Trombositlar
Trombositlar (qon plastinkalari) — suyaklarning ko’mik qismida va taloqda hosil bo’ladi. Yadrosi bo’lmaydi. Past tabaqali umurtqali hayvonlar trombositlarning yadrosi bo’ladi. 1mm3 qonda 300-400 ming dona trombosit bo’ladi.
Ular leykositlarga o’xshab 2-5 kun yashaydi. Trombositlar asosiy vazifaslari qonning ivishini ta’minlashdan iboratdir. Ularning soni kamayganda qonning ivish xossasi buziladi. Bunday odamning jarohatlanishi juda xavfli, chunki qon oqishini to’xtatish qiyin bo’ladi.
Salgina urilish, turtilish natijasida badandan ko’karish (qon quyilishi) yuzaga keladi, o’z-o’zidan burundan qon kelishi mumkin. Shuning uchun trombositi kamaygan odam har xil shikastlanishlardan saqlanishi zarur.
Trombosit tarkibida serotonin moddasi bo’lib, u qon tomirlarini toraytirish va qon ketgan vaqtda uning ivishini tezlashtirish xossasiga ega.
Burun qonashi haqida ushbu maqola orqali batafsil o‘qing: Burun qonashi sabablari va uni to‘xtatish usullari
Qonning tashuvchilik vazifasi. Oshqozon-ichaklarda hazm bo‘lgan oziq moddalar (oqsillar, yog‘lar, uglevodlar, mineral tuzlar, vitaminlar, suv) qon va limfa tomirlariga so‘rilib, qon orqali hujayralarga yetkaziladi.
Shuningdek, qon o‘pkadan kislorod qabul qilib, hujayralarga olib boradi. Hujayralarda moddalar almashinuvi natijasida hosil bo‘lgan qoldiq (zaharli) moddalar va karbonat kislota qonga o‘tadi. Bu moddalar qon orqali ayirish va nafas olish organlariga yetkazilib, tashqariga chiqarib yuboriladi.
Ushbu maqolani ham o‘qing: Donorlik haqida. Donorlik qilish tartibi va uning afzalliklari
Qon barcha to‘qima va organlar funksiyasini gumoral yo‘l bilan boshqarilishida ishtirok etadi. Endokrin bezlarda sintez qilingan gormonlar-biologk faol moddalar qonga o‘tib, u orqali to‘qima va organlarga yetkaziladi va ular nerv sistemasi bilan birga nerv-gumoral boshqarilishini ta’minlaydi.
Qon organizmni himoya qilish (immunitet) funksiyasini bajaradi. Qon tarkibidagi leykositlar (oq qon tanachalari) organizmga kirgan mikroblarni yutish, parchalash va eritib yuborish xususiyatiga ega.
Bundan tashqari, qon zardobida maxsus oqsil zarrachalari (antitelalar) bo‘lib, ular mikroblarni bir-biriga yopishtiradi va eritib yuboradi. Shunday qilib, qonning immunitetlik vazifalari organizmning har xil yuqumli kasalliklardan saqlanishga yordam beradi.
Qon tana haroratining nisbiy doimiyligini saqlashda ishtirok etadi. Qonning uzluksiz harakati orqali moddalar almashinuvi natijasida hosil bo‘lgan issiqlik energiyasi tananing barcha qismlariga tarqalib, ulardagi harorat doimiyligini ta’minlaydi.
Yuqorida taʼkidlangan, qonning muhim vazifalari toʻla-toʻkis bajarilishi orqali organizm ham moʻtadil ishlaydi.
Dostları ilə paylaş: |
