Qanaxmalar zamanı infuzion-transfuzion terapiya

15 
 
maddələrin)  mübadilə  məhsullarını,  o  cümlədən  metabolitləri  nəqletmə  rolunu 
oynayır.  Damarlar  maye  halında  qanın  axması  üçün  yalnız  boru  rolunu  oynamır, 
həm də hemodinamikanın saxlanılmasında, damardaxili ilə damardan kənar mühitlə 
mübadilədə fəal iştirak edir.  
.................. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

---

16 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

---

17 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

---

18 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

---

19 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
QAN SISTEMININ FIZIOLOGIYASI 
(C.2++) 
1.
 
Qanın  əsas  funksiyaları.  Qanın  göstəriciləri  və  fiziki-kimyəvi 
xarakteristikası. Qanın tərkibi. 
2.
 
Hemostaz sistemi. 
3.
 
Qan qrupları. Rezus sistemi. 

---

20 
 
4.
 
Hemopoezin və hemostazın pozulmalarının farmakoloji korreksiyası. 
 
Qan,  limfa,  toxuma,  onurğa  beyni,  plevra,  oynaq  mayeləri  və  digərləri  (su) 
orqanizmin daxili mühitini təşkil edir. Başqa sözlə orqanizmin hücetrəxarici bütün 
fizioloji  maye  sahələri  daxili  mühiti  təşkil  edir.  Daxili  mühitin  komponentləri  öz 
sabitliyi  və  fiziki-kimyəvi  parametrlərinə  görə  bir-birindən  fərqlənir  ki,  bu  da 
orqanizm hüceyrələrinin və toxumaslarının normal həyat fəalyyətləri üçün əlverişli 
şərait yaradır. (Hüceyrədaxili maye daxili mühitə aid edilmir). 
Orqanizmin daxili mühitinin sabitliyi haqqında fikrini, qeyd edildiyi kimi, ilk 
dəfə 100 il əvvəl fizioloq Klod Bernar irəli sürmüşdür. O belə qənaətə gəlmişdir ki: 
“Orqanizmin  daxili  mühitinin  sabitliyi  müstəqil  mövcudluğun,  yəni  ətraf  mühitin 
kəskin dəyişkənliyindən sərbəst olan (asılı olmayan) həyatın şərtidir”.  
1929-cu  ildə  Uolter  Kennon  orqanizmibn  daxili  mühiti  ilə  əlaqədar 
“homeostaz” ifadəsini işlətmişdir. Hal-hazırda hemostaz dedikdə orqanizmin daxili 
mühitinin  dinamiki  sabitliyi,  eləcə  də  bu  vəziyyəti  təmin  edən  tənzimləyici 
mexanizmlər başa düşülür. Homeostazın saxlanılmasında qan əsas rola malikdir. 
1939-cu  ildə  Q.F.Lanq  qan  sistemi  haqqında  təlimi  yaratmışdır  ki,  bura 
damarlarda  dövr  edən  periferik  qan,  qanyaradıcı  və  qanı  parçalayan  orqanlar, 
habelə tənzimləyici neyro-humoral aparat daxil edilmişdir.  
(A.Q.: daha ətraflı məlumat vermək olar). 
 
Qanın əsas funksiyaları 
Damarlarda sirkulyasiya edən qan aşağıdakı funksiyaları yerinə yetirir: 
1.
 
Transport (nəqletmə) funksiyası – müxtəlif maddələrin (oksigenin, karbon 
qazının,  qida  maddələrininin,  hormonların,  mediatorların,  elektrolitlərin,  
fermentlərin və s.) daşınması. 
2.
 
Tənəffüs  funksiyası  (transport  funksiyasının  növ  nüxtəlifliyi  –  oksigenin 
ağ  ciyərlərdən  toxumalara,  karbon  qazının  toxumalardan  ağ  ciyərlərə  daşınması, 
oksigen büdcəsinin təmin edilməsi. 
3.
 
Trofiki  funksiyası  (transport  funksiyasının  növ  nüxtəlifliyi-  əsas  qida 
maddələrinin (enerji subctratlarının) həzm orqanlarından toxumalara daşınması. 
4.
 
Ekskretor  funksiyası  (transport  funksiyasının  növ  nüxtəlifliyi–  maddələr 
mübadiləsinin  son  məhsullarının  (sidik  cövhərinin,  sidik  turşusunun  v.  s.),  suyun 
artıq  hissəsinin,  üzvi  və  mineral  maddələrin  xaric  etmək  üçün  orqanlara 
(böyrəklərə, tər vəzilərinə, ağ ciyərlərə, bağırsaqlara) daşınması. 
5.
 
Temperatur tənzimləyici (Termorequlyasiya) funksiyası –istiliyin orqanlar 
arasında  bölüşdürülməsi  (hərarətin  daha  çox  qızdırılan  orqanlardan  az  qızdırılan 
orqanlara daşınması), dəri vasitəsi ilə tənzimi. 
6.
 
Immun  müdafiə  funksiyası  –  spesifik  və  qeyri-spesifiki  immunitetin 
həyata  keçirilməsi:  leykositlərin  faqositar  fəallığı  ilə  reallaşdırılır  (hüceyrə 

---