amalga oshirishning
muayyan subyekti-davlat mintaqa, tarmoq va korxona nuqtai nazaridan to‗g‗ri
bo‗ladigan universal tarifini ishlab chiqmagan. ―innovatsiyalar‖ atamasini yangi
iqtisoiy toifa sifatida fanga avstriyalik (keyinchalik amerikalik) olim Yozef
Shumpeter tomonidan XX asrning birinchi o‗n yilligida kiritilgan. Y.Shumpeter
rivojlanishdagi besh xil o‗zgarishni ajratib ko‗rsatdi:
7
O‗zining ―iqtisodiy rivojlanish nazariyasi‖ nomli asarida. Y. Shumpeter ilk
bora rivojlanishda o‗zgarishlarning yangi kombinatsiyalari masalalarini (ya‘ni
innovatsiya masalalarini) ko‗rib chiqdi va Innovatsion jarayonga to‗liq tavsif berdi.
1. Yangi texnika, texnologik jarayonlar yoki ishlab chiqarishning yangicha bozor
ta‘minotidan foydalanish;
2. Yangi xususiyatlarga ega bo‗lgan mahsulot joriy qilish.
3. Yangi xomashyodan foydalanish.
4. Ishlab chiqarishni tshkil qilish va uning moddiy-texnik ta‘minotida o‗zgarishlar.
5. Yangi sotuv bozorlarining paydo bo‗lishi.
U iqtisodiyotda novator-tadbirkor markaziy figuraga aylanishini isbotlab
berdi. Y.Shumpeterga ko‗ra innovatsiya bu istemol tovarlarining yangi turlari,
yangi ishlab chiqarish va transport vositalari yangi turlari, yangi ishlab chiqarish va
transport vositalari, yangi bozorlar va sanoatda tashkilotlar shakllarini joriy qilish
7
Шумпетер И. Теория экономического развития. – M.: Прогресс, 2002, 75-стр.
12
va foydalanish maqsadidagi o‗zgarishlardir.
8
Xalqaro standartlarga muvofiq ―innovatsiya‖ atamasi mustaqil iqtisodiy toifa
hisoblanadi. U ―Fraskati dasturi‖ va ―Oslo dasturi‖ nomi bilian mashhur bo‗lgan
hujjatlarda o‗z aksini topgan. Bu hujjatlarda qabul qilingan ―innovatsiya‖
tushunchasiga boshqaruv sohasidagi ko‗pchilik nazariyachi va amaliyotchilar amal
qiladi. O‗zbekistonda innovatsiyalar bo‗yicha me‘yoriy-huquqiy bazani yaratishda,
innovatsion faoliyat bo‗yicha konsepsiya , dastur va boshqa strategik hujjatlar
ishlab chiqishda ham, aynan u asos qilib olinishi zarurdir.
Kichik biznes va xususiy tadbirkorlik tizimi faoliyati subyektlari
xodimlarining o‗rtacha yillik soni qonun hujjatlarida belgilangan tartibda
aniqlanadi. Bunda unitar (sho‘ba) korxonalarda, filiallarda va vakolatxonalarda
ishlovchilarning soni ham hisobga olinadi.
Faoliyatning bir necha turini amalga oshiruvchi (ko‗p tarmoqli) yuridik va
jismoniy shaxslar yillik oborot hajmida ulushi eng ko‗p bo‗lgan faoliyat turi
mezonlari bo‗yicha kichik tadbirkorlik subyektlariga kiradi.
Yakka tartibdagi tadbirkorlik
tadbirkorlik faoliyatini amalga oshirishning eng
oddiy shakli bo
’
lib, yakka tartibdagi tadbirkorlar odatda mayda ishlab chiqarish
bilan shug
’
ullanadi.
Bozor iqtisodiyoti turli mulkchilik shakllariga, tadbirkorlik erkinligiga,
shaxsiy manfaatning asosiy harakatlantiruvchi kuch ekanligiga, raqobatga, erkin
baho tizimiga va iqtisodiyotga davlat aralashuvining cheklanganligiga asoslangan
iqtisodiy tizimdir. Ushbu tamoyillardan biri bo‘lgan tadbirkorlik iqtisodiy
subyektlarning o‘z faoliyatlarini tashkil etish va yuritish erkinligini ifodalaydi.
Ular erkin bozorda iqtisodiy jihatdan samaradorlikga erishishni ta‘minlaydigan
qarorlar qabul qilish imkoniyatiga ega bo‘ladi.
Tadbirkorlik biznesning bir turi bo‘lib, foyda olish maqsadidagi kapital va
boshqa iqtisodiy resurslardan foydalanishga asoslangan tovar ishlab chiqarish va
xizmat ko‘rsatish faoliyatida sodir bo‘ladigan iqtisodiy munosabatlarni ifodalaydi.
Bunda tadbirkor foyda olish maqsadida tovar ishlab chiqarish va xizmat ko‘rsatish
8
Шумпетер И. Теория экономического развития. – M.: Прогресс, 2002, 56-стр.
13
uchun cheklangan resurslar, mavjud imkoniyatlardan samarali foydalanishga
asoslanib faoliyat yuritadi.
Biznes quyidagilarni o‘z ichiga oladi: iste‘molchi biznesi, tadbirkorlik,
boylikdan boylik undirish biznesi va yaratuvchilik bilan bog‘liq bo‘lmagan kasb-
korlik biznesi.
Tadbirkorlik yaratuvchilik, ya‘ni tovar va xizmat ishlab chiqarish faoliyati
bilan bo‘liq bo‘lgani uchun o‘zining yoki o‘zgalarning moddiy va pul
mablag‘larini, ya‘ni kapitalini amalda ishga soluvchi hisoblanadi.
Iste‘mol biznesida hamma fuqorolar, shu jumladan, tadbirkorlar ham
ishtirok etadilar. Bundan ko‘zlangan maqsad iste‘molchi ehtiyojini bozor orqali
qodirish hisoblanadi. Har bir iste‘molchi kam harajat qilib ko‘proq naf keltiruvchi
tovar va xizmatlarni xarid qilishga, shu orqali o‘z talab-ehtiyojini qondirishga
intiladi. Buning uchun iste‘molchilar sotuvchilar bilan o‘zaro raqobatga
kirishadilar.
O
’
zbekiston Respublikasi
“
Xususiy tadbirkorlik to
’
g
’
risida
”
gi Nizomda:
xususiy tadbirkorlik fuqarolar (alohida fuqaro) tomonidan o
’
z tavakkalchiliklari va
mulkiy javobgarligi ostida, shaxsiy daromad (foyda) olish maqsadida amaldagi
qonunchilik asosida amalga oshiriladigan tashabbuskor xo
’
jalik faoliyatidir.
Xususiy tadbirkorlik – xo‘jalik yuritishning shunday huquqiy shakliki, unda
mulk egasi bitta shaxs yoki oila bo‘ladi va faoliyatdan kelgan daromadni (turli
soliq va to‘lovlar to‘langanidan keyin) hammasiga egalik qiladi, qolaversa
biznesdagi xavf-xatar va tavakkalchilik uchun yakka o‘zi javob beradi.
Tadbirkorlikning ushbu shakli chakana savdoda, umumiy ovqatlanish va maslahat
sohasidagi biznesda, maishiy xizmatda, fermerlikda, tibbiyot amaliyotida va
hunarmandchilikda ko‘proq uchraydi. Xususiy tadbirkorlik shakllari, yuridik shaxs
tashkil qilmasdan; mustaqil ravishda, ishchilarni yo‘llash huquqisiz; tadbirkorlikga
tegishli mulk asosida yuritiladi. Xususiy tadbirkorlikning hozirgi kundagi
ommoviy shaklidan biri xalq iste‘mol tovarlari importi va savdo bilan
shug‘ullanuvchi jismoniy shaxslar yuridik shaxs tashkil qilmay eksport
–
import
operatsiyalarini, ulgurji va chakana savdoni amalga oshiruvchilar sifatida
14
ro‘yxatdan o‘tadilar.
Xususiy tadbirkorlikning afzalliklari: birinchidan, xususiy tadbirkorlik bilan
shug‘ullanish uchun ruxsat olish xo‘jalik shirkatlariga nisbatan soddalashtirilgan,
ya‘ni xususiy tadbirkor davlat ro‘yxatidan o‘tganidan keyin, yuridik shaxs tashkil
etmasdan faoliyat yuritishi mumkin. Bunda xususiy tadbirkorlik bankda hisob
raqami ochishi va o‘z hamkorlari bilan naqt pulsiz hisob-kitobni amalga oshirishi
mumkin. Ikkinchidan, soliqqa tortishning soddalashtirilgan tizimi qo‘llaniladi.
Bundan tashqari, to‘la mustaqillik harakatdagi erkinlik va tezkorlik, barcha foyda
farqi mulkning yolg‘iz egasiga kelib tushadi va u ko‘proq ishlashga
raqobatlantiradi.
Xususiy
tadbirkorlikning
kamchiliklari:
kreditlash
imkoniyatlarining
cheklanganligi, zaif moliyaviy poydevorga egaligi, barcha xo‘jalik faoliyati uchun
o‘zining bor mulki bilan javobgarligi; faoliyatni kengaytirish imkoniyatlarining
cheklanganligi. Ushbu kamchiliklarni bartaraf etish niyatida ishbilarmonlar mol-
mulki, kasb yoki kapitallarini qo‘shib birlashadi.
Ko'pgina rivojlangan mamlakatlarda kichik biznes iqtisodiyotining asosini
tashkil etib, yalpi ichki mahsulot va aholining ish bilan bandligi darajasini
oshirishda asosiy rol o'ynaydi. Bu davlatlarda kichik biznes asosan mehnat sig'imi
ko'p talab etiladigan tarmoqlarda jadal rivojlanib, u ijtimoiy mehnatni tashkil
qilishning ulkan sohasi, davlat va mahalliy byudjetlarga moliyaviy tushumlarning
muhim manbasi hisoblanadi.
Jahon banki ma'lumotlariga ko'ra, kichik tadbirkorlik (biznes) subyektlari
maqomini belgilovchi mezonlarning umumiy soni 50 dan ham ko'proqdir. Lekin
amaliyotda korxonaning kichik biznesga taalluqliligi quyidagi umumiy mezonlar
asosida aniqlanadi:
-
personal soni;
-
ustav kapitalining miqdori;
-
aylanma kapital hajmi (foyda, daromad);
-
aktivlar miqdori
O'zbekistonda amaldagi qonunchilikka ko'ra, quyidagilar kichik tadbirkorlik
15
subyektlari hisoblanadi:
-
xususiy tadbirkorlik;
-
mikrofirmalar odam soniga qarab belgilanadi:
-
ishlab chiqarish sohalarida ish bilan bandlar - ko'pi bilan 20 kishi;
-
xizmat ko'rsatish sohasi va boshqa noishlab chiqarish tarmoqlarida - ko'pi
bilan 10 kishi;
-
chakana savdo va umumiy ovqatlanishda - ko'pi bilan 6 kishi.
Xodimlarning yillik o'rtacha soni tarmoqlar bo
’
yicha quyidagicha bo'lgan
xo'jalik yurituvchi subyektlar kichik korxonalar toifasiga kiritiladi:
-
yengil va oziq-ovqat sanoati, metallga ishlov berish va asbobsozlik,
yog'ochga ishlov berish, mebel, qurilish materiallari sanoatida - ko'pi bilan 100
kishi;
-
mashinasozlik, metallurgiya, yonilg'i-energetika va kimyo sanoati, qishloq
xo'jalik mahsulotlari yetishtirish va qayta ishlash hamda boshqa sanoat ishlab
chiqarish sohalarida - ko'pi bilan 50 kishi;
-
fan, ilmiy xizmat ko'rsatish, transport, aloqa, xizmat ko'rsatish sohalari
(sug'urta kompaniyalaridan tashqari), savdo va boshqa noishlab chiqarish
sohalarida - ko'pi bilan 25 kishi.
Kichik biznes va xususiy tadbirkorlik tizimi haqida bir nechta olimlar so‘z
yugurtib o‘tishgan. Ularning har bittasi o‘zgacha tariflar berib izoh berishgan.
Ularning bir nechtasini aytib o‘tamiz.
Ingliz professori A.Xoskin ―Ishni o'z hisobidan olib boruvchi, biznesni
boshqarish bilan shaxsan shug'ullanuvchi va kerakli vositalar bilan taminlanish
uchun shaxsiy javobgarlikka ega, qaromi mustaqil qabul qiluvchi shaxs yakka
tartibdagi tadbirkor bo'ladi, - deb izohlaydi
9
.
Mashhur amerikalik iqtisodchi Y.Shumpeter (1883-1950) o'zining ―Iqtisodiy
rivojlanish nazariyasi‖ 8 kitobida, tadbirkorni novator (yangilik bunyod qiluvchi
odam) deb ta‘riflagan. Olim tadbirkorlik faoliyatini kapitalistik iqtisodiyotning
9
Boltabayev М., Qosimova М., va boshqalar ―Kichik biznes va xususiy tadbirkorlik‖ ―Iqtisodiyot‖ nashriyoti,
TDIU, darslik, Toshkent , 2011-yil, 11-62 b.
16
rivojlanishida, iqtisodiy o'sishni ta‘minlashda katta rol o'ynaydigan yangiliklarni
joriy etishdan iborat, deb biladi: ―Vazifasi yangi kombinauiyalarni joriy etishdan
iborat bo'lgan xo'jalik subyektlarini biz tadbirkor deb ataymiz‖ Ushbu muammoga
iqtisodiyot sohasida Nobel mukofotiga sazovor bo'lgan (1974)
ingliz iqtisodchisi
Fridrix Fon Xayn (1899-1984) boshqacha yondashgan. Uning fikricha, tadbirkorlik
faoliyat bo'lmasdan, balki yangi iqtisodiy imkoniyatlarni izlab topish, xatti-
harakatlarni ta‘minlashdir. Olim tadbirkor likni faoliyat emas, deb talqin etadi
10
.
A.Smit bizlarni bozor tizimining markaziy mexanizmi raqobat mexanizmi
bilan tanishtiradi. O'z manfaatini ko'zlab yurgan har bir kishi bozorda shu maqsad
bilan yurgan kishilarga duch keladi. Natijada, bozordagi har bir harakat qiluvchi
sub‘ekt raqobatchi taklif etgan narxlarga rozi bo'ladi. Bunday raqobatda o'xshash
tovarlarga me‘yordan ortiqcha narx qo'ygan ishlab chiqaruvchi xaridorni yo'qotishi
hech gap emas. A.Smitning qayd qilishicha, bozor jamiyat sotib olishni xohlagan
va kerakli miqdordagi tovarlarni ishlab chiqaradi. Shu bilan birga, A.Smit
bozorning qudratli kuch ekanligini, u jamiyatni zarur tovariar bilan doimo
ta‘minlashi va bu tizim o'z-o'zini muvofiqlashtirishini ko'rsatib berdi. Uning
fikricha, o'z-o'ziga qo'yib berilgan bozor tizimi rivojlanadi va bunday tizimi bor
xalqning boyligi ortaveradi.
―Kichik biznes va xususiy tadbirkorlik bo‗yicha respublikamiz va MDH
mamlakatlarining yetakchi olimlari tomonidan ko‗plab darslik va o‗quv
qo'llanmalar chop etilgan. Jumladan, A.Abdullaev, A.Sotvoldiev va boshqa
mualliflar tomonidan 2004-yilda ―Kichik va o‗rta biznes: tashkil etish,
rejalashtirish, boshqarish‖ nomli o‗quv qo‗llanmasi nashr etilgan. Unda kichik va
o‗rta biznesni tashkil etish, rejalashtirish va boshqarish masalalari atroflicha
yoritilgan. Bundan tashqari, qo‘llanmada bugungi kunda tadbirkorlik faoliyati
bilan shug‗ullanishni maqsad qilib qo‗ygan shaxslar uchun biznesga kirib borish
bilan bog'liq atamalar izohi berilgan.
Taniqli olimlarning olib borgan tadqiqotlari shuni ko'rsatadiki, tadbirkorning
o'z faoliyati sohasida olib boradigan ishlari ko'p qirralidir. Bu bozor siyosatining
10
X.Sultanova ―Kichik biznes va tadbirkorlik nazariyasini rovjlantirish‖ ―Iqtisodiyot va ta‘lim‖ jurnali, 3/2014, 82 b.
17
o'zgarishi bilan yoki korxonaning ichki va tashqi omillari ta‘sirida aniqlanadi.
Lekin tadbirkorning asosiy maqsadi manfaat (foyda) ko'rish bilan bir qatorda,
bozorda samarali faoliyat yuritishni ta‘minlaydigan ishlami amalga oshirishdir.
Buning uchun tadbirkorlikni boshqarish va unga ko'mak beruvchi zamonaviy
menejment usullariga asoslangan mexanizmni yaratish va undan unumli
foydalanishni ta‘minlash zarurdir. Bozor sharoitida tadbirkorlikni boshqarishda
uning quyidagi xususiyatlarini e‘tiborga olish kerak:
- tadbirkor har doim bozordagi talab va taklifni e‘tiborga olib ish ko'radi;
- tadbirkor samaradorlikni ta‘minlovchi sa‘y-harakatlar qilib, ishlab chiqarish
xarajatlarini kamaytirish yo'llarini qidiradi;
- biznesning pirovard natijalariga javob beradigan shaxslar, o'z bizneslarini
erkin shart-sharoitlarda olib borishiga yetarli imkoniyatlar yaratadilar;
- kichik korxonaning pirovard natijalari, ya‘ni uning oladigan foyda yoki
zarari faqat bozordagi oldi-sotdi jarayonida ma‘lum bo'ladi;
- kichik biznes bilan shug'ullanuvchi tadbirkor o'z mablag'larini harakatga
solib, bozorda qanday xavf-xatarga duch kelishi yoki yakuniy natija qanday
bo'lishini aniq bilmaydi.
Shunday qilib, tadbirkorlik iqtisodiy faoliyatning alohida turi bo'lib, uning
zamirida mustaqil tashabbus, javobgarlik, tadbirkorlik g'oyasiga asoslangan, foyda
olishga yo'naltirilgan, maqsadga muvofiq faoliyat yotadi.
Tadbirkorlik iqtisodiy faollikning alohida turi bo'lib, uning boshlang'ich
bosqichi, odatda, fikrlash faoliyati yoki uning natijasi bilan bog'langan bo'ladi,
faqat u keyin moddiy shaklni oladi. Tadbirkorlik yangilik kiritish, tovar ishlab
chiqarish faoliyatini o'zgartirish yoki korxonani (shu jumladan, kichik korxonani)
tashkil qilish sohasida ijodkorlikning mavjudligi bilan ta‘riflanadi. Tadbirkorlik
faoliyatining ijodkorlik jihatlari boshqaruvning yangi tizimida ishlab chiqarishni
tashkil etishning yangi usullari yoki yangi texnologiyalarini tatbiq etishda o'z
ifodasini topadi.
|