Tasavvuf va adabiyotining diniy-falsafiy asoslari

14-mavzu. Tasavvuf va futuvvat
Javonmardlik (futuvvat)ning mohiyati. Javonmardlar niyati va Himmati. O‘zni boshqalar uchun fido
qilish g‘oyasi. Mahfiy jamoalar va ularning o‘zaro ahdu paymonlari, rasm- rusumi, fe’lu odatlari.
Tasavvuf javonmardlar uchun e’tiqod o‘rnida. Javonmardlik esa tasavvuf niyatlarining amalga oshuvi.
Ko‘plab sufiylarning javonmardlikka rag‘bati borligi. Abusaid Abulxayr, Najmiddin Kubro, Pahlavon
Mahmud, Bahovuddin Naqshband futuvvatni tariqat bilan qo‘shganlar. Javonmardlik tasavvufni
gushanishinlikdan olib chiqdi, qalb sahovatini bosh shiorga aylantirdi.
Xizmat va sahovat, haq yo‘lida shijoat va g‘ayratni targ‘ib etish. Futuvvatning ozodlik harakatlari bilan
aloqasi.
2. ASOSIY QISM
2.1. Nazariy mashg‘ulotlarning mavzulari, rejasi va ularga ajratilgan soat
7- SEMESTR (Jami 22 soat)
№
Mavzular
Mashg‘ulotlar maqsadi
Ajra-
tilgan
soat
1.
1-mavzu.
O‘zbek
mumtoz adabiyotining
diniy-falsafiy manbalari
haqida
Movarounnaxrning jugrofiy jixatdan qadimiy sivilizatsiyalar
chorrahasida joylashgani bu o‘lkada qadimgi Hind, Eron, Iroq
va Xitoy xalqlari falsafiy qarashlarining bir makonda
umumiylashuvi va uyg‘unlashuviga yaxshi zamin yaratganligi.
Bu yerda islom kirib kelishidan ilgari aholi o‘rtasida mistik-
ilohiyot ilmi sezilarli ta’sir kuchiga ega bo‘lgani.
IX asrning ikkinchi yarmi X asrning birinchi yarmida
Samarqandda yashab o‘tgan buyuk mutakallim olim Abu
Mansur Moturidiy asarlarida moniylar va zardushtiylar bilan
olib borgan kalom bahslari. Movarounnaxrda islom yagona
va mutlaq hukmron mafkuraga aylangan bir davrda ham aholi
o‘rtasida islomgacha bo‘lgan mistik qarashlar kuchli bo‘lgan.
Al-Kindiy, Abu Nasr Forobiy, Ibn Sino va ularning
izdoshlari ilmiy faoliyati yunon falsafasini islomlashtirishda
hal qiluvchi bo‘g‘in bo‘lganligi. Ushbu bo‘g‘in vakillarining
mashshoiy (peripatetik) faylasuflar deb, g‘arbda esa yunon
faylasuflaridan ajratib turishi uchun «al-falsafa ahli» deb
atalishi. Ibn Sino asarlarida ishq va irfon masalasi.
Veda adabiyotlarida haqiqat mavzusi. Muqaddas manbalarda
payg‘ambarlar tarixi.
2
2.