Söz varliğI
Yüklə 415,53 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Turkish Studies
Fuzûlî’nin Leylâ vü Mecnûn’unda… 227
Turkish Studies International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 4/7 Fall 2009
varlığını sezdirir. Bu durum, şâirin hayata bakışı, varlığı sorgulayışı ve mutlak varlığa, kâinattaki işaretleri takip ederek ulaşmayı hedeflemesinde de, kendisini hissettirir. Fuzûlî'nin şiirinin bir diğer özelliği ise lirik olmasıdır. O, düşüncelerini, heyecanlarını, üzüntülerini, olduğu gibi okuyucusuna aktaran ve her biri adeta sehl-i mümteni olarak tanımlanabilecek örnekler kaleme almıştır. Bu şiirler şâirin yüreğinden koptuğu için okuyucunun da yüreğine bir kor gibi düşmektedir. Onun sanatının en büyük unsuru ve ondaki lirizmin en kuvvetli desteği aşk, mizacının ana mihveri ise güzelliktir. 16
ifade edilen bilgiler de vardır. Bunlardan biri olan Prof.Dr. M.Orhan Okay’a göre; “ Fuzûlî’nin Leylâ ve Mecnûn’undaki aşk birçoklarının zannettiği gibi ilâhî tasavvufî bir aşk değildir. Ama mistik bir aşktır. Böyle bir tabir yoksa söyleyelim, Mecnûn bir fenâ fi’l-Leylâ’dır, fenâ fi’l-aşk’tır. Bununla beraber başlangıçta beşerî olan bir aşkın giderek bedenî hazlardan sıyrılıp bir çeşit süblimasyon’a (i’lâ) ulaşması mümkündür. Dünyevî, yani özel terimi ile mecâzî aşkın, yüce bir duygu hâlinde ilâhî aşka ulaştığı düşünülebilir. Ama Fuzûlî bunu sarih olarak söylemiş değildir.” 17
Leylâ vü Mecnûn’da konunun işleniş seyri içinde, Leylâ’yı, mutlak olan güzelliği temsil eden bir varlık olarak ele almamak ve yine Mecnûn’u, bu varlığa ulaşma iştiyakı taşıdığı hâlde, bu aşk için yanıp tutuşan bir derviş olarak görmemek de mümkün değildir. Hiç şüphesiz bu durum, Şeyh Gâlib’in Hüsn ü Aşk’ında karşımıza çıkan tarzda bir alegori olarak da algılanamaz, ancak mutlak varlık olan Tanrı’nın, karşısında, kendisini görüp sevecek bir göz ve gönül yaratmasıyla alakalı olduğu da açıktır. Fuzûlî daha eserinin başında, vahdet-i vücûd nazariyesinin ifadesi olan söyleyişlerle karşımıza çıkar. Şâirin dünya ve hayata bakışı, bezm-i elest’i terkediş, dünyaya geliş sebebi, kâinatın yaratılışı, nefsi olgunlaştırarak tekrar aslî vatana dönüş, doğrudan doğruya, tasavvufî düşünce boyutuna taşınabilir. Örnekleyecek olursak:
16 Mustafa İsen, Ötelerden Bir Ses, Divan Edebiyatı ve Balkanlarda Türk Edebiyatı Üzerine Makaleler,Akçağ Yay., Ankara 1977, s.233. 17 Orhan Okay, Silik Fotoğraflar, Ötüken Neşriyat A.Ş., İstanbul 2001, s.136.
228 Pervin ÇAPAN
International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 4/7 Fall 2009
Billâh ki bu dil-firîb menzil Öyle bana verdi râhat-ı dil Kim eski makamımı unutdum Sandım vatanım makâm tutdum 27-28/81-84
Kim ehl-i kemâl ola ibâdın Bunda yete rütbe-i kemâle Anda yete devlet-i visâle Bu râhdan etmek olmaz ikrâh Hoş râh durur sana giden râh 29/91-94 Her hilkatde gerçi bir sebeb var Ayâ sebebi kim etdi izhâr Ger "Kâf ile Nûn" dan oldu âlem Ayâ neden oldu "Kâf u Nûn"dan
Bî-fâide gerdiş-i zamâne Her zerre-i zâhirin zuhuru Bir özgeye bağludur zarûrî 34-35/107-113 Fâş oldu ki sırr-ı Hak nihândır Âlemde nişânı bî-nişândır 37/130 Kıldı seni hiçden bir âdem Esbâb-ı tenâ'umun ferâhem 38/138
Olma gam-ı hırs ile mükedder Sa'y ile metâ’-ı mûr yığma Cehd ile azâb-ı gûr yığma
Her ne ki hilâf-ı şer unutgıl Tahkîk-i vesîle-i vusûl et Taklîd-i şerîat-ı resûl et 39-40/152-158 Fuzûlî, aşkın bir gizlilik istediğinden bahseder. Kâinâtın yaratılış sırrının arkasında da benzer bir gizlilik vardır. Onun tezahürü yine aslolana ulaşmağa vesile olmak içindir. Mutlak varlık olan Tanrı,
tekrar kendini temâşâ etmektir.
95/592
Yüklə 415,53 Kb. Dostları ilə paylaş:
|