27
sodir bo’lishiga, muhim bilingan shaxs yoki buyum bizga nasib qilmasligiga olib keladi.
Sizga yana bir sirni ochaymi? Sizning istagingizdagi narsalardan mahrum qiladigan
katta ofatlardan biri – tashqi muhimlik tuyg’usidir.
Shaxsiy muhimlik tuyg’usi o’zingiz va boshqa odamlar bilan munosabatlaringizni
belgilab bersa, tashqi muhimlik tuyg’usi sizning atrof-dunyo bilan oldi-berdingizni
boshqarib turadi.
Tashqi muhimlik tuyg’usi o’z so’zini aytgan holatlarga yuzlab misollar keltirish
mumkin. Yosh maktab bitiruvchisi oliy o’quv yurtiga kirish imtihonlariga o’ta katta
muhimlik yuklab yuborsa, u imtihon paytida o’ta hayajonlanadi va bilgan narslalari ham
yodiga kelmaydi. Yoki u tayyorgarlikka o’ta katta ahamiyat berib yuborsa, u kam
uxlash va qattiq aqliy zo’riqishdan charchab qoladi va imtihon kuni o’zini yomon his
qilishi mumkin.
Bunday holatda biror fenomen atrofida odam o’z hayotiy energiyasini jamlab
qo’yadi. Voqea yoki holat kishining hayot-mamot masalasiga aylanib qoladi.
Abituriyentning xayolidan taxminan quyidagicha fikr o’tadi: “Men shu imtihonni yaxshi
topshirib, oliygohga kirishim kerak. Bunga butun kelajagim bog’liq”. U asossiz
ravishda imtihonni uning kelgusi hayotini belgilab beradigan voqea deb baholaydi va bu
holat unga og’irroq mas’uliyat burchini yuklaydi. Ba’zida ota-onalar ham bu jarayonga
beixtiyor hissa qo’shib qo’yadilar – “Bolam, o’qishga kirmasang bo’lmaydi. Seni
shuncha tarbiyalab, o’qitib katta qildik. Yuzimizni yerga qaratma” kabi nasihatlar
farzand yelkasiga qo’shimcha yuk bo’lib tushadi va uning ishini yana-da qiyinlashtiradi.
Oliygohga kirolmaslik – hayot tamom bo’ldi degani emas. Sizga dunyodagi eng
yoqimli sirni ochaymi? Unutmang – hayotda omadsizlik bo’lmaydi. Siz bilan sodir
bo’lgan har qanday voqea – bu omaddir.
Omadsizlik deganda siz nimani tushunasiz? Siz kutgan narsa amalga oshmaganini
– shundaymi? Xo’sh, siz kutgan narsa eng to’g’ri yo’l ekanini sizga kim aytdi? Albatta,
aqlingiz – har doim rejalar tuzadigan va shu rejalarni ro’yobga chiqarishga zo’r berib
harakat qiladigan aynan u.
Bir odam uzoq mamlakatga rasmiy uchrashuvga bormoqchi bo’libdi. Agar
uchrashuv yaxshi o’tsa, u juda daromadli shartnoma tuzishiga ko’zi yetib, darhol
tayyoraga chipta olibdi. Ammo aeroportga borayotganida avtomashinasi buzilib qolib,
reysga kech qolibdi. Bundan u juda xafa bo’libdi. Yo’q, chiptaga sarflagan puliga
achinmabdi, chunki yetarlicha badavlat ekan. U omad keltirishi mumkin bo’lgan rasmiy
uchrashuvga bora olmaganidan afsuslanibdi. Taqdirga tan berib, uyiga qaytib ketibdi.
Ertasiga tonggi yangiliklar dasturida u uchmoqchi bo’lgan samolyot okeanga
qulab, undagi hamma yo’lovchilar halok bo’lgani haqidagi xabarni eshitibdi…
Siz reja qilgan narsa amalga oshmay qolsa – bu sizni Tangri bir narsadan asrab
qoldi degani. Ammo aqlingiz o’z rejalariga erisha olmasa, bezovtalanib qoladi va sizni
afsuslanishga majbur qiladi. Hattoki, siz sevgan odam bilan hayot yo’lingiz birlashmay
qolsa ham – bu sizning foydangizga sodir bo’ladi. O’sha odam bilan siz kutgan baxt
kelmasligi, qaytanga u bilan hayotingiz borib-borib azobga aylanishi ehtimoldan holi
emas. Siz istagan insoningizga erisha olmadingizmi – demak, sizni yana-da baxtli
qiladigan boshqa inson bor va siz uni taniysiz yoki endi tanishasiz.
28
Dunyo bizning tashvishimizni qilishdan charchamaydi. Uning yagona maqsadi –
sizga siz istagan narsalarni berish. Biroq aqlimiz o’z qaysarligi bilan unga halal berib
turadi.
Xalqimizning “shoshilgan qiz – erga yolchimas” degan dono gapi bor. Bunda
turmush o’rtoq topish tadbirini o’ta muhim qo’yib yuborgan odam – bu istagiga erisha
olmasligi nazarda tutilgan. Zamonamizda bu maqol taxminan quyidagicha qilib aytilishi
mumkin: “qizini turmushga berishga shoshilgan ota-onaning qizi ersiz qoladi”. Albatta,
bu juda kulgili eshitiladi. Ammo, afsuski, atrofimizda aynan ana shunday holatlar juda
ko’p uchrayapti.
Shoshqoloqlik – tashqi muhimlik belgisi. Shoshilgan odam ruhiy noturg’un va
notabiiy holatda bo’ladi. Bu narsa tashqi xatti-harakatlarda ham namoyon bo’ladi –
odam bir joyda turolmay qoladi, ko’zi har tomonga qaraydi, tishini tishiga bosadi va
hokazo. Muhimlik – sizning faqat ruhiy emas, balki kuchli jismoniy zo’riqishingizga
ham sabab bo’ladi.
Injiqlik, talabchanlik, qattiqqo’llik, qaysarlik kabi holatlar ham kishi nimagadir
o’ta katta ahamiyat berib yuborayotganidan dalolat. Bunga nikoh to’yi bo’layotgan
qizga to’y libosi ham, dasturxondagi noz-ne’matlar ham, bazm zalining bezatilishi ham
yoqmay qolgan holati misol bo’lishi mumkin. U hammasi bekam, dabdabali, esda
qoladigan bo’lishini shu darajada qattiq istaydiki, o’z injiqligi bilan hammaning
ko’nglini buzadi. Agar kelin bo’lmish muhimlikni haddan tashqari oshirib yuborsa, u
o’z to’yini o’zi buzib qo’yishi tayin. Bunday to’y rostdan ham unutilmas bo’ladi – uni
hamma anchagacha masxara bilan esga olib yuradi.
Erkaklar o’z avtomobillarini o’ta yaxshi ko’rishlari – tashqi muhimlik tuyg’usiga
yana bir kulgili misol. Ba’zilar o’z “temir tulpor”larini shu darajada ehtiyotlashadiki,
Xudo ko’rsatmasin, biror yerini bilmay chizib qo’ying – naqd baloga qolasiz. Eng
qizig’i, ba’zi avtosevarlar o’ta ehtiyotkor bo’lganidan avtomobilini biror joyga o’zlari
urib oladi.
Hammamiz
Ergash
Karimov
qoyilmaqom
qilib
rol
o’ynagan
kichik
miniatyuralarni ko’rganmiz. Ularning birida aktyor Paxtakor futbol jamoasining
ishqibozi rolini o’ynaydi. Esladingizmi? Paxtakor yutgan kuni – dunyo gulzor. Xudo
urib, Paxtakor yutqazib qo’ysa – oila boshlig’i ichiga shayton kirib oladi. Uning oila
a’zolariga bo’lgan munosabati uning shaxsiy hayotiga hech bir aloqasi bo’lmagan futbol
o’yiniga bog’liq. O’z ishqibozligini hamma narsadan muhimroq hisoblagani uchun,
lavha qahramoni alamidan qutula olmay, rahmatlik onasidan qolgan toshoynagacha
hamla qilishga tayyor bo’lib qoladi.
Bu, albatta, bo’rttirilgan holat. Ammo oramizda tashqi jarayonlar ahamiyatini
oshirib, yaqinlari hayotini zaharlash darajasiga borgan kimsalar ham bor. Bunday
xatoga har kim yo’l qo’yishi mumkin. Axir, qanchadan-qancha odam o’z ishini,
firmasini, biznesini va yana nimasinidir yaqinlarining mehridan ustun qo’yib adashadi.
O’z maqsadining muhimligini oshirish – eng mudhish holatdir. Bunda odam o’z
niyatiga erishish yo’lida hech narsadan qaytmaydigan bo’lib qolishi mumkin. Bunday
odamning hayotini muhimlik to’lig’icha egallab olgan, unda zarracha baxt uchun ham
joy qolmagan bo’ladi.