Şərii rəy şəriətdir!
Yüklə 351,3 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Alimlərin Onun Haqqında Dedikləri
11
Səraxsi, Əbu Səhl əs Suluki, Əbu Nasr əl Kəvvazi əş Şirazi, Əbu Bəkr əl Curcani əl İsmaili, Əbu Abdullah Hamaveyh əs Səyrafi, Əbu Abdullah bin Xafif əş Şirazi, Əbu Bəkr əl Qaffal və başqa böyük zatlar vardır. Digər bir Əhli Sünnə imamı Əbu Mansur əl Maturidinin Əşariyə tələbə olması haqda deyilənlərə gəlincə, bunun tutarlı bir qaynağı yoxdur.
Biri-birilərinin müasirləri olmalarına baxmayaraq görüşdüklərinə dair də tutarlı tarixi bir əsas yoxdur. Maturidinin Əşariyə tələbə olması inandırıcı da gəlmir. Ona görə ki, imam Əbu Mansur əl Maturidinin əqidə sahəsindəki şeyxləri məlumdur. Üstəlik Əbu Mansur əl Maturidinin kəlam sahəsində ən az Əşari qədər qədəmi ağır biri olduğunu nəzərə alsaq, onun Əşariyə tələbəlik etməsi real görsənmir. Hər halda bu haqda heç bir tutarlı əsas yoxdur. Ən doğrusunu Allah bilir.
İmam Əbul Həsən əl Əşari əsərlərinin bolluğuyla tanınan bir alimdir. Bəzi qaynaqlarda onun üç yüzə yaxın fərqli mövzularda kitab yazdığı deyilir. Əbul Yusr əl Bəzdəvi isə Əşarinin iki yüzə yaxın kitabını gördüyünü qeyd edir. 4 Buna baxmayaraq təəssüflər olsun ki günümüzə gəlib çatan əsərləri çox azdır. Şeyxin yazdığı kitablardan bəziləri aşağıdakılardır: 1. Təfsirul Quran. Yetmiş cild olduğu deyilir. Üç yüz cild olduğuna dair də məlumatlar var. 2. Ər Risələ İlə Əhlis Səğr. Bu risaləni Azərbaycanlı İslam alimlərinin əqidəylə bağlı suallarına cavab olaraq qələmə aldığı deyilir.
4 Əbul Yusr əl Bəzdəvi, Usuluddin, 13. 12
3. Əl İbanə An Usulid Diyənə. 4. Ər Raddu Alə İbnir Ravəndi. Məşhur zındıq İbnur Ravəndiyə rəddiyə olaraq qələmə aldığı əsərdir. 5. Əl Fusul Fir Raddi Aləl Mulhidin Vəl Xaricinə anil Millə. 6. Əl Qami Li Kitəbil Xalidi Fil İradə. 7. Kitəbul İctihəd Fil Əhkam. Adı fiqh üsuluna dair bir əsər olduğunu xəbər verir. 8. Kitabul Əxbar Və Təshihihə. Adı hədisə dair bir əsər olduğunu xəbər verir. 9. Kitabul İdrak Fi Fununi Min Lətifil Kəlam. 10. Kitabul İməmə. İmamət inancı haqda qələmə alınmışdır. 11. Ət Təbyin An Usuliddin. 12. Əş Şərh Vət Təfsil Fir Raddi Alə Əhlil İfki Vət Tadlil. 13. Əl Luməul Kəbir. 14. Əl Luməus Sağir. 15. Kitabu Xalqil Əməl. 16. Kitəbul Mucəz. 17. Əl Lumə Fir Raddi Alə Əhliz Zeyği Vəl Bidə. Günümüzə çatan risalələrindən biridir. Əl Luməus Sağir və əl Luməul Kəbir kitablarından ayrı bir kitabdır. 5
18. Ədəbul Cədəl.
5 İbn Asəkir, Təbyinu Kəzibil Muftəri, 130. 13
19. Cuməlu Məqalətil Mulhidin. 20. Ən Naqd Aləl Cubəi. Şeyxi Cubəiyə yazdığı rəddiyədir. 21. Ən Naqd Aləl Bəlxi. 22. İdahul Burhan Fir Raddi Alə Əhliz Zeyği vət Tuğyan. 23. Risələtul İmən. 24. Əl Funun Fir Rəddi aləl Mulhidin. 25. Ən Nəvadir Fi Dəqaiqil Kəlam. 26. Əl Cövhər Fir Rəddi Alə Əhliz Zeyği Vəl Munkər. 27. Məqalətul Fələsifə. 28. Cəvabul Xurasaniyyin. 29. Məqalətul İsləmiyyin. Günümüzə çatan kitablarından biridir. 30. Cəvəzu Ruyətilləhi Təalə Bil Əbsar. 31. İstihsənul Xavdi Fi İlmil Kəlam. Tərcümə etdiyimiz bu risalədir. 32. Kitəbur Rəddi Aləl Mucəssimə. Mücəssimlər əleyhinə qələmə aldığı əsəridir. 33. Kitəbul Ulum.
İmam Beyhəqi deyir: "Əbul Həsən əl Əşari Allahın dinində hər hansı bir yenilik çıxarmayıb, heç bir bidət də gətirməyib. Əksinə səhabə, tabiun və
14
onlardan sonra gələn imamların usuluddin/əqidə haqqındakı sözlərini almış, daha geniş şərh və bəyanla onları dəstəkləmişdir". 6
İmam Əbul Qasim əl Quşeyri deyir: "Əbul Həsən Əli bin İsmail əl Əşari, hədis əshabından olan imamlardan bir imam, məzhəbi də hədis əshabının məzhəbidir. Usuluddin barədə Əhli Sünnənin yoluna uyğun danışmış, zəlalət və bidət əhlindən olan müxaliflərə rəddiyələr vermişdir. Qiblə əhlindən olan Mötəzilə, rafizilər və digər bidətçilərə, eləcə də qeyri müsəlmanlara qarşı elmi bir qılınc idi. Kim ona tən edər, qınayar, lənətlər və yaxud söyərsə bütün Əhli Sünnəyə qarşı pis danışmış olar". 7
İmam Əbu İshaq əl İsfərayini belə deyir: "Şeyx Əbul Həsən əl Bəhilinin yanında dənizin yanında olan bir damla kimi idim. Şeyx Əbul Həsən əl Bəhilinin bu cür dediyini eşitdim: Mən Əşarinin yanında dənizin yanındakı bir damla kimi idim". 8
Şeyx Tacuddin əs Subki "Tabəqat"ında bu imam haqda danışarkən deyir: "Əhli Sünnə vəl Cəmaatın şeyxi, mütəkəllimlərin imamı, Rəsulların seyyidi olan Peyğəmbərimizin –sallAllahu aleyhi və əlihi və səlləm- sünnəsinin yardımçısı, dinin müdafiəçisi, insanların aləmlərin Rəbbi üçün qalxacaqları günə kimi təsiri qalacaq bir səylə
6 Tacuddin əs Subki, Tabaqatuş Şafiiyyətil Kubra, 3/397. 7 İbn Asəkir, Təbyinu Kəzibil Muftəri, 113; Tacuddin əs Subki, Tabaqatuş Şafiiyyətil Kubra, 3/374. 8 İbn Asəkir, Təbyinu Kəzibil Muftəri, 125; Tacuddin əs Subki, Tabaqatuş Şafiiyyətil Kubra, 3/351. Yüklə 351,3 Kb. Dostları ilə paylaş:
|