QəRİbov asəF ƏZİzov anar

GİRİŞ 
 
        Müasir  dövrdə  dünya  ölkələri  arasında  iqtisadi  əlaqələrin 
əsasını  həyata  keçirilən  müxtəlif  istiqamətli  ticarət  əməliy-
yatları təşkil edir. Ticarət cəmiyyətin müəyyən inkişaf mərhələ-
sində  əmtəə  istehsalı  ilə  birlikdə,  yəni  əmək  məhsulunu  öz 
istehsakı üçün yox, satışı üçün istehsal edildiyi mərhələdə mey-
dana gəlmişdir. Müasir dövrdə bazar sistemini qurmağa çalışan 
ölkələrin milli iqtisadiyyatlarının inkişafı təkcə daxili imkanlar-
la deyil, həm də beynəlxalq iqtisadi münasibətlərin əsas forma-
sı  olan  xarici  ticarətdən  səmərəli  surətdə  istifadə  edilməsi  ilə 
sıx əlaqədardır. Bu baxımdan ölkələr arasında iqtisadi münasi-
bətlər  sisteminin  müxtəlif  istiqamətlərinin  həyata  keçirilməsi 
yollarını  özündə  birləşdirən  beynəlxalq  ticarət  əməliyyatların 
inkişaf  meyllərinin,  prinsiplərinin,  mexanizmlərinin,  tənzim-
lənməsinin  və  təkmilləşdirilməsinin  öyrənilməsi  mühüm  həm 
nəzəri,  həm  də  əməli  əhəmiyyətə  malikdir.  Bununla  əlaqədar, 
qeyd  edilən  istiqamətlərdə  umumiləşdirilmiş  tədqiqatlara 
əsaslanaraq hazırlanan dərs vəsaitinin, fənnin tədrisi prosesində 
rolu böyükdür.         
        Dərs  vəsaitində beynəlxalq  ticarət  əməliyyatlarının  dünya 
təsərrüfatında  rolu,  beynəlxalq  iqtisadi  siyasət,  beynəlxalq 
iqtisadi  əməliyyatlar  sistemində  beynəlxalq  birja,  beynəlxalq 
ticarət əməliyyatlarında istifadə olunan beynəlxalq müqavilələr 
və  onların  normativ  bazası,  beynəlxalq  iqtisadi  əməliyyatlarda 
rəqabət  mexanizmi,  ölkənin  valyuta-maliyyə  sistemi,  beynəl-
xalq  iqtisadi-kommersiya  əməliyyatları  terminlərinin  əhatə 
olunduğu  İNKOTERMS  ticarət  müqavilələri  üzrə  şərt  və  öh-
dəliklər  öyrənilir.  Vəsaitdə  beynəlxalq  iqtisadi  əməliyyatların 
təşkili məsələlərinə, beynəlxalq ticarət sövdələşmələrinin hazır-
lanması  və  bağlanması,  dövlətlər  arasında  birbaşa  əlaqələrdə 
beynəlxalq  alqı-satqı  müqavilələrinin  məzmunu,  bağlanması 
şərtləri, onların icrası, iqtisadi agentlər tərəfindən həyata keçiri-

---

8 
 
lən  əməliyyatlar,  o  cümlədən  beynəlxalq  əlaqələr  zamanı  hə-
yata keçirilən əməliyyatların öyrənilməsinə önəm verilir. Dərs 
vəsaitində  həmçinin  beynəlxalq  mühəndis-texniki  xidmətlər, 
elmi-texniki  biliklərin  mübadiləsi,  beynəlxalq  lisenziya,  icarə 
əməliyyatları,  beynəlxalq  xidmətlərlə  əməliyyatlar,  eləcədə 
faktorinq  əməliyyatlarının  öyrənilməsinə  diqqət  yetirilir.  Və-
saitdə  fənnin  öyrənilməsi  ilə  bağlı  praktiki  məsələlər  də  öz 
əksini tapmışdır 
       Beynəlxalq  ticarət  əməliyyatları  adlı  dərs  vəsaitinin  əsas 
məqsədi,  bu  fənni  öyrənənlərə  beynəlxalq  ticarət  əməliy-
yatlarının  növləri  üzrə  müqavilələrin  bağlanması,  öhdəliklərin 
yerinə  yetirilməsi,  ümumiyyətlə  beynəlxalq  iqtisadi  əməliy-
yatlarla  bağlı  məsələlərin  təhlil  edilməsi  sahəsində  nəzəri  və 
praktiki bilik və bacarıqların verilməsidir.  
        İnformasiya mənbəyi kimi fənnin öyrənilməsi ilə əlaqədar 
mövcud dərslik, yerli və xarici alimlərin, mütəxəssislərin araş-
dırmalarından istifadə edilmişdir. Dərs vəsaitinin strukturu qar-
şıya qoyulan məqsədə uyğun olaraq formalaşdırılmışdır.