TeleviZİya nəZƏRİYYƏSİNİN Əsaslari
Yüklə 3,52 Mb. Pdf görüntüsü
|
27 aylarla hesablamaq gerçəyi üzə çıxır. Azərbaycan televiziyası nın təşəkkül tarixinin 1991ci ilə qədərki dönəmini iki mərhələyə bölməklə öyrəniriksə, 1991 – 2010cu illərin tarixini artıq bir qədər çox mərhələyə bölmək tələbi meydana çıxır. Tarixi təhlil dövrün ədəbibədii, sosial, mədəni proseslərinin kontekstində yanaşmanı vacib edir. Hər bir proqram, yaxud televiziya yaradıcılığında ten densiyalar (tutaq ki sitkom, infoteynment, gerçək şoular, kapital şoular, nikahtanışlıq verilişləri və s.) müəyyən kulturoloji, este tik, yaxud sosial dəyişkənliyin məntiqi nəticəsidir. Televiziya ya radıcılıq prosesi yoluxan xəstəlik kimi müəyyən tipli verilişlərin sürətlə çoxalması, forma dəyişkənliyi ilə təkrarlanmasıyla yadda qalır. Bu mənada televiziya tarixi tamam başqa zaman ölçüsü, adi tarixixronoloji yanaşma ilə deyil, zövq və istəklərin dinamikası nın dəyişmə xronotipi ilə hesablanmalıdır. Teleyayımın statistika sı, verilişlərin ömrü, onların hansı dönəmdə üzə çıxması və yaxud efirdən getməsi televiziyaşünaslığın əsas hədəfi olmaqla proqnoz verilməsi işində mühüm yer tuta bilər. Deməliyik ki, ölkəmizdə bu iş davamlı və ardıcıl şəkildə yerinə yetirilməyib. Biz elmi işimizdə məhz bu yanaşmanı rəhbər tu tub dönəmlərə görə TVdə baş verən yaradıcı dəyişiklikləri, yeni layihələrin uğurunu, axtarışları, yenilikçi meyilləri çözməyə çalışı rıq. Məhz müəyyən bir teleməhsulu qiymətləndirərkən, yaxud onu çözümə cəlb edərkən onu bədii, estetik, yaxud sosial mahiyyəti ilə bərabər hansı tarixi yolu keçdiyini göstərmək, bu dövrün mənəviictimai mənzərəsini canlandırmaq lazımdır. Azərbaycan teleməkanının 1998 – 2010cu illəri ən dəyişkən, köklü sıçrayışla rın, keyfiyyət də yişmələrinin baş verdiyi dönəm kimi yadda qa lacaq. Bu həm televiziya quruculuğu illəri, həm də ölkənin iqti sadi inkişaf dönəmidir. İqtisadi inkişaf telesənayeyə birbaşa təsir edərək onun keyfiyyət sıçrayışlarına, yeni axtarışlara sövq edən hadisədir. Tarixi yanaşma elmidir, hərtərəflidir, televiziyaşünaslıq üçün vacibdir və metodologiyada öz yeri, mahiyyəti vardır. Futuroloji yanaşma gələcəyin elmi proqnozunu verməklə te leyayımın təsirinin nəticələrini qiymətləndirməyə imkan verir. Tədqiqatda məşhur futuroloqların əsas nəzəriyyələrini, mü la hizələrini çözərək bu elmi qənaətə gəlmişik. Bu mənada futu roloji çözüm, tədqiqat televiziya yaradıcılığının fəaliyyətinin proqnoz laşdırılmasını, yeni yanaşmayla zəngin olmasını təmin edir. Te leviziya dəyişkən, dinamik təbiətə malikdir. Seyrçinin sabah nə istəyəcəyini, onun zövqünün hansı səmtə yönəlməsini müəyyən etmək olduqca vacib şərtdir. Bunu həm də rəqabət, reytinq uğrun 28 da gedən mücadilə tələb edir. Bu mənada teleyayımın bugünkü təsiri sosioloji, kulturoloji yanaşmadırsa, onun nəticələri və bu nəticədən doğan tələblər, istəklər futuroloji araşdırmanı vacib edir. Yeni texnikanın tətbiqi televiziyanın imkanlarını sərhədsiz etdi, onun təsir imkanlarını artırdı, bununla da yeni futuroloji aspektləri müəyyən etdi. Yeni dönəm daha dinamik, dəyişkən gö rüntü hesabına göstərilən informasiyanın təsiri ilə yaşayan insanın sabahı necə olacaq? Bu gün göstərilən serialın nəticəsi, onun təsiri artıq sabah üzə çıxır; kütləvi intihar, boşanma və s. təbəddülatları proqnozlaşdırmaq futuroloji yanaşmanın əsasında durur. Ka bel, xüsusiləşdirilmiş teleyayım, internet yayımı yeni üfüqlər aç maqla sosial və kulturoloji problemlər yaradır. Onların vaxtında proqnozlaşdırılması, təyinatının müəyyənləşdirilməsi vacib iş kimi televiziyaşünaslığın qarşısında durur. Həmçinin inkişaf et miş dövlətlərdə yaranan teleməhsullar, bu həyatı tərənnüm edən ekran nümunələri, ən çox da seriallar digər ölkələrin həyatında təbəddülatlar yarada bilər, sosial problemləri önə çəkər. “Bu artıq baş verir” desək, yanılmarıq. Məhz inkişaf etmiş ölkələr tərəfindən seriallar sabahın silahı kimi üçüncü ölkələrə ixrac olunur. Onların mədəni, sosial həyatına, adi məişətinə yeni hava gətirir. Bütün bun ları proqnozlaşdırmaq futuroloji yanaşmanın mahiyyətidir. Yu ventologiya və gənclərin submədəni prosesini qiymətləndirmək, onların psixi durumunu, yaşantılarını müəyyən etmək televi ziyaşünaslığın qarşısında duran vəzifələrdəndir. Teleyayımın təsiri, onun yeni nəslin tərbiyəsində oynadığı rol, gələcəkdə hansı hədəfləri, istiqamətləri əsas götürməsi başlıca suallardan biridir. Teleyayım istiqamətinin proqnozlaşdırılması olduqca əhəmiyyətli, qaçılmaz işdir və televiziyaşünaslığın əsas vəzifələri kimi ortaya çıxır.
Televiziyanın yaradıcı mahiyyəti, onun axtarışları və bütün so sialictimai tərəfləri sənətşünaslığın tədqiqat dairəsinə daxil dir. Televiziyanın yaranışı estetika, sənətşünaslıq qarşısında mü hüm vəzifələr qoydu. O cümlədən, teletənqidin metodolo gi yasını, təhlil mexanizmini dəqiq təyin etmək, predmetini, kom ponentlərini müəyyənləşdirməklə bütöv və ayrıca şəkildə çö zü münü apar maq sənətşünaslığın başlıca vəzifələrindəndir. Te leviziyaşünas lıq sənətşünaslığın, ekranşünaslığın xüsusi, daha mü rəkkəb is ti qamətidir. Texniki inkişaf, yeni texnologiyaların tət biqi televizi yanın yaradıcı mənzərəsini dəyişdirmək gücünə malik olmaqla, dəyişkən mühit yaradır. Televiziya teatr, kinodan fərqli olaraq daha çox sənətləri əhatə etdiyindən bir çox ictimai elm lərin qovuşuğun Yüklə 3,52 Mb. Dostları ilə paylaş:
|