52
va u sizni g’ashlik va sababsiz xavotir hissi bilan ogohlantirmoqchi bo’ladi. Ammo
o’z muhimligiga o’ralashib qolgan aql qalbning bu ishoralarini ko’ra bilmaydi – u doim
o’z ishlari bilan band va tuyg’ularga quloq solishga vaqti yo’q.
Dunyo sizni har qanday xavfdan avvaldan ogoh qilishga intiladi. Bu ham bo’lsa u
sizga g’amxo’r ekanidan. Faqat, uning ogohlantirishlarini biz juda ko’p hollarda
eshitmay qolamiz. Bunda tag’in jabr ko’rsak, dunyodan xafa ham bo’lamiz.
Tabiiy qo’rquvlarning eng kuchlisi – bu, albatta, o’limdan qo’rqish. Bu qo’rquvga
deyarli hamma tobe. “Deyarli” deganimning sababi juda kamdan-kam kuchli shaxsiyat
egalari bu qo’rquvdan xalos bo’lishga erishgan.
O’z-o’zicha o’limdan qo’rqish zararli tuyg’u emas. Uning ikkilamchi ko’rinishlari
ko’proq xavfli. Kasalliklardan, tabiiy ofatlardan, falokatlardan, hashoratlardan qo’rqish
kabilar o’limdan qo’rqishning asoratlari.
Agar bu qo’rquvlar rivojlantirib yuborilsa, ular odamning hayotini muttasil
kurashga aylantirib qo’yadi – kishi ko’ngil xotirjamligidan mahrum bo’ladi va bor
hayotiy quvvatini o’zini himoya qilishga sarflab qo’yadi. Bunday odamning baxtli
bo’lishi dargumon.
Mana sizga tabiiy qo’rquvlarni yengib o’tishning asosiy siri: har qanday tabiiy
qo’rquvning davosi – ishonchdir. Avvalo, sizni o’rab turgan dunyo, uning tarkibiy
qismlari va undagi sizdan boshqa mavjudotlarga ishonib yashang. Axir, dunyoning
yagona vazifasi – sizning xohish-istaklaringizni bajarish. Unga bu istaklarni esa faqat
siz ayta olasiz. Shunday ekan, qo’rqishga hojat yo’q.
Bundan tashqari, siz o’z organizmingizga ishoning. Tabiat uni turli xastalig-u
jarohatlarga chidamli qilib yaratib qo’ygan – bu ne’matni shubha ostiga qo’yish va unga
ishonmaslik kamida noshukrlik.
Butun jahon olimlari to’kis salomatlik sirini izlash bilan ovora. Ammo, har
doimgidek, eng katta haqiqat shundoqqina ko’z o’ngimizda turadi-yu – biz uni ko’ra
bilmaymiz.
Navbatdagi
olamshumul
sirdan
boxabar
bo’lishga
tayyormisiz?
Mustahkam salomatlikning siri – o’z organizmiga to’liq ishonishda. Siz o’z
tanangiz turli xurujlarga turg’un ekaniga ishonasizmi – kasalliklar sizdan yiroq yuradi.
Siz o’z immunitetingizga ishonmaysizmi – u sizga pand beradi.
Tibbiyot adabiyotlarini o’qisangiz, inson tanasi imkoniyatlari qanchalik cheksiz
ekanidan hayron bo’lasiz. Misol uchun, tanamiz o’zini-o’zi kasal qilish xususiyatiga
ega. Agar siz noto’g’ri ovqatlanish natijasida o’z organizmingizni turli zararli moddalar
bilan ifloslantirib yuborsangiz, miyangiz immunitetni atayin pasaytiradi va tanaga turli
viruslar tushishiga yo’l qo’yib beradi. Viruslar aynan ortiqcha moddalar bilan
oziqlanadi. Tanangiz zararli moddalardan tozalangach, miya “himoya apparatini” qayta
ishga tushiradi va viruslarni qirib tashlaydi.
O’z immunitet tizimiga ishonmagan odam miyasi tana qismlariga shunday buyruq
beradiki, immunitet rostdan ham kuchsizlanib ketadi. Miyangiz – organizmingiz buyruq
markazi. Uning butun tana saltanatiga hukmi o’tadi. U hatto sun’iy ravishda og’riq
hissini ham uyg’otishi mumkin. Kimdir sizga qo’lini kesib olgani haqida juda ta’sirli
qilib gapirib bersa, bundan o’z qo’lingizda og’riqni his etishingiz mumkin. Yoki
53
qo’rqinchli kino tomosha qilsangiz, undagi qahramonlar his qilgan og’riqlarni siz ham
his etishingiz bunga yaqqol misol.
Ana shunaqa. Siz o’z imkoniyatlaringizni to’liq bilmaysiz – shuning uchun ham
qo’rqasiz. Bu qo’rquvni ishonchga almashtirib, siz juda kutilmagan natijalarga
erishishingiz mumkin.
Sizga ko’z tikib turgan boshqa xavf-xatarlardan sizni himoya qilishni dunyoga
ishonib topshiring. Bir jihatdan bu Xudoga tavakkal qilib yashashga o’xshaydi. Ammo
tavakkalchilarning bir odati bor – ular o’z xatti-harakatlari uchun javobgarlikni
kimgadir yoki nimagadir yuklab qo’yadilar. Siz bilan men yaxshi bilamizki, biz bilan
nimaki sodir bo’lmasin – bari aynan bizning qarorlarimiz natijasi. Biz qo’rqqan voqea
sodir bo’lishiga ham, biz kutgan baxt kelishiga ham dunyoga bergan buyurtmamiz sifati
va uning qanchalik ko’ngildan chiqqanligi sabab. Sizning tavakkal qilib yashashingizga
ehtiyoj yo’q – sizda ishonch degan kuchli qurol bor. U bilan siz hech narsadan
qo’rqmaysiz.
Ishonch
Ishonch – shunday oliy kuchki, unga alohida bob bag’ishlamasam bo’lmaydi. Har
birimiz nimagadir ishonib yashaymiz – bu odamning eng katta ehtiyojlaridan biri.
Odamga idrok bitishi bilan unda ishonchga ehtiyoj boshlangan – chunki aql hamma
narsani tushuntirib berolmaydi. U ba’zi narsalarni unday yoki bunday ekaniga ishonib,
tan olishga majbur. Biz osmonlarga ko’targan ilm-fan ham isbot talab etilmaydigan
haqiqatlar (aksiomalar) ustuga qurilgan. Xo’sh, ularga nega isbot talab qilinmaydi?
Chunki inson aqli ularni isbotlab bera olmaydi – shunday ekan, ular aytgan haqiqatga
isbotsiz ishoniladi.
Ishonch tabiatimizga shu darajada singib ketganki, uning xatti-harakatlarimiz va
umuman, hayotimizga ko’rsatadigan ta’siri beqiyos. Biz biror ishni uning foydali yoki
zarurat ekaniga ishonganimiz uchun qilamiz. Bugun baxtli bo’lmasak – erta baxtli
bo’lishimizga ishonamiz. Ishonadigan va ishonmaydigan narsalar ro’yxati taxminan
cheksiz.
Men sizga seshanba kuni hayotiy quvvat haqida aytgan edim. Ishonch ana shu
quvvatni boshqarish vositasidir. Hayotiy quvvatni biz o’z maqsadlarimizga erishish
uchun shijoat, g’ayrat kabi bunyodkor kuchga aynan ishonch yordamida aylantiramiz.
Siz, balki, ishonchning mo’jizakor kuchi haqidagi hujjatli filmlar va kitoblar bilan
tanishdirsiz. Ularda aytilgan gaplarda qisman haqiqat bor – ammo ular sizga eng asosiy
gapni aytmaydilar. Ular bir narsaga kuchli ishonilsa, u so’zsiz amalga oshishini
ta’kidlaydi. Ammo bu har doim ham o’z tasdig’ini topavermayd i.
Niyatga erishish uchun ishonch kerakligi to’g’ri. Ammo orzularga erishishning
asosiy siri boshqa narsada: hayotiy quvvat to’g’ri yo’naltirilgan maqsadlargina
amalga oshadi.
Hammamiz yaxshilikka ishonamiz – katta niyatlar qilamiz. Ammo hamma ham
ularga erishavermaydi. Nega? Maqsadiga erishmaganlar kamroq ishonganmi? Yo’q –
ular, shunchaki, noto’g’ri ishongan. Noto’g’ri deyish o’rinsiz, aslida – odam ishonchi
to’g’ri yoki xato bo’lmaydi. Aniqroq qilib aytganda, ular betaraf ishongan. Juda mujmal