Cavab:
Həzrət Məhəmmədin (s) bir yox, bir neçə
qadınla evlənməsi, bir sıra ictimai-siyasi çətinliklərin həlli
məqsədini daşımışdır. Həzrət öz peyğəmbərliyini elan
etdiyi zaman tək-tənha idi və onun risalətinə çox az adam
iman gətirmişdi. Təbii ki, xürafatın hakim olduğu həmin
cəmiyyətdə əksər qəbilələr onun risalətinə müxalif
mövqedə dayanmışdılar. Həzrət Peyğəmbər (s) düşmənin
müqavimətini qırmaq üçün icazə verilmiş bütün yollardan
istifadə edirdi.
Həzrət (s) yalnız bir bakirə qızla ‒ Aişə ilə evlənmişdir.
25 yaşlı gənc, 40 yaşlı dul qadınla ‒ Xədicə (s.ə.) evlənmiş və
53 yaşınadək yalnız, bu qadınla nikahda olmuşdur.
Öz dövrünün cahil adət-ənənələrini sındırmaq üçün
dul Zeynəblə evlənən Peyğəmbər, bakirə qızlarla da ailə
həyatı qura bilərdi.
Tarixçilər həzrət Məhəmmədin (s) zövcəsi sayılan
qadınların əksəriyyətinin onunla cinsi yaxınlıqda
olmadığını bildirirlər. Hətta bəzi qəbilələr öz qızını Həzrətə
nişanlamaqla kifayətlənmiş və bunu özləri üçün böyük fəxr
hesab etmişlər.
İkinci bir tərəfdən, sonsuz olmayan Peyğəmbərin (s) nə
üçün az sayda övladı olmalı idi. Həmin dövrdə, adətən,
övladla nəticələnən cinsi yaxınlıq, Həzrət (s) üçün önəmli
deyildi. Önəmli olan, bu izdivaclar vasitəsi ilə qəbilələri
İslama gətirmək, cəmiyyətdə əlaqələri möhkəmlətmək idi.
Sual 157:
Evlənmək istədiyimiz qadına baxa bilərikmi?
Cavab:
Təfsirçilərin fikirincə, evlənmək istəyən şəxs
evlənmək istədiyi qadına baxa bilər.
İnsan həyatında ən əhəmiyyətli hadisələrdən biri,
izdivacdır. İslam dini bütün işlərdə kor-koranə seçimin
əleyhinə olduğu kimi, izdivac zamanı da kamil bəsirət
145
tərəfdarıdır. Gələcəkdə baş verə biləcək peşmançılıqların
qarşısını almaq üçün evlənmək istəyən insan, nəzərdə
tutduğu qadını şəriət çərçivəsində kamil tanımalıdır.
Həzrət Peyğəmbər (s) evlənmək istəyən yaxın
adamlarından birinə buyurur: «
Əvvəlcədən ona bax. Bu,
aranızdakı məhəbbətin dərinliyinə səbəb olar
».
Əlbəttə ki, şəriət o şəxsə baxmaq icazə verir ki, onun bu
qadınla evlənmək fikiri ciddi olsun. Evlənməyə qadın
axtarmaq məqsədi ilə baxmaq, caiz deyil. Hətta icazə
verildiyi təqdirdə, şəhvətlə baxmaq haramdır.
Sual 158:
Qonaqdan ac olduğunu soruşmaq olarmı?
Cavab:
Həzrət Peyğəmbər (s) buyurur: «
Qonaq behişt
bələdçisidir
»
1
. Qonağa ehtiram göstərilməsi o qədər
əhəmiyyətlidir ki, İslam qonağı səmadan enmiş hədiyyə
kimi təqdim edir. Həzrət Peyğəmbər (s) buyurur: «
Qonaq
öz ruzisi ilə gəlir və ailənin günahlarını özü ilə aparır
».
Qonağa böyük əhəmiyyət verilməsi ilə yanaşı, onu
təmtəraqla qəbul etmək nəhy olunur. İslam qonağın sadə
şəkildə qəbul edilməsini tövsiyə edərək məsləhət görür ki,
ev sahibi olanını müzayiqə etməsin, qonaq bunda artıq
qəbulun intizarında olmasın.
İmam Sadiq (ə) buyurur: «
Qonaqdan yemək yeyib-
içməyəcəyini soruşmayın. İmkan çatan həddə süfrə
açın
»
2
. Açılmış süfrəni kasıb bilərək, təhqir etmək caiz
deyil. «Sizə layiq süfrə aça bilmədim» demək olmaz. İmam
Sadiq (ə) buyurur: «
Açılmış süfrəni əskik bilən ev sahibi
və qonaq azğındır
».
1
«Biharul-ənvar», 75-ci cild, səh. 460.
2
«Biharul-ənvar», 75-ci cild, səh. 455.
146
Qonağın da öz vəzifələri vardır. Qonaq ona göstərilən
yerdə oturmalı, ev sahibinin narahatçılığına səbəb olacaq
hərəkətlərə yol verməməlidir.
Sual 159:
İnsan öz ömrünü necə uzada bilər?
Cavab:
Bu sual bəşər tarixi boyun insanları
düşündürmüşdür. Amma bu sahədə araşdırma aparan
əksər tədqiqatçılar, məsələyə sırf fizioloji baxımdan
yanaşmışlar. İslam dini fizioloji amillərin insan ömrünə
təsirini nəinki inkar etmir, hətta bu sahədə göstərişlər də
verir. İnsanın normal yuxu və qidalanma rejimi, onun
ömrünün uzunluğunda əhəmiyyətli rol oynayır.
Amma bundan da əhəmiyyətli amillər vardır. Həzrət
Peyğəmbər (s) buyurur: «
Allah yolunda sədəqə və
qohumları yoxlamaq evləri abad edib, ömürləri
uzadar
»
1
.
Həzrət (s) öz buyuruqlarında zinanı məhkum edərək
buyurur: «Ey müsəlmanlar, zinadan çəkinin. Onun altı
pis nəticəsi vardır ki, üçü dünyada, üçü isə axirətdədir.
Zinanın dünya həyatındakı üç təsiri bunlardır: insanın
nurunu aparar, kasıblıq gətirər, ömürü qısaldar
»
2
.
Demək, ömürünün qısalmasından ehtiyatlanaraq
ekoloji saf qidalara üstünlük verən insan, öz mənəviyyatına
da nəzər salmalıdır. İnsanın şərab içib-içməməsinin, zina
edib-etməməsinin, qadının hicablı olub-olmamasının Allah
üçün heç bir faydası yoxdur. İslam dinində nəzərdə
tutulmuş bütün həddlər, yalnız və yalnız insanın dünya və
axirət səadətini təmin etmək üçündür.
Sual 160:
Ruhlarla əlaqə saxlamaq mümkündürmü?
1
«Təfsiri Nurus-səqəleyn», 4-cü cild, səh. 354.
2
«Səfinətul-bihar», 2-cild, səh.23.
147
Cavab:
«Fatir» surəsinin 22-ci ayəsində buyurulur:
«Dirilərlə ölülər eyni deyillər. Şübhəsiz ki, Allah (haqq
sözü) istədiyi şəxslərə eşitdirər. (Amma ey Peyğəmbər) sən
isə qəbirlərdə olanlara eşitdirən deyilsən».
Bədr döyüşündə öldürülmüş kafirlərə müraciətlə
danışan Peyğəmbər (s), Ömərin etirazı ilə qarşılaşdı. Həzrət
(s) «onların ki, ruhu yoxdur» deyən Ömərə belə cavab
verdi: «Mənim dediklərimi siz onlardan yaxşı
eşitmirsiniz. Sadəcə, onların cavab vermək qüdrəti
yoxdur»
1
.
Bütün müsəlmanlar namazın sonunda peyğəmbərə
salam göndərirlər. Dünyasını dəyişmiş insanın cəsədinə
«la ilahə illəllah» təlqin edilir. Bütün bunlar mötəbər
hədislərə əsasən icra olunur. Əgər dünyasını dəyişmiş
insan bizi eşitmirsə, hansı əsasla ona salam göndərməli
və ya təlqin etməliyik?!
«Nəhcül-bəlağə»də ölülərin ruhu ilə əlaqəyə işarə
olunur və həzrət Əlinin (ə) möminlərin ruhu ilə danışdığı
bildirilir.
Ölmüş insanın dünya həyatı ilə əlaqəsi kəsilsə də,
Allahın iradəsi ilə belə bir əlaqə mümkündür.
Sual 161:
Qurani-kərimin 114 surəsi olduğu halda, nə
üçün «Yasin» surəsi daha çox tilavət olunur?
Cavab:
Bu surə «ya» və «sin» müqəttə hərfləri ilə
başlayır. İmam Sadiq (ə) buyurur: «
Yasin Allahın
Rəsulunun adıdır. Çünki bunun ardınca buyurulur ki,
«sən mürsəl (şəriət sahibi olan) peyğəmbərlərdənsən
».
Surədə yaranış, qiyamət, həyat və ölüm haqqında müxtəlif
səhnələrlə qarşılaşırıq.
1
«Ruhul-bəyan».
148
Hədislərdə «Yasin» surəsi «Quranın qəlbi» adlandırılır.
İmam Sadiq (ə) buyurur: «
Bu surəni qürubdan əvvəl
oxuyan insan gün uzunu hifz olunar və bol ruzidən
faydalanar. Hər kəs bu surəni yatmazdan əvvəl oxusa,
Allah min mələk məmur edər ki, onu hər şeytan və hər
bəladan qorusun
»
1
.
Lakin bu fəzilətlər surəni kor-koranə oxuyana yox,
onun məfhumunu düşünüb, anlayanlara şamildir. Elə bir
düşüncə ki, insanın əməllərinə sirayət edir!
Sual 162:
Yuxuya əməl etmək olarmı?
Cavab:
Yuxu üç qismdir: yozumu olan ilahi, doğru
yuxular; insanı doğru yoldan azdıran şeytani yuxular; bir iş
haqqında çox düşünməkdən yaranmış əsassız yorğunluq
yuxuları.
İbrahim Peyğəmbər (ə) oğlu İsmayıli gördüyü yuxuya
əsasən qurban kəsmək qərarına gəlmişdi. Maraqlıdır, insan
yuxuya əsasən belə bir ciddi qərar qəbul edə bilərmi?
Peyğəmbərlər bir sıra məsələlərdə, eləcə də yuxu
məsələsində adi insanlardan fərqlənirlər. Onlar yalnız ilahi
yuxular görür, bəzən isə vəhyi yuxu vasitəsi ilə qəbul
edirlər. Bəzi rəvayətlərdə İbrahimin uyğun yuxunu üç gecə
ardıcıl gördüyü nəql olunur.
Başqa bir rəvayətdə nəql olunur ki, şeytan İbrahimə,
«gördüyün yuxu şeytani yuxudur» deyə vəsvəsə edirdi.
Amma İbrahim əmin idi ki, peyğəmbərlər şeytani yuxu
görmürlər.
Demək, adi insanların gördüyü yuxuya əsasən əməl
etməsi, məntiqi deyildir və yuxuda verilən göstərişə mütləq
əməl olunması xürafatdır.
1
«Məcməul-bəyan».
149
Sual 163:
Quran möminləri qələbə ilə müjdələdiyi
halda, nə üçün bəzi möminlər şəhadətə yetişir?
Cavab:
«Qələbə» sözünün mənası olduqca genişdir.
«Səffat» surəsinin 172-ci ayəsində möminlərə belə bir vədə
verilir: «
Onlar mütləq qalib gələcəklər
». Bəs nə üçün
imam Hüseyn (ə) Kərbəla vaqiəsində şəhadətə yetişdi?
Şəhadəti məğlubiyyət hesab etmək olarmı?
Təsəvvür edin ki, bir peyğəmbər düşmənlə döyüşdə
şəhadətə yetirilib. Amma onun dini cəmiyyəti öz təsiri
altına alaraq, batil əqidələrə qalib gəlib. Diqqət etsək görərik
ki, həmin peyğəmbər əslində qalib gəlmişdir. Qələbə bir
insanı yox, onun əqidəsini sındırmaqdır. Bəli, imam Hüseyn
(ə) Kərbəlada qətlə yetirildi. Lakin bütövlükdə Kərbəla
vaqiəsi İslamın taleyində tarixi dönüş nöqtəsinə çevrildi.
Qələbənin digər bir növü, tədrici qələbədir. Belə bir
qələbə əsrlərcə davam edən mübarizədən, neçə-neçə
nəsillərin şəhadətə yetişməsindən sonra əldə edilir.
Ən əsas nöqtələrdən biri isə, əbədiyyət məsələsidir.
Yəni dünya səadəti axirət səadəti demək deyildir. 70 illik bir
ömürü xoşbəxt yaşayan insanı, xoşbəxt adlandırmaq olmaz.
Əsl xoşbəxtlik axirət xoşbəxtliyidir. Əgər imam Hüseyn (ə)
şəhid olaqla behiştə gedirsə, demək qalib gəlir. Yox, onu
qətlə yetirən Şimr cəhənnəm oduna bələnirsə, demək
əslində məğlub olur.
Sual 164:
Gözdəymə həqiqətdirmi?
Cavab:
Bir çox insanların gözündə xüsusi bir təsir
olduğu barədə gəzən söz-söhbətlərdə həqiqət varmı?
Həzrət Peyğəmbərdən (s) bu barədə soruşulduqda, o
buyurdu: «
Qəzavü-qədəri qabaqlaya biləcək şey
gözdəymədir
»
1
.
1
«Məcməül-bəyan», 10-cı cild, səh. 341.
150
Yəqub peyğəmbər öz övladlarını məhz gözdəymədən
qorumaq məqsədi ilə deyir: «
Yəqub dedi: «Oğullarım!
Misirə eyni bir qapıdan girməyin, ayrı-ayrı qapılardan
daxil olun...
»
1
. Həzrət Əli (ə) buyurur: «
Peyğəmbər (s)
Həsən (ə) və Hüseyn (ə) üçün gödəymə duası
hazırlamışdı
»
2
. Həzrət «Nəhcül-bəlağə»də bir daha
buyurur: «
Gözdəymə, eləcə də onu aradan qaldırmaq
üçün dua, həqiqətdir
».
Amma İslamda gözdəymənin bir həqiqət kimi qəbul
edilməsi kimsəyə əsas vermir ki, bu sahədə xürafat həddinə
yetişsin. Bu sahədə dinin göstərişlərindən kənara çıxaraq,
ifrata varmaq caiz deyil.
Sual 165:
Bağışlanmayan günah varmı?
Cavab:
«Zumər» surəsinin 53-cü ayəsində buyurulur:
«
De ki, ey mənim özlərinə zülm etməkdə həddi aşmış
bəndələrim! Allahın rəhmindən ümidsiz olmayın.
Allah bütün günahları bağışlayar. Həqiqətən, O,
bağışlayan və rəhm edəndir!
».
Bu ayənin nazil olma səbəbi kimi, bəzi təfsirçilər
Vəhşinin dastanını göstərirlər. Vəhşi həzrət Peyğəmbərin (s)
əmisi Həmzənin qatilidir. Özünü hər zaman Peyğəmbərə (s)
sipər etmiş Həmzə, Vəhşi tərəfindən namərdliklə qətlə
yetirilmişdi.
Zaman keçdi. İslam qüdrətləndi. Vəhşi də İslam dinini
qəbul etmək qərarına gəldi. Həzrət Peyğəmbər (s) «Əmim
Həmzəni necə öldürdün» soruşdu. Vəhşi həmin səhnəni
təsvir etdiyi zaman, Həzrət (s) bərk ağlayırdı. Amma
Vəhşinin tövbəsi qəbul oldu. Həzrət (s) ona buyurdu:
1
«Yusif» surəsi, ayə 67.
2
«Nurus-səqəleyn», 5-ci cild, səh. 400.
151
«
Mənim gözümə görünmə, sənə baxa bilmirəm
». Vəhşi
Şam istiqamətində gedib, bir daha gözə görünmədi.
Həzrətdən (s) soruşdular ki, bu ayə təkzə Vəhşiyə
aiddir, yoxsa hamıya? Peyğəmbər, «hamıya!» -deyə cavab
verdi.
Sual 166:
«İsrafilin suru» nədir?
Cavab:
«Zumər» surəsinin 68-ci ayəsində buyurulur:
«
Sur çalınacaq, Allahın istədiyi kimsələrdən başqa,
dərhal hamı öləcək. Sonra bir daha çalınan kimi, onlar
qalxıb müntəzir olacaqlar!
».
Necə ola bilər ki, səs dalğaları bütün dünyanı bürüyə?
Bir halda ki səs sürəti saniyədə 240 metri aşmır, bir Surun
səsi bütün yer üzünə necə yayıla bilər?
Rəvayətlərə əsaslanaraq deyə bilərik ki, Sur adi bir
şeypur deyildir: İmam Zeynəlabidin (ə) buyurur: «
Sur
böyük bir buynuzdur. Yerə yönəlmiş aşağı ucla səmaya
yönəlmiş yuxarı uc yeddinci qatınadəkdir. Onun
üzərində ruhların sayı qədər dəlik vardır
». Həzrət
Peyğəmbər (s) buyurur: «
Sur nurdan olan bir buynuzdur
və üzərində ruhların sayı qədər dəlik vardır
»
1
.
Surun nurdan olması, bu səsin sürətinin saniyədə
300.000 km işıq sürtindən çox olmasına bir işarədir.
Sual 167:
Özünü islah etməmiş insan, başqalarını islah
edə bilərmi?
Cavab:
İslam dini öz ardıcıllarını cəmiyyətin islahına
çağırır. Ümumiyyətlə, müəyyən bir yola bağlanmış insan,
1
«Elmül-yəqin», səh.892.
152
fitri olaraq başqalarını da bu yolda görmək istəyir. Amma
bu işdə heç də hamı müvəffəq deyildir.
Qurani-kərimdə «Allaha tərəf çağırın»-deyə əmr olunur
və bu çağırışın proqramı təqdim olunur. «Fussilət»
surəsinin 33-36-cı ayələrinə əsasən, təfsirçilər Allaha tərəf
çağırışın dörd mərhələsini qeyd edirlər:
1. Dəvət edənlər iman və əməl baxımından özlərini
islah etməlidirlər;
2. Pisliklər yaxışlıqla aradan qaldırılmalıdır;
3. Əxlaq qaydalarına əməl olunmalıdır;
4. Maneələr aradan qaldırılmalı, şeytanın vəsvəsələri ilə
mübarizə aparılmalıdır.
«Nurus-səqəleyn»də oxuyuruq: «
Allah-təala öz
peyğəmbərinə buyurur ki, yaxşılıqla pislik eyni
deyildir, pisliyi ən yaxşı üsulla aradan qaldır. Yəni sənə
pislik edənlərə yaxşılıqla cavab ver. Bu halda düşmən
səmimi dosta çevrilər
»
1
.
Sual 168:
Həzrət Məhəmməd (s) İslamdan əvvəl hansı
dində idi?
Cavab:
Həzrət Peyğəmbərin həyat tarixçəsində
aparılan araşdırmalar sübut edir ki, İslamdan əvvəl Məkkə
əhli bütpərəst olsa da, Həzrət yalnız bir olan Allaha etiqad
etmişdir.
Təfsirçilər arasında Həzrətin (s) hansı dində olması
barədə müxtəlif rəylər olsa da, ən məntiqi nəzər budur ki,
İslam ona nazil olanadək, Rəsuləllah (s) Allahın yalnız onun
üçün müəyyənləşdirdiyi bir proqrama əməl etmişdir.
«Nəhcül-bəlağə»də
buyurulur: «
Allah-təala
Məhəmməd (s) süddən ayrılan zamandan başlayaraq,
1
4-cü cild, səh. 549.
153
ən əzəmətli mələyi ilə onu doğru yol və doğru əxlaqa
sövq etmişdir
».
Əllamə Məclisi rəvayətlərə əsaslanaraq bildirir ki,
həzrət Məhəmməd (s) peyğəmbərlikdən əvvəl də
peyğəmbərlik məqamında olmuşdur. Daim mələklərin
səsini eşitmiş, yuxularından ilham almışdır.
Belə ki, qətiyyətlə deyə bilərik ki, həzrət Peyğəmbər (s)
İslam qədərki dövrdə nə məsihi, nə də yəhudi dinində
olmamışdır.
Sual 169:
İmanın hansı mərhələləri vardır?
Cavab:
İstər elm, istərsə də həqiqətə təzim ruhu
mənasında imanın dərəcələri vardır. «Fəth» surəsinin 4-cü
ayəsində buyurulur: «
Möminlərin imanı üstünə iman
artırmaq üçün onların ürəklərinə öz dərgahından
xətircəmlik, rahatlıq və mənəvi möhkəmlik göndərən
Odur
». İmam Sadiq (ə) buyurur: «
İmanın on dərəcəsi
vardır. Nərdivan kimi pillə-pillə ucalır
»
1
.
Qurani-kərimdə buyurulur ki, Allah-təala hər bir insanı
onun qüvvəsi həddində sorğuya çəkir. Demək, iman
dərəcəsi aşağı olan insanların sorğusu daha yüngül
keçəcəkdir. Həzrət Peyğəmbər (s) və onun Əhli-beytindən
nəql olunmuş hədislərdə iman səviyyəsi aşağı olan insanları
qınamamaq tövsiyə olunur. Amma deyilənlərdən belə
nəticə çıxarmaq yanlış olar ki, tamam imansız ‒ kafir
insanlara sorğu yoxdur. İman bütün bəşəriyyətin fitrətinə
məxsus olan bir sifətdir. Sorğudan gəzəştlər isə, birbaş
insanların istedadı ilə bağlıdır. Atəşin İbrahimə gülzara
döndüyünü görən Nəmrud, Allahın qüdrəti qarşısında
qurban kəsir. Amma yenə də dünyəvi məqamını itirmək
qorxusundan, aşkar iman gətirməyib kafirlərdən olur.
1
«Biharul-ənvar», 69-cu cild, səh.165.
154
Sual 170:
İman eşqdir, yoxsa ağılın dərki?
Cavab:
Qurani-kərimin «Hücərat» surəsinin 7-ci
ayəsində buyurulur: «
...Allah sizə imanı sevdirmiş, onu,
ürəklərinizdə süsləmiş küfrə, asi olmağa qarşı nifrət
oyatmışdır
».
Adətən, insanlar həqiqətin qəbulu üçün dəlil-sübut
istəyirlər. Belə bir istək təbiidir və İslam tərəfindən inkar
olunmur. Amma insan qəbul etdiyi həqiqəti sevməyə də
bilər. İmam Sadiq (ə) buyurur: «
İman, sevgi və nifrətdən
başqa bir şey deyil
» buyurur.
İmam Baqir (ə) buyurur: «Din məhəbbət, məhəbbət
isə dindir
».
Təsadüfü deyildir ki, kainatın obyektiv nizamlı
quruluşunu dərindən mütaliə edən astronom Allahın
varlığını təsdiqlədiyi halda, ibadət etməyə də bilər. Əksinə,
bu dəlillərdən tamami ilə xəbərsiz, yalnız fitrətinin səsini
dinləməklə iman gətirmiş savadsız çoban, heç bir şəkk-
şübhəyə yol vermədən Allahına ibadət edir!
155
Dostları ilə paylaş: |