Türk biRLİĞİ yolunda avşar türkmenleri sempozyumu biLDİRİler kitabi 21 Temmuz 2017 Kayseri
Yüklə 4,44 Kb. Pdf görüntüsü
|
151 Türk Birliği Yolunda Avşar Türkmenleri Sempozyumu şantiye yeri gibidir her zaman 164 . Söz konusu yukarıdaki durum günümüzde dahada farklı bir boyuta evrimleşmiştir. Zira sanallaşan dünyada elektronik yaşamla içiçe geçmiş olan yaşamsal anlam evrenimize sanal dünya diyebileceğimiz yeni bir mekanında eklemlendiğini söyleyebiliriz. Coğrafi Düşüncede Mekân Tartışmaları 165 Mekânın başka şeylere bağlı olarak görülmesi görece bir mekân yaklaşımı gerektiriyordu. Bu yaklaşım, uzaklık ve yakınlık kavramlarını da sorunlu hale getirmiştir. Örneğin telefonda konuştuğunuz birine bir kaç blok ötedeki bir komşunuza göre daha yakın olabilirsiniz. Dolayısıyla, yakınlık ve mesafe aynı şeyler demek değildir. Aynı şekilde internette bir konuşma odasında konuştuğunuz dünyanın başka bir ucundaki bir insana, sizinle aynı kentte yaşayan birinden daha yakın hissedebilirsiniz. Hem daha rahat erişir hem de kolaylıkla etkileşimde bulunabilirsiniz 166 Tarihsel olarak geleneksel felsefi tartışmalara baktığımızda zamanın öncelendiğini, mekânın ise göz ardı edildiğini görürüz. Zaman daha çok değişim ve gelişme olarak görülürken, mekân ise daha çok statik, sabit ve konteynır olarak görülmüştür. Örneğin Immanuel Kant, mekânsal boyutların, mekânsal dinamiklerdeki değişim ile bilinmeye çalışılmıştır. Coğrafyadaki yeni yaklaşımlar, sosyal teorinin insan etkileşimlerinin mekânsal boyutunu ihmal ettiğine ve tarihsel öğelerin mekânsal öğelerden daha önemli gördüğüne vurgu yapmaktadır. Birçok coğrafyacı, MichelFoucault’dan ilham alarak, 20. Yüzyılın bir “tarihsel” takıntı yüzyılı olduğunu, mevcut yüzyılın ise “mekânsalın” yüzyılı olacağını ifade etmiştir. Yeni yaklaşımlar, sorunsuz eski mekân kavramlaştırmalarının yeniden tanıtımından ziyade, çoğulcu ve üretici bir mekân anlayışının fark edilmesi gerektiğini ortaya koymaktadır. Mekân ve mülkiyet arasındaki ilişkiye büyük önem veren yeni yaklaşımlar, özel alan ile kamusal alan arasındaki farklılıklara vurgu yaparak ve genel kabullerimizi problematize ederek tartışmaya açmaktadır 167 . Günümüz toplumu yaşamını çok yönlü sürdürme eğilimindedir. Çevremizdeki uyaranların sayısı sınırsızdır. İlkel insandan bu güne ne değişmiş olabilir?... Elbette ki yaşam alanımıza etki eden nesnelerden düşünce biçimlerimize, yaşam doyumumuzdan algı biçimimize, üretim ve tüketim alışkanlıklarımıza kadar her türlü yaşamsal nitelikli enstrümanlarımızda bariz farklılaşmalar olmuştur. Bu değişim süreci günümüzde devam ederken, gelecekte de sürdürülecektir 168 . İnsan beyni yaşam alanına hitap eden her türlü çevresel oluşumlara uyum sağlama eğilimindedir. Bunu yaparken daha önceki yaşantı deneyimlerimizin düzeyi ve derecesi etkili olmaktadır. Başta insan olmak üzere doğadaki her türlü canlı yaşamını deneyimleri üzerinden şekillendirir. Nitekim bu konuda yapılan araştırmalar göstermektedir ki; önceki deneyimlerimiz sonraki yaşam biçimimizi %70 oranında etkilemektedir 169 . Toplumsal yaşamın üretmiş olduğu değer biçiminden, sosyal ilişkilere, tüketim tercihlerimizden, yaşam kalitemize etki eden faktörleri hiç düşündük mü acaba! ya da bu faktörleri besleyen arka plandaki beslenge kaynaklarımız neler olabilir!... Bu durumu şöyle açıklamaya çalışacak olursak 170 : İnsanlar bir yerden başka bir yere seyahat ederken, tercihlerini önemli gereksinimlerin dışında neye göre belirliyor olabilir? Veya bir araba, bir bisiklet, bir ev, bir elbise alırken, ya da bir tatil planlarken onların tercihlerini nelerin etkilediği konusunda bilindik düşünce biçimlerinin dışında başka bir bakış açısından hiç düşünebildik mi! Örneğin bu veya benzeri ihtiyaçlarımızın giderilmesinde arka planda yatan bilinçaltı/bilinçdışı düşünsel imgelerin 164 Göka E. 2012 165 Kaya İlhan Debatesover Space in GeographicThought 166 Kaya İlhan (Elden, 2009; Mizrach, 2008; Peet, 1998Coğrafi Düşüncede Mekân Tartışmaları1 Debatesover Space in GeographicThought). 167 Kaya İlhan (Elden, 2009; Mizrach, 2008; Peet, 1998Coğrafi Düşüncede Mekân Tartışmaları1 Debatesover Space in GeographicThought). 168 Akt.Dilci, T. (2015)Eğitimin Mekânsal Boyutu 169 Akt.Dilci, T. (2015)Eğitimin Mekânsal Boyutu 170 Akt.Dilci, T. (2015)Eğitimin Mekânsal Boyutu 152 Şeref Kocakaya varlığını idrak edebildik mi acaba! Bu örnekleri biraz daha söylem çözümlemesi bağlamında ele alacak olursak; diyelim ki “tatil” kavramı: Kimilerinde deniz sahili, kimilerinde yüksek bir dağın zirvesine tırmanış, kimilerinde ormanlık bir alanda koytu bir yerde sessizlik ve kimilerinde de yeşillikler arasında sessizliği bozarak akan bir dere şırıltı şırıltısı eşliğinde engin bir vadi vb. gibi çağrışımları ifade ederken, Neden? herkeste farklı çağrışımlar oluşumunda etken nedir? Bu ve buna benzer soruların elbette cevaplanması bilindik yüzeysel anlamın dışında derinlikler ifade etmektedir. Yaşadığımız mekânların kendine özgü hafızaları vardır. Bu hafıza mekânların yaşanmışlığı ile doğrudan ilintilidir. Bu bağlamda mekânsal hafızayı salt bir akıl ve bilgi olarak görmek yeterli algı biçimi olmayacaktır. Bu nedenle mekânsal hafızayı mekânın tarihsel yaşantısını ve beraberinde yaşanmışlıkların onun üzerinde bırakmış olduğu kültürel etkileşimle anlamak ve yorumlamak gerekmektedir 171 . Bu bağlamda mekanların davranış biçimlerine yansıyan etkilerini gözardıetmememk gerekir. Zira nesnelerin bile hertürlü psikolojik iklime göre çevreye tepkikde bulunduğu birçok bilim adamının çalışmalarına konu kolmuştur. İnsanlar bir çok sebebe bağlı olarak mekânsal tercihlerini sürdürmüşlerdir. Hayatta kalabilmek ve ilerleyen yıllarda lüks yaşamın bir biçimi olarak karşımıza çıkan mimari tasarımlardan; özgün yaşam alanlarına ve her geçen gün özlemini derinlerde hissettiğimiz organik yaşam alanlarına hasletimizle tutuşmaktayız. İnsanlar, çevre diye isimlendirdiğimiz, aynı zamanda Fiziksel ve ruhsal gelişimizi etkileyebilecek bir ortam içinde büyür ve çoğalırız. Başta ormanlık alanlar olmak üzere; Bağ, bahçe gibi kırsal alanlar kadar, dar alanların, kısa sokakların da olduğu bu ortamlara fiziki çevre denir. Geçmişten günümüze insan, fiziki çevrenin insanın ruh yapısını nasıl etkilediğini, insanı nasıl yönlendirdiğini ve etkilediğini merak etmiştir. İnsan davranışlarını inceleyen, bunlar arkasındaki ilişkileri irdeleyerek neden sonuç ikileminde ele alarak, diğer bir tanımı ile ruhaniyet bilimi olarak adlandırılan psikoloji, günümüzün en popüler bilim dalları arasında yer almaktadır 172 . Karadayı ya göre Çevre Psikolojisi insan ve fiziksel çevresi arasındaki karşılıklı etkileşimleri inceleyen bir daldır. Bu karşılıklı etkinliklerde birey çevresini değiştirirken, aynı zamanda insanın davranış ve deneyimleri de çevre tarafından değiştirilir, dönüştürülür. İşte çevre kavramı içerisinde yer alan algısal özellikler; mekâna ait donanımların oluşturduğu farklı özellikler bileşeninde bireyin duyumsal yapısı ile etkileşimi sonucunda, algısal sürecin bilişsel ve zihinsel süreçleri başlar. Mekânda yer alan sesler ve bu seslerin farklılığı, rengi, dokular, tınısı, kokular, yüzeylerin algısal karakteristik konumu, fiziksel özellikler çok sayıda duyum ile adlandırıldığında birey bunları kendi değerlendirme süzgecinden geçirerek bir takım yargılara erişir ve nihayetinde mekânı algılar 173 . Hayatımızı sürdürdüğümüz mekânlar, bazen bütün bir huzurumuzun sebebi olurken kimi kez de başlı başına bir stres kaynağımız olabilmektedir. Mekân sürekli olarak hayatımızın içerisinde önemli bir alanı işgal ederken; varlığımızı sarıp sarmalar, bize sunmuş olduğu mekânsal hacim boyunca esnek davranırız. Yaşantımızın çevre boyutu içerisinde; biçim ve nesneleri görür, sesleri duyar, renkleri görür esintiyi hisseder ve bahçede açan rengârenk çiçeklerin kokusunu alırız. Mekân evrenin minyatürü olarak hissettiğimiz maddesel bir özdür. Ancak doğası itibariyle çoğu zaman biçimsizdir. Onun görsel biçimi, ışık kalitesi, boyutları ve ölçeği tamamen toplam biçimin elemanları tarafından tanımlanan kimlik ve karakter sınırlarına bağlıdır. Mekân kavranıp çevrelendikçe ve bir kalıba sokulup biçimsel elemanlar tarafından düzenlendikçe anlam kazanır 174 . Hayatımızı her yönüyle kuşatan; yani, oyun oynadığımız eğlendiğimiz, mesleğimizi icra ettiğimiz, koştuğumuz, çalıştığımız, duyumsayarak yaşadığımız çevrenin yaşantımızı nasıl etkilediğini çoğu zaman idrak edemeden yaşarız. Fiziksel çevrelerin, davranışlarımızı, deneyimlerimizi, yaşamımızı 171 Akt.Dilci, T. (2015)Eğitimin Mekânsal Boyutu 172 Akt.Dilci, T. (2015)Eğitimin Mekânsal Boyutu 173 Akt.Dilci, T. (2015)Eğitimin Mekânsal Boyutu 174 (Mimarlık Biçim Mekân ve Düzen, Francis D.K. Ching). Yüklə 4,44 Kb. Dostları ilə paylaş:
|