T. C. Sağlik bakanliği orhaneli devlet hastanesi Bİyokimya laboratuvari test rehberi hazirlayan ulaş Şamdan laboratuar Teknisyeni-Laboratuar Sorumlusu
BİYOKİMYA OTOANALİZÖRÜNDE ÇALIŞILAN TESTLER
Yüklə 344,6 Kb.
|
12.2.BİYOKİMYA OTOANALİZÖRÜNDE ÇALIŞILAN TESTLER GLUKOZ: Sinonim: Açlık Kan Şekeri, AKŞ Çalışma Zamani: Hergün Numune Türü: Serum Numune Kabı: Sarı kapaklı tüpe Hastanın Hazırlanması: Numune alınması için en az 8 saatlik sabah açlığı gereklidir. Kullanımı: Karbonhidrat metabolizmasının değerlendirilmesinde kullanılır. Numune Red Kriterleri: Serumu ayrılmadan sarı kapaklı tüpte beklemiş kan, Hemolizli numune, Hastanın tok olması, yetersiz serum, Numunenin alınma saati yazılmamışsa. Referans Aralığı: 70-110 mg/dl TOKLUK KAN ŞEKERİ (TKS) Çalışma zamanı: Hergün Numune Türü: Serum Numune Kabı: Sarı kapaklı tüp Hastanın Hazırlanması: Yemekten 2 saat sonra Numune Red Kriterleri: Serumu ayrılmadan sarı kapaklı tüpte beklemiş kan, hemolizli numune yetersiz serum. ORAL GLUKOZ TOLERANS TESTI (50 gr) Sinonim OGL, Oral glucose load Çalışma zamanı: Hergün NumuneTürü: Serum Numune Kabı: Sarı kapaklı tüp Hastanın Hazırlanması: Hastanın aç olması gerekli değildir. Sadece hafif bir kahvaltı yeterlidir. Şekerli su içildikten (hastaya 200-250 ml. su içinde 50gr. Glukoz içeren solüsyon 5 dk. içerisinde içirilir) 1 saat sonra kan örneği alınır. Kullanımı: 16-24 gebelik haftalarında gestasyonel diabet tarama testi olarak kullanılır. Test sonucu >140 mg/dl çıkarsa hastaya 100 gr’ lık OGTT uygulanır. Numune Red Kriterleri: Serumu ayrılmadan sarı kapaklı tüpte beklemiş kan, hemolizli numune, yetersiz serum. Referans Aralığı: 140mg/dl. ORAL GLUKOZ TOLERANS TESTI (75gr) Sinonim: 75gr OGTT Çalışma Zamanı: Hergün Numune Türü: Serum Numune Kabı: Sarı kapaklı tüp Hastanın Hazırlanması: Numune alınması için 10-16 saatlik sabah açlığı gereklidir. Çok gerekli olmayan tedaviler kesilir. Kahve ve sigaraya izin verilmez.Açlık örneği alındıktan sonra hastaya 400-500 ml su içinde 75 gr glukoz içeren solüsyon 5 dk. içerisinde içirilir. 30,60,90 ve 120 dk'larda tekrar kan örneği alınır. Test sırasında hasta sakin ve dinlenme durumunda olmalıdır. Su,sigara ve ilaç dahi hiçbir şey yiyip içmemelidir. Bulantı, kusma olması durumunda test sonlandırılmalıdır. Kullanımı: Açlık kan şekeri değeri 110-126mg/dl arasında olan gebe olmayan, erişkin hastalarda DM veya bozuk glukoz toleransı tanısı koymak için uygulanan testtir. Numune Red Kriterleri: Serumu ayrılmadan sarı kapaklı tüpte beklemiş kan, hemolizli numune, yetersiz serum, diyet listesine uyulmaması. Referans Aralığı:Açlık: 110-126 mg/dl 30.dk: 110-170 mg/dl 60.dk: 120-170 mg/dl 90 dk: 110-140 mg/dl 120dk:140-199 mg/dl 2. saat ve diğer sonuçlardan (30,60,90 dk) en az birinin 200 mg/dl'den yüksek olması DM tanısı koydurur. Açlık kan şekeri > 126 mg/dl ve rastgele yapılan en az 2 kan şekeri ölçümü değeri > 200 mg/ dl ise OGTT yapmaya gerek yoktur. DM tanısı bu şekilde konabilir. ORAL GLUKOZ TOLERANS TESTİ (100 gr) Sinonim:100gr OGTT ÇaIışma Zamanı: Hergün Numune Türü: Serum Numune Kabı: Sarı kapaklı tüp Hastanın Hazırlanması: Numune alınması için 10-12 saatlik sabah açlığı gereklidir. Non-Esansiyel medikasyonlar kesilir. Kahve ve sigaraya izin verilmez. Açlık örneği alındıktan sonra hastaya 400-500 ml su içinde 100 gr. Glukoz içeren solüsyon 5 dk. içerisinde içirilir. 1,2 ve 3. saatlerde kan örneği alınır. Test sırasında hasta sakin ve dinlenme durumunda olmalıdır. Su, sigara ve ilaç dahil hiçbir şey yiyip içmemelidir. Bulantı kusma olması durumunda test sonlandırılır. Kullanımı: 50 gr. Glukoz yükleme testi sonucu > 140 mg/dl çıkarsa hastaya 100 gr.lık OGTT uygulanır. Numune Red Kriterleri: Serumu ayrılmadan sarı kapaklı tüpte beklemiş kan, hemolizli numune, yetersiz serum, diyet listesine uyulmaması. Referans Aralığı: Açlık: 110 mg/d 1.Saat: 190 mg/dl 2.Saat: 165 mg/dl 3.Saat: 145 mg/dl Bu değerlerden en az 2'sinin yüksek olması gestasyonel diabet tanısı koydurur.
ketoasidozla düşer. Numune Red Kriterleri: Hemolizli numune, eksik serum, serumu ayrılmadan sarı kapaklı tüpte beklemiş kan. Referans Aralığı: 0.6-1,3 mg/dl ÜRİK ASİT: Sinonim: ürat, UA Çalışma Zamanı: Hergün Numune Türü: Serum Numune Kabı: Sarı kapaklı tüp Kullanımı: Gut ve diğer pürin metabolizma bozukluklarının tanı ve takibinde kullanılır. Gut, böbrek yetmezliği, lösemi, multiple myeloma, polisitemi, lenfoma, gebelik toksemisi, psöriazis, polikistik böbrek hastalığı pürinden zengin diyet (karaciğer, böbrek vb.) ve ağır egzersizden sonra serum ürik asit düzeyi yükselirken, Wilson hastalığı, Fanconi sendomu, ksantinüri ve düşük pürin içeren diyetle beslenmede ise ürik asit düzeyi düşer. Numune Red Kriterleri: Hemolizli numune, eksik serum serumu ayrılmadan sarı kapaklı tüpte beklemiş kan. Referans Aralığı: 2.6-7.2 mg/dl TOTAL PROTEİN Sinonim: TP Çalışma Zamanı: Hergün Numune Türü: Serum Numune Kabı: Sarı kapaklı tüp Hastanın Hazırlanması: Turnikenin uzun süre tutulmasına bağlı olarak oluşan venöz staz ve ayakta durmak serum total protein düzeyini yükseltirken, gebeliğin son trimesteri ve uzamış yatak istirahati total protein düzeyini düşürür. Kullanımı: Nutrisyonel durumun değerlendirilmesi ile böbrek ve karaciğer hastalıklarının takibinde kullanılır. Hiperimmunglobulinemi, poliklonal veya monoklonal gammopatiler ve aşırı dehidratasyonda serum protein düzeyi artarken, protein kaybettiren gastroenteropatiler, yanıklar, nefrotik sendrom, kronik karaciğer hastalıkları, malabsorbsiyon, malnütrisyon agamaglobulinemi ise protein düzeyi düşer. Numune Red Kriterleri: Hemolizli numune, eksik serum, serumu ayrılmadan sarı kapaklı tüpte beklemiş kan, uzamış turnike uygulaması Referans Aralığı: 6.4-8,2g/dl ALBUMİN Çalışma Zamanı: Her gün Numune Türü: Serum Numune Kabı: Sarı kapaklı tüp Kullanımı: Nutrisyonel durum ve onkotik kan basıncı hakkında bilgi verir. Dehidratasyon ve ampisilin kullanımı albumin yüksekliğine neden olurken, iv beslenme, hızlı hidrasyon, siroz ve diğer karaciğer hastalıkları alkolizm, gebelik, nefrotik sendom, hidrasyon, siroz ve diğer karaciğer hastalıkları, alkolizm, gebelik, nefrotik sendom,malabsorbsiyon,malnütrisyon, neoplaziler, protein kaybettiren enteropatiler (crohn hast, ülseratif kolit) Hipertiroidizm, yanıklar, uzamış immobilizasyon, kalp yetmezliği ve diğer kronik hastalıklarda albumin seviyesi düşer. Sıvı tedavisi verilmiyor veya karaciğer böbrek hastalığı yoksa, serum albumin düzeyinin düşük olması vücuttaki protein rezervinin azaldığını gösterir. Albumin, prealbumin ve transferrin birlikte negatif akut faz reaktanı olarak kabul edilir. Akut enflamatuvar olaylarda serum albumini düşer. Numune Red Kriterleri: Uzamış turnike uygulaması, hemolizli numune, eksik serum, serumu ayrılmadan sarı kapaklı tüpte beklemiş kan Referans Aralığı: 3.4-5 g/dl BİLİRUBİN (TOTAL) Çalışma Zamanı: Her gün Numune Türü: Serum Numune Kabı: Sarı kapaklı tüp Kullanımı: Karaciğer ve safra kesesi fonksiyonlarının değerlendirilmesinde kullanılır. intrahepatik ve ekstrahepatik safra yolları tıkanıklıkları hepatosellüler hasar, hemolitik hastalıklar, neonatal fizyolojik sarılık, Criggler-Najar sendromu, Gilbert hastalığı, Dubin Johnson Sendromu, fruktoz intoleransı ve hipotiroidizmde serum direk bilirubin düzeyi artar. Numune Red Kriterleri: Hemolizli numune, eksik serum, serumu ayrılmadan sarı kapaklı tüpte beklemiş kan Referans Aralığı: 0,-1mg /dl BİLİRUBİN (DİREKT) Sinonim: Konjuge bilirubin Çalışma Zamanı: Hergün Numune Türü: Serum Numune Kabı: Sarı kapaklı tüp Kullanımı: Karaciğer ve safra kesesi fonksiyonlarının değerlendirilmesinde kullanılır. intrahepatik ve ekstrahepatik safra yolları tıkanıklıkları hepatosellüler hasar, kolestaz, Dubin Johnson Sendromu, Rotor Sendromunda da artar. Numune Red Kriterleri: Hemolizli numune, eksik serum, serumu ayrılmadan sarı tüpte beklemiş kan Referans Aralığı: 0,-0,3 mg/dl KOLESTEROL (TOTAL) Sinonim: Total kolesterol Çalışma zamanı: Hergün Numune Türu: Serum Numune Kabı: Sarı kapaklı tüp Hastanın Hazırlanması: Sonbahar ve kış aylarında serum total kolesterol düzeyi daha yüksektir. Ayrıca kan alma postürü en son yenilen yemek, emosyonel stres ve menstruel siklus serum total kolesterol miktarı üzerinde etkilidir. Kullanımı: Hipolipidemi ve hiperlipideminin tanısı ile atherosklerotik riskin değerlendirilmesinde kullanılır. Numune Red Kriterleri:Hemolizli numune uzamış turnike uygulaması,Hastanın tok olması Referans Aralığı: 0-3 ay 50-135 mg/dl Erişkinlerde <200 mg/dl KOLESTEROL (HDL) Sinonim: HDL-C, Çalışma Zamanı: Hergün Numune Türu: Serum Numune Kabı: Sarı kapaklı tüp Kullanımı: Koroner kalp hastalığı riskinin değerlendirilmesinde kullanılır. Numune Red Kriterleri: Hemolizli numune, uzamış turnike uygulaması, Hastanın tok olması Referans Aralığı: 35-60 mg/dl KOLESTEROL (LDL) Sinonim: LDL-C Çalışma Zamanı: Hergün Numune Türü: Serum Numune Kabı: Sarı kapaklı tüp Hastanın Hazırlanması: Numune alınması için 10 Saatlik sabah açlığı gereklidir. Kullanımı: Koroner kalp hastalığı riskini değerlendirilmesinde kullanılır. Numune Red Kriterleri: Hemolizli numune, uzamış turnike uygulaması, Hastanın tok olması Referans Aralığı: 57-155 mg/dl TRiGLİSERİT Sinonim :TG Çalışma Zamanı: Hergün Numune Türü: Serum Numune Kabı: Sarı kapaklı tüp Hastanın Hazırlanması: Numune alınması için 12 saatlik sabah açlığı gereklidir. Kullanımı: Hiperlipidemin değerlendirilmesinde kullanılır. Numune Red Kriterleri: Hemolizli numune, uzamış turnike uygulaması, Hastanın tok olması Referans Aralığı: 30-150 mg/dl ALANİN AMİNOTRANSFERAZ Sinonim: ALT, Serum glutamil piruvat transaminaz, SGPT Çalışma Zamanı: Her gün Numune Türü: Serum Numune Kabı: Sarı kapaklı tüp Kullanımı: Karaciğer fonsiyon testlerinden biridir. Karaciğer hastalıkları, safra yolları obstruksiyonu, kas zedelenmeleri, muskuler distrofiler, akut pankreatit, konjestif kalp yetmezliği, böbrek yetmezliği ve hepatotoksik ilaçlar, yoğun egzersiz ayakta durma ALTdüzeyinde artışa neden olur. Numune Red Kriterleri: Hemolizli numune Referans Aralığı: 30--65 U/L ASPARTAT AMiNOTRANSFERAZ Sinonim: AST, SGOT, Serum glutamik oksaloasetik transaminaz Çalışma Zamanı: Hergün Numune Türü: Serum Numune Kabı: Sarı kapaklı tüp Kullanımı: Bütun vücut dokularında bulunmakla beraber, karaciğer, kalp ve iskelet kası en çok bulunduğu dokulardır. Herhangi bir nedene bağlı karaciğer zedelenmesi veya hasarı kolestatik ve obstrüktif sarılık, kronik hepatitler, enfeksiyoz mononukleoz, kalp veya iskelet kası nekroz veya travması kalp veya iskelet kası inflamatuar hastalıkları, akut Ml, ağır egzersiz, kalp yetmezliği, ciddi yanıklar, hipotiroidizm, intestinal obstrüksiyon, malign hipertermi ve talasemi majorde serum ASTdüzeyi artar. Numune Red Kriterleri: Hemoliz Referans Aralığı: 15-37 U/L ALKALEN FOSFATAZ Sinonim: ALP Çalışma Zamanı: Hergün Numune Türü: Serum Numune Kabı: Sarı kapaklı tüp Kullanımı: Karaciğer, safra kesesi ve kemik dokusuna bağlı hastalıkların değerlendirilmesinde kullanılır. Bilier obstrüksiyon, bilier atrezi, siroz, osteitis deformans, hiperparatiroidizm, Paget hast, infiltratif karaciğer hastalıkları, enfeksiyoz mononukleoz, metastatik kemik tumörleri, metobolik kemik hastalıkları, viral hepatitler, gebelik, konjestif kalp yetmezliği ve çocukların büyüme dönemlerinde ALP düzeyi artar. Numune Red Kriterleri: Hemoliz Referans Aralığı: 50-136 U/L LAKTAT DEHİDROGENAZ Sinonim: LDH, LD, Laktikasitdehidrogenaz Çalışma Zamanı: Hergün Numune Türü: Serum Numune Kabı: Sarı kapaklı tüp Kullanımı: Kalp ve karaciğer hastalıklarının tanısında kullanılır. AMI, megaloblastik ve pernisiyöz anemi, karaciğer hastalıkları, şok, hipoksi, siroz, obstruktif sarılık, böbrek hastalıkları, kas hastalıkları, neoplastik hastalıklar, konjestif kalp yetmezliği, lösemi, hemolitik anemi, orak hücreli anemi, lenfoma, renal enfarkt, akut pankreatitte, LDH düzeyi artar. Numune Red Kriterleri: Hemoliz Referans Aralığı: 100-190U/L POTASYUM Sinonim: K+ Çalışma zamanı: Hergün Numune Türü: Serum Numune Kabı: Sarı kapaklı tüp Hastanın Hazırlanması: Diurnal varyasyonu vardır. Sabah Saat 08.00'de maksimum, aksam 22.00'de ise minimum düzeydedir Kullanımı: Elektrolit ve asit baz değerlendirilmesinde ve böbrek fonksiyonlarının takibinde kullanılır. Trombositoz, lösemi, hemoliz, doku hasarı, status epileptikus, malign hiperpireksi, asidoz, akut böbrek yetmezliği, addison hastalığı, pseudohipoaldostronizm.ağır egzersiz, şok ve dehidratasyonda serum potasyum konsantrasyonu artar. Kronik açlık, diare, kusma, intestinal fistul, renal tubuler asidoz fanconi sendromu, Primer ve sekonder aldosteronizm, cushing sendromu, Bartter sendromu, alkaloz ve osmotik diurezde ise serum konsantrasyonu düşer. Numune Red Kriterleri: Hemolizli numune, uzamış turnike uygulaması. Referans Aralığı: 3.5 -5.1 mmol/L SODYUM Sinonim: Na Çalışma Zamanı: Hergün Numune Türü: Serum Numune Kabı: Sarı kapaklı tüp Kullanım: Elektrolit ve su dengesinin değerlendirilmesinde kullanılır. Numune Red Kriterleri: Hemoliz Referans Aralığı: 136-145 mmol/L KLOR Sinonim: Cl Çalışma Zamanı: Hergün Numune Türü: Serum Numune Kabı: Sarı kapaklı tüp Kullanımı: Elekrolit dengesi ve asit baz ile su metabolizmasının değerlendirilmesinde kullanılır. Dehidratasyon, renal tubuler asidoz, akut böbrek yetmezliği, diabetes insipidus, salisilat inoksikasyonu ve respiratuvar alkalozda serum Cl düzeyi artarken aşırı kusma, aldosteronizm, respiratuvar asidoz ve su intoksikasyonu gibi durumlarda ise Cl düzeyi düşer. Numune Red Kriterleri: Hemoliz Referans Aralığı: 98-107mmol/L KALSİYUM Sinonim: Ca Çalışma Zamanı: Hergün Numune Türü: Serum Numune Kabı: Sarı kapaklı tüp Hastanın Hazırlanması: Numune alınması için 10 saatlik sabah açlığı gereklidir. Numune alımı sırasında turnike 10 dk'dan uzun süre tutulmamalıdır. Kan kalsiyum seviyesi 02.00-04.00 saatleri arasında en düşük, saat 20.00'de ise en yüksek seviyede bulunur. Kullanımı: Çeşitli endokrin ve metabolik bozukluklarının değerlendirilmesinde kullanılır. Primer ve tersiyer hiperparatiroidizm, kemik metaztazları, çeşitli maliginiteler, polisitemia vera, feokromasitoma, sarkoidozis, vitamin D intoksikasyonu süt alkali sendomu, tirotoksikozis, akromegali ve dehidratasyona neden olan durumlarda serum Ca düzeyi artar. Hipoparatiroidizm, Vit.D eksikligi kronik böbrek yetmezliği, magnezyum eksikligi, akut pankreatit, hiperfosfatemi, sistinozis, osteomalazi, alkolizm, hepatik siroz ve hipoalbuminemi durumlarında serum Ca düzeyi azalır. Masif kan transfüzyonu, alkolizm, besinlerle yetresiz kalsiyum alımıda serum kalsiyum konsantrasyonunun düşmesine neden olabilir. Ayrıca total Ca düzeyi kandaki protein konsatrasyonundanda etkilenir. Protein miktarı 1g/dl artarsa, kalsiyum miktari yaklaşık 0.8 mg/dl azalır. Numune Red Kriterleri: Aşırı hemoliz Referans Aralığı: 8.5-10.1 mg/dl FERRİTİN (Bu test hastanemiz laboratuarında çalışılmamaktadır. Hastalardan aldığımız kan örnekleri Bursa Çekirge Devlet Hastanesi Laboratuarına gönderilmekte ve testler bu laboratuarda çalışılmaktadır. Test sonuçları ise7–15 gün içinde hastanemiz laboratuarına gelmektedir) Çalışma Zamanı: Her gün Numune Türü: Serum Numune Kabı: Sarı kapaklı vakumlu jelli tüp Numune Red Kriterleri: Hemolizli ve az miktarda alınmış örnekler çalışılmaz. Kullanımı: Retikuloendotelial sistemden kaynak alır. Vücut demirinin %20-25’ini bünyesinde depolar. Demir eksikliği anemisi, kronik hastalık anemisi, talassemi, hemakromatozis ve demir tedavisinin takibinde kullanılır. Bir akut faz reaktanı olduğu için iltihaba yanıt olarak da kan düzeyi artar. Demir yüklemesi, hemakromatozis, akut lösemiler, inflamatuar hastalıklar, akut veya kronik karaciğer hastalıkları, Hodgkin hastalığı, meme kanserinde serum düzeyi artar. Demir eksikliği anemisinde azalır. Referans Değerleri: ng/mL Yetişkin erkek………..28-397 Yetişkin kadın………..6-159 Erkek çocuk 1-7 gün…34-432 8-15 gün ...32-233 Kız çocuk 1-7 gün…..46-620 8-15 gün …53-237
SERBEST T3 Sinonim: FT3 Çalışma Zamanı: Her gün Numune Türü: Serum Numune Kabı: Sarı kapaklı tüp Kullanımı: Tiroid fonksiyonlarının değerlendirilmesinde kullanılır. Hipertiroidizm ve T3 tirotoksikozunda serum FT3 düzeyi artarken hipotiroidizmde azalır. Ayrıca kronik hastalığı olan veya uzun süre hastanede yatmış, olan kişiler ötiroid olsalar bile FT3 düzeyi düşük bulunabilir. Total T3 yaklaşık %0.2-0.5'I FT3' tür. Numune red kriterleri: Hemoliz, lipemi, ikter Referans Aralığı: pg/ml Normal Değer 1.8-4.2 Yeni Doğan 1-7 gün (erkek) 1.68-9.2 Yeni Doğan 8-15 gün 2.0-9.8 Yeni Doğan 1-7 gün (kız) 1.87-14.8 Yeni Doğan 8-15 gün 1.99-5.6 SERBEST T4 Sinonim: FT4 Çalışma Zamanı: Her gün NumuneTürü: Serum Numune Kabı: Sarı kapaklı tüp Kullanımı: Tiroid fonksiyonlarının değerlendirilmesinde kullanılır. Hipertiroidizmde serum FT4 düzeyi artarken, hipotiroidizmde azalır. Total T4'ün yaklaşık %0.02-0.04'u serum FT4 tür. Numune Red Kriterleri: Hemoliz, lipemi, ikter Referans Aralığı: ng/dl Normal Değer 0,8-1,9 Yeni Doğan 1-7 gün (erkek) 1,71-6,6 Yeni Doğan 8-15 gün 1,33-3,6 Yeni Doğan 1-7 gün (kız) 2,3-6,9 Yeni Doğan 8-15 gün 1,69-5,2 TOTAL T3 Sinonim: Total triiodothyroinine;TT3 Çalışma zamanı: Hergün Numune Türü: Serum Numune Kabı: Sarı kapaklı tüp Kullanımı: Normal koşullarda total T3’ün %0,3 kadar kısmı serbest halde bulunur. Geriye kalan çok büyük kısmı, tiroksin bağlayıcı globülin ve albümine bağlı olarak bulunur. Total T3 konsantrasyonu yükseklği, hipertiridizm olasılığını yükselttiği gibi, gebelik, oral kontraseptif kullanımı gibi durumların neden olduğu bağlayıcı protein konsantrasyonunda yükselme ile de ilişkili olabilir. Serbest T3 yüksekliği ise yalnızca hipertroidizm durumlarında görülür. Buna karşılık, kronik hastalığı olanlarda veya nefrotik sendromda, hastaların ötiroidi olmalarına rağmen bağlayıcı protein düşüklüğü nedeniyle, total T3 konsantrasyonu düşük bulunabilir. Bu hastalarda serbest T3 konsantrasyonu normal sınırlarda bulunur.
Normal Değer 84-172 Yeni Doğan 1-7 gün (erkek çocuk) 210-578 Yeni Doğan 8-15 gün (erkek çocuk) 98-377 Yeni Doğan 1-7 gün (kız çocuk) 238-532 Yeni Doğan 8-15 gün (kız çocuk) 83-372 1.trimestr 121-308 2.-3.trimestr 152-362 TOTAL T4 Sinonim: Total tiroksin;TT4 Çalışma zamanı: Hergün Yüklə 344,6 Kb. Dostları ilə paylaş:
|