Şərii rəy şəriətdir!
Yüklə 351,3 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- “Sizin üçün yaşıl ağacdan od çıxardan birisi (dirildəcəkdir). Siz də o oddan (lazım olduqca) yandırırsınız” 52
- “İnsanları ilk dəfə yaratdığımız kimi geri gətirəcəyik” 55
36
qorumaq, göbəyin kəsilməsi və bənzəri prosseslərlə olur. Bundan sonra isə uşağı bələyərək qorumaq, dişlərin çıxması və başqa prosseslər baş verir. Bütün bunlar isə insana ağrı və əziyyət verən prosseslərdir. Onu geri gətirmək və yenidən yaratmaq isə bu prosseslərdən hər hansı biri olmadan birdən-birə baş verir. Belə olduqda (sizə görə) bu, Ona daha da asan (olmalı)dır. Bu ilk yaradılışı qəbul edənlərə, lakin sonradan dirilişi inkar edənlərə verdiyi cavabdır. 50
İlk və ikinci yaradılışı inkar edən və aləmin əzəli olduğuna etiqad edən qrupa gəlincə, onlara şübhə düşmüşdür. Belə ki, onlar bu cür demişlər: Biz həyatı yaş və hərarətli, ölümü isə soyuq və quru bir şey
bilirik. Bu
isə (quruluq və soyuqluq) torpağın xüsusiyyətlərindəndir. Belə olduğu halda birisinin həyatı, torpağı və ovxalanmış sümükləri cəm edərək onları doğru düzgün bir məxluqa çevirməsi necə mümkün ola bilər?! İki zidd şey 51 bir araya gələ bilməz. Onlar məhz bu yöndən dirilməni inkar etmişlər.
50 Müəllif ayənin zahirindən çıxacaq yanlış anlaşılmanın qarşısını almaq üçün belə bir izah verdi. Ayənin məalında “daha da asandır” sözündən zahirən anlaşılan, ilk yaradılışın asanlıq yönündən sonradan yaratmadan qəliz olmasıdır. Sözsüz ki, qəsd olunan bu məna deyil. Allah –azzə və cəllə- üçün istənilən şeyi yaratmaq olduqca asandır. Sadəcə olaraq müəllifin də izah etdiyi kimi Allah bu cür deməklə ilk yaradılışı qəbul edən insanların öz aralarında yayğın olan bir şeylə onlara izah edir. Sanki “Ey dirilişi inkar edənlər! Allah sizi yoxdan yaratmadımı? Sizin məntiqinizə görə var olan bir şeyi yenidən yaratmaq, o şeyi yoxdan var etməkdən daha asan deyilmi? Əgər sizə görə daha böyük bir şeyi, yəni yoxdan yaradılışı rahat şəkildə qəbul edirsinizsə, sizə görə daha asan olanı, sonradan yaradılışı təəccüb edərək necə inkar edirsiniz?” deyir. 51 Hərarətli həyatla soyuq torpaq və ovxalanmış sümüklər. 37
Bəli, iki zidd şey bir yerdə və bir cəhətdə cəm ola bilməz. Eləcə də bir yerdə mövcud olan şeydə bir araya gəlməz. Lakin bu iki ziddin iki ayrı yerdə biri-birinə birləşik şəkildə bir arada olması mümkündür. Allah “Sizin üçün yaşıl ağacdan od çıxardan birisi (dirildəcəkdir). Siz də o oddan (lazım olduqca) yandırırsınız” 52
deyərək onlara cavab vermişdir. Belə etməklə onları bu məsələdə, quru və isti olmasına baxmayaraq odun, soyuq və rütubətli olmasına baxmayaraq bir ağacdan çıxması kimi bildikləri və müşahidə etdikləri şeyə döndərmişdir. Beləliklə (bu gördükləri şeylərdəki) ilk yaranmanın mümkünlüyünü ikinci dəfə yaranmanın (dirildilməyin) mümkünlüyünə dəlil etmişdir. 53 Çünki bu, həyatın, torpağın və ovxalanmış sümüyün bitişik şəkildə bir olub doğru düzgün bir məxluq olmasının mümkünlüyünü göstərir. 54 Bundan sonra isə Allah Təala “İnsanları ilk dəfə yaratdığımız kimi geri gətirəcəyik” 55 buyurur. Mütəkəllimlərin qeyd etdiyi, “Yaradılmışların əvvəli var” kimi qaydalara, “Hər bir hərəkətdən qabaq bir hərəkət, hər gündən
52 Yasin: 80. 53 Əvvəlcə ilkin yaranmanı isbat etdikdən sonra. Onlar iki zidd şeyin bir arada olmasını inkar edərək torpaqla həyatın və sümüklərin bir araya gəlməyəcəyini iddia edirdilər. Allah da ilk olaraq onların bu iddiasını özlərinə tanış olan bir şeylə çürüdür. Yaş və soyuq bir ağacdan çıxan quru və hərarətli odun bir araya gəlməsini göstərərək. Daha sonra isə mümkünlüyü isbat edilmiş ilkin yaradılışı sonradan diriltməyə dəlil gətirir və “İnsanları ilk dəfə yaratdığımız kimi geri gətirəcəyik” buyurur. 54 Əşari, əl Lumə Fir Raddi Alə Əhliz Zeyği Vəl Bidə, 21-22; Risələtun İlə Əhlis Səğr, 160-161. 55 Ənbiya: 104. 38
qabaq bir gün var” deyən Dəhriyyə 56 firqəsinə rəddiyə vermələrinə və “Hər bir cüz başqa cüzlərə bölünə bilər. Bu prosses (bölünməz cüzə varmayacaq şəkildə) sonsuza qədər davam edər” deyənlərə 57
sallAllahu aleyhi və əlihi və səlləm– sünnəsində görürük. Peyğəmbər -sallAllahu aleyhi və əlihi və səlləm- deyir: “Yoluxma yoxdur, işin sonunu quş uçmasıyla təyin etmək də batildir”. Bunu eşidən bir bədəvi ərəb belə deyir: “Bəs nəyə görə ceyran kimi bir dəvə xəstə bir dəvəylə bir araya gəldikdə xəstələnir?” Peyğəmbər –sallAllahu aleyhi və əlihi və səlləm– belə cavab verir: “Bəs birincisini kim xəstə edir?” 58
Bunu eşidən bədəvi ərəb, Peyğəmbərin məsələni ona əqli dəlillə izah etməsi səbəbiylə sakit durur. 59
56 Dəhriyyə firqəsi kainatın əzəli olduğuna etiqad edərək Yaradanı inkar edən kafir bir firqədir. 57 Bunu filosoflar və mötəzilədən bəziləri deyir. Onlara görə bölünməz cüz yoxdur. Məsələnin təfsilatı və müxaliflərə rəddiyə kəlam kitablarındadır. 58 Buxari: 5770. 59 Hədisdə nəfy olunmuş yoluxma, Allahın izni olmadan müstəqil şəkildə yoluxmadır. İlk xəstəliyi səbəb edərək Allahın bir xəstəliyi yoluxdurması isə mümkün və vaqeədə görünən bir şeydir. Allah Rəsulunun –sallAllahu aleyhi və əlihi və səlləm- çəkindirdiyi xəstəlikdən qaçmaq deyil, xəstəliyin mütləq bir yerdən yoluxduğuna inanmaq fikridir ki, bu da Dəhriyyənin “əzəli sonsuzluq” prinsipinə əsas təşkil edir. Allah Rəsulunun –sallAllahu aleyhi və əlihi və səlləm- başqa hədislərində xəstənin sağlam kəsin yanına gəlməməsini, cüzamlı kəsdən uzaq durulmasını, taun xəstəliyi olan yerlərdən qaçılmasını əmr etməsi və ən əsası bu hədisin başqa rəvayətində Yüklə 351,3 Kb. Dostları ilə paylaş:
|