Tasvirlash usullaridan foydalanish

Ta'limda raqamli texnologiyalarni tadbiq etishning zamonaviy tendensiyalari va rivojlanish omillari 
www.pedagoglar.uz
 

 
 
 
 
 
15-to’plam fevral 2023 
 
235 
O’quvchilar matnni o’qib nisbiy tugallangan qismni ajratadilar va unga mos 
sarlavhani xattaxtadan tanlaydilar. Ish shu tarzda davom ettirilib, matn rejasi 
tuziladi. Reja tuzish uchun so’roq va darak gaplardan va ayrim hollarda atov 
gaplardan foydalanish mumkin, faqat har bir rejada bir turdagi gaplar ishlatilishi 
zarur. Shunday qilib, o’quvchilarda matn ustida ishlash ko’nikmasini 
shakllantirishda ular diqqati ishning mazmuni va bajarish yo’llariga qaratiladi. 
Boshlang’ich sinflarda badiiy asar turlaridan hikoya, she’r, ertak, masal, maqol va 
topishmoqlar amaliy ravishda o’rganiladi. Bulardan tashqari, ilmiy- ommabop 
maqolalar ham o’qitiladi. Turli janrdagi badiiy asarlar qurilishi, stilistik priyomlari 
jihatidan o’ziga xos hususiyatlarga ega bo’lib, o’quvchilarga ta’siri ham har xil 
bo’ladi. SHunga ko’ra, turli janrdagi badiiy asarlarni o’qishda o’qituvchi unga mos 
metodlar tanlashi talab etiladi. Hikoya kichik hajmli badiiy asar bo’lib, unda kishi 
hayotidagi ma’lum bir voqea hayotning muhim tomonlari umumlashtirib 
tasvirlanadi. “Hikoya ko’pincha kishi hayotida bo’lgan bir epizodni tasvir etadi. 
Uning mazmuni ertakdagidan ortiqroq hayotiydir”. Hikoya mazmunan boshlang’ich 
sinf uchun mos janr hisoblanadi. Kichik yoshdagi o’quvchilarni qahramonning xatti-
harakati, tashqi ko’rinishi, portret tasviri, voqea-hodisalar haqidagi hikoyalar 
ko’proq qiziqtiradi. Shuning uchun bolalarni badiiy asar turi bo’lgan hikoya bilan 
tanishtirish uning syujetini tushuntirishga bog’lab olib boriladi. Boshlang’ich 
sinflarda hikoyani o’qishga bag’ishlangan izohli o’qish darslarida o’qilgan hikoya 
mazmunini ochish, lug’at ustida ishlash, o’qilgan matnni qayta hikoyalash asosiy ish 
turlaridan hisoblangan bo’ladi. Bundan tashqari she'r matni ham savollar asosida 
tahlil qilinadi. Ammo, she'r mazmuni haqida o'quvchilarga ko'p savol berish tavsiya 
etilmaydi. O'quvchilar she'rning asosiy mazmunini tushunganliklariga ishonch hosil 
qilishning o'zi kifoya. Shuni ham aytish kerakki, bolalar hayoti, ularning o'ziga xos 
fikrlari, his -tuyg'ulari, qiziqishlarini ifodalovcfu shuningdek, zamonamiz 
qahramonlari, o'zbek xalqi, Vatan himoyasi, xalqimizning qahramonona ishlari 
haqidagi she'rlar mazmunini to'liqroq tahlil qilish talab etiladi. Bunday she'rlarni 

---