Oriental Renaissance: Innovative,
educational, natural and social sciences
(E)ISSN:2181-1784
www.oriens.uz
SJIF 2023 = 6.131 / ASI Factor = 1.7
3(2), Feb., 2023
970
SAFAVIYLAR VA BUXORO ASHTARXONIYLARINING DIPLOMATIK
ALOQALARI
(SHOH ABBOS I BOSHQARUV YILLARI MISOLIDA)
Ubaydullayev Abbosxon
Toshkent davlat sharqshunoslik universiteti talabasi
Email:
abbos.daniyarevich@gmail.com
ANNOTATSIYA
Ushbu maqolada Safaviy Shoh Abbos I va boshqa safaviy shohlar davrida
Buxoro ashtarxoniy hukmdorlari o‘rtasidagi diplomatik munosabatlar, siyosiy
kurashlar va ularning natijalari, hukmdorlar o‘rtasidagi elchi almashinuvlar, ikki
davlat ziddiyatlari markazidagi hudud "Balx" uchun kurash haqida malumotlar
keltirib o‘tiladi.
Kalit so‘zlar:
Valimuhammad, Imomqullixon, Nodir Muhammad, Abdulazizxon,
Rustam Sulton, Balx, Subhonqullixon.
ABSTRACT
This article provides information about the diplomatic relations between the
Ashtarkhani rulers of Bukhara during the reign of Safavid Shah Abbas I and other
Safavid kings, political struggles and their results, ambassador exchanges between
the rulers, and the struggle for Balkh, the area at the center of the conflict between
the two states.
Key words:
Valimuhammad, Imamqullikhon, Nadir Muhammad, Abdulaziz
Khan, Rustam Sultan, Balkh, Subhanqullikhon.
KIRISH
XVII asrlarda Buxoro-Eron munosabatlari o‘zaro hal qilib olinmagan va
tomonlarning davolari bo‘lgan hududlar tufayli ziddiyatli kechdi.
Bu ziddiyatlarga
Balx hukmdorlari ham jalb qilingan edi. Shayboniylar davrida Eron safaviylari
Balxda hukumronlik o‘rnatish uchun kurashib mag‘lubiyatga ucharadi. Hokimiyat
ashtarxoniy hukumdorlardan Valimuhammadxonga o‘tishi,
safaviylar qattiq
xavotirga soldi va yangi to‘qnashuvga tayyorgarlik ko‘rishni boshladi.
Ashtarxoniylar urushning oldini olish va ikki davlat o‘rtasidagi munosabatlarni
yaxshilashni xohlardi. Shu maqsadda ular muzokaralarga kirishdi. Shoh Abbos
huzuriga Marv hukmdori – Bektoshxon orqali Bayramaliy Shomlu yuborildi. Ammo
yaqinlashib kelayotgan urushning oldini olish uchun bu yetarli bo‘lmadi.
Shoh Abbos qirq ming qoʻshin toʻplab, 1602
yil boshida Xuroson tomon
harakatlandi. Ikki oy yaylovlarda boʻlgan armiyasini yangi kuchlar, yem-xashak bilan
to‘ldirishdi.Tayyorgarlikdan so‘ng shoh Meruchakka ko‘chib o‘tdi va tez orada
