Rəyçilər Ə. A. Sadıqov T.Ə. Sadıqov

31 

Hazır məhsul

 

150

 

 

 

borclar

 

620

 

 

 

Mallar (satış

 

 

 

 

Kreditorlarla

 

 

 

 

qiyməti)

 

160

 

 

 

hesablaşmalar

 

630

 

 

 

Alınmış

 

 

 

 

Alıcılar və

 

 

 

 

qiymətlilər

 

 

 

 

sifarişçilərdən

 

 

 

 

üzrə əlavə

 

 

 

 

alınmış avanslar

 

720

 

 

 

dəyər vergisi

 

175

 

 

 

Təsisçilərlə

 

hesablaşmalar

 

725

 

 

 

II bölmə

 

180

 

 

 

II bölmə üzrə

 

770

 

 

 

üzrə cəmi

 

 

 

 

cəmi

 

 

 

 

IlI.Pul

 

vəsaitləri.

 

hesablaşmalar

 

və sair

 

aktivlər

 

Yüklənmiş

 

mallar

 

Debitorlarla

 

199

 

 

 

 

 

 

 

hesablaşmalar 

Malsatan və

 

200

 

 

 

 

 

 

 

podratçılara

 

verilmiş

 

avanslar

 

260

 

 

 

 

 

 

 

Pul vəsaitləri: 

Kassa

 

280

 

 

 

 

 

 

 

Hesablaşma

 

hesabı

 

290

 

 

 

 

 

 

 

Valyuta

 

hesabı

 

300

 

 

 

 

 

 

 

III bolma üzra cəmi

 

 

 

 

 

 

 

 

Zərərlər: Keçmiş 

illər

 

340

 

 

 

 

 

 

 

Hesabat ilində

 

350

 

 

 

 

 

 

 

BALANS

 

360

 

 

 

BALANS

 

780

 

 

 

Xarici görünüşünə görə mühasibat balansı özündə cədvəl formasını 

əks etdirir;  onun  sol hissəsində əmlak tərkibi və yerləşməsi üzrə əks 

olunur - balansın aktivi 

adlanır.  Sağ hissəsində həmin əmlakın əmə- 

ləgəlmə mənbələri əks olunur - balansın passivi adlanır, daha doğrusu, 

SA=En olur. 

Beləliklə, balansın sağ və sol tərəflərinin məbləğlərinin bərabərliyi təmin 

olunur. 

Mühasibat balansının əsas elementi balans maddələri hesab olunur, bu da 

əmlakın, öhdəliklərin, əmlakın əmələgəlmə mənbələrinin növünə 

---

32 

(adına)  müvafiq  olur.  Mühasibat  balansının  maddəsi,  balansın  aktivinin  və 

passivinin göstəricisi (sətri) adlanır, bu da əmlakın, onun əmələgəlmə mənbələrinin 

təşkilatın  öhdəliklərinin  ayrı-ayrı  növlərini  xarakterizə  edir.  Balans  maddələri 

qruplarda birləşirlər. Balans maddələrinin qruplarda və ya bölmələrdə birləşməsi, 

onların iqtisadi məzmunundan asılı olaraq həyata keçirilir. 

Brutto - balansını və Netto - balansını bir-birindən fərqləndirirlər (Brutto - 

it. Brutto - qaba, təmiz olmayan; Netto - it . netto - təmiz deməkdir). 

Hazırda  Beynəlxalq  mühasibat  standartlarının  tələblərinə  müvafiq  olaraq 

müəyyən  edilən  balans  formasından  istifadə  edilir,  bu  da  balans  -  nettoya 

müvafiqdir. 

Balans  -  brutto  forması  ancaq  müxtəlif  elmi  tədqiqatlar,  balans 

ümumiləşdirmələrinin  təkmilləşdirilməsinin  tarixi  aspektlərini  öyrənmək  üçün 

istifadə edilir. 

Mühasibat  balansı  -  nettonun  aktivində  üç  bölmə  və  passivində  iki  bölmə 

nəzərdə tutulub. 

Aktiv 

1.

 

Əsas vəsaitlər və sair dövriyyədənkənar aktivlər 

2.

 

Ehtiyatlar və məsrəflər 

3.

 

Pul vəsaitləri, hesablaşmalar və sair aktivlər 

Passiv 

1.

 

Xüsusi vəsaitlərin mənbələri 

2.

 

Hesablaşmalar və sair passivlər 

Balansın aktiv və passivinin yekunu balansın valyutası adlanır. 

Balansın aktivi və passivinin qeyd olunan hər bir bölməsinə maddələr daxil 

edilir. 

Balans nettoda bir sıra maddələr açıqlanmış şəkildə əks etdirilir. Misal üçün, 

“Qeyri-maddi  aktivlər”,  “Əsas  vəsaitlər”,  “Azqiymətli  və  tezköhnələn  əşyalar” 

maddələri üzrə ilk dəyər, köhnəlmə, qalıq dəyəri göstərilir; “Mallar” maddəsi üzrə 

malların  qalığı  alış  dəyəri  ilə  əks  etdirilir;  mənfəət  və  zərərlər  keçən  illərin  və 

hesabat  ilinin  məbləğində  göstərilir,  həmçinin  hesabat  ilinin  bölüşdürülməmiş 

mənfəəti passivdə verilir. 

---